Από τη Γιώτα Δημητριάδη
Η κουβέντα τελειώνει και μου λέει: «κόλλα το!». Ένα στοίχημα που προηγήθηκε πριν πατηθεί στο μαγνητοφωνάκι το «rec» κερδήθηκε, ουσιαστικά, από τον Θοδωρή Αθερίδη.
Αντίθετα, οι δύο παλάμες που ενώθηκαν στιγμιαία παράγοντας τον χαρακτηριστικό ήχο, είχαν νικητή τη συνεργασία. Ίσως (και) σ’ αυτή την έννοια, πιθανολογώ, ότι στηρίζεται το καλλιτεχνικό οικοδόμημα που τον οδηγεί σε επιτυχίες, είτε στο θέατρο, είτε στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη.
Αυτό επιβεβαιώνεται, τουλάχιστον, από τη σκηνική σύμπραξή του στο «Art» της Γιασμίν Ρεζά με τον Άλκη Κούρκουλο και τον Γιώργο Πυρπασόπουλο στη σκηνή του Μικρού Παλλάς, μια παράσταση που φέρει, και φέτος, τη σκηνοθετική του υπογραφή.
Για έναν πίνακα «αδειανό», για μια «Ελένη», η οποία ίσως ξανάρθει, μιλήσαμε μεταξύ άλλων με τον Θοδωρή Αθερίδη, που ετοιμάζεται να δοκιμαστεί και, πάλι, στο αρχαίο δράμα, ονειρεύεται να κάνει ταινία τη ζωή ενός κορυφαίου Έλληνα επιστήμονα, εξηγεί γιατί ποτέ δεν θα έκανε μήνυση σε κριτικούς, όπως ο Γιάννης Σμαραγδής, κι αποκαλύπτει τη μεγαλύτερη πλάνη που έχουν οι θαυμαστές του γι’ αυτόν.
Το «Art» έχει χαρακτηριστεί ως «άγριο ματς», σαν «μια μονομαχία σαλονιού που καταλήγει σχεδόν σε ψυχογράφημα», παράλληλα, η ίδια η Ρεζά προτιμά να το αποκαλεί «ένα δράμα αστεία γραμμένο». Εσείς πώς το προσεγγίσατε σκηνοθετικά;
Εγώ το προσέγγισα ως μια κωμωδία φίλων. Είναι ένα ανέκδοτο, το οποίο βαθαίνει τόσο πολύ σε βαθμό που τρομάζει. Φλερτάρει με τη φράση του Νίτσε «Όταν κοιτάς την άβυσσο, να ξέρεις ότι κι η άβυσσος αρχίζει να σε κοιτά», γιατί όταν αρχίζουν κι εμβαθύνουν οι άνθρωποι στις σχέσεις τους και στο τι θέλει ο ένας από τον άλλον, εκεί χρειάζεται ωριμότητα κι υπευθυνότητα. Εξαρχής, το αντιμετωπίσαμε σαν μια κωμωδία με βάθος.
Λέτε ότι όταν γράφετε ένα έργο έχετε στο μυαλό σας τους ηθοποιούς. Στη συγκεκριμένη περίπτωση όταν διαβάσατε το έργο ίσχυε το ίδιο ή προϋπήρχε η τριάδα και ψάχνατε έργα;
Ναι, βέβαια. Βασικά ο πρώτος που σκέφτηκα ήταν ο Άλκης(Κούρκουλος) και μετά από κοινού επιλέξαμε, δια βοής, τον Γιώργο (Πυρπασόπουλο).
Μέσα στο έργο βλέπουμε και πόσο υποκειμενική είναι τελικά η κρίση για ένα καλλιτεχνικό προϊόν. Παλιότερα είχατε δηλώσει: «Ωραία τέχνη σημαίνει απολαυστική για όλους σε ένα πρώτο επίπεδο, ευδιάκριτη ακόμα και σε παιδί δημοτικού. Αν κάτι είναι πραγματικά καλό ο άλλος θα το απολαύσει ακόμα κι αν δεν το καταλάβει». Αυτή παραμένει η άποψή σας για την τέχνη;
Ναι, η υψηλή τέχνη είναι προσβάσιμη από τους πάντες. Υψηλή τέχνη είναι ο Μάνος Χατζιδάκις, δεν έχω γνωρίσει άνθρωπο, που να μην του αρέσει ο Χατζιδάκις. Αυτό νομίζω ότι τα λέει όλα. Από εκεί και πέρα, δεν σημαίνει πως ότι δεν αρέσει σ’ όλους δεν είναι τέχνη, δεν είναι υψηλή τέχνη, ίσως.
Η Ρεζά, αν και γυναίκα, έχει γράψει μια κωμωδία για το αντίθετο φύλο. Θα σας ενδιέφερε να κάνετε κι εσείς το αντίστοιχο;
Νομίζω ναι. Μου έχουν πει ότι γράφω καλά τους γυναικείους χαρακτήρες. Στο «Art», όμως, δεν συντρέχει μονάχα το ότι είναι καλογραμμένο για άνδρες. Έχει τέτοια πιστότητα ρεαλιστική και πύκνωση ποιητική, που είναι σαν πραγματικά η συγγραφέας να έχει απομαγνητοφωνήσει κομμάτια από τους φίλους της, από το περιβάλλον της.
Ίσως γι’ αυτό το έγραψε και πολύ γρήγορα, σ’ ενάμιση μήνα….
Ναι, κι εγώ έτσι τα γράφω τα έργα. Όταν παίρνεις φόρα βουτάς και το κάνεις! Σας ξαναλέω, αυτό το έργο έχει την ομορφιά της κεντρικής ιδέας, που είναι ένα ανέκδοτο. Από εκεί και πέρα αρχίζει και χορεύει… Κάνει υψηλή ραπτική, υφαντική μέσα από ανθρώπους που ξέρει.
Φαίνεται ότι το ευχαριστηθήκατε πολύ…
Ναι, και συνεχίζουμε τώρα ακόμη περισσότερο. Γιατί τώρα πια είναι ερμηνευτικό μόνο, ενώ μέχρι τώρα ήταν ερευνητικό. Ψάχναμε πράγματα, που είναι κι η δημιουργική φάση μιας παράστασης. Όταν, όμως, η φάση φτάνει στο ερμηνευτικό πια, τότε, πια έχει μείνει μόνο η απόλαυση.
Όταν υπογράφετε τη σκηνοθεσία και παίζετε και στην παράσταση, αισθάνεστε ότι αφήνετε κάτι να προηγηθεί;
Νομίζω, ότι πιο πολύ απελευθερώνομαι εγώ, τελικά, γιατί μπαίνω εφ’ όλης της ύλης και το παλεύω.
Δεν είναι, όμως, και περισσότερο στρεσογόνο να έχεις την ευθύνη όλης της παράστασης;
Όχι, δεν έχω στρες με τη δουλειά που επέλεξα να κάνω, ευτυχώς!
Είχατε πει ότι «όταν βλέπω κάποιον να παίζει καταλαβαίνω, αν είναι καλός άνθρωπος ή όχι». Πώς γίνεται αυτό;
Καταρχάς, να ξέρετε ότι είναι μια διαρκής έκθεση η σκηνή. Τι εκθέτεις; Τον ήρωα, τον οποίον παίζεις; Νομίζεις! Εκθέτεις τις σκέψεις τις δικές σου, πώς θα ήταν αυτός ο ήρωας που παίζεις, μέσα από αυτές τις επιλογές που έχεις αποφασίσει να κάνεις, μαζί με τον σκηνοθέτη σου, κυρίως, όμως ο τελικός διαμεσολαβητής προς το κοινό είσαι εσύ. Επομένως, αντιλαμβάνεσαι αν το άτομο που βλέπεις να παίζει, έχει μέσα του καλοσύνη, πονηριά, κακία.
Υπάρχει, πιστεύετε ηθικός κι ανήθικος τρόπος υποκριτικής;
Το ότι καταλαβαίνεις αυτό, δεν σημαίνει ότι κάποιος, ο οποίος δεν είναι τόσο καλός άνθρωπος είναι ανήθικος.
Εννοώ, αν παίζει εις βάρος των άλλων…
Ας κάνει ό,τι θέλει, αρκεί να παίζει καλά…! (γέλια)
Τη Δευτέρα ανακοινώθηκαν οι παραστάσεις που θα δούμε στην Επίδαυρο το καλοκαίρι του 2019. Το 2011 παίξατε με το Εθνικό Θέατρο στον «Ηρακλή Μαινόμενο», ενώ νωρίτερα είχατε σκηνοθετήσει την «Ελένη» του Ευριπίδη. Είχαν γίνει, μάλιστα, συζητήσεις να ξανανέβει στο «Παλλάς»;
Υπήρχε μια σκέψη, πέρσι, αλλά πήγε λίγο πίσω, γιατί οι πράκτορες δεν ήταν τόσο εύκολο να οργανώσουν το δίκτυο που χρειάζεται για τους τουρίστες, γιατί είναι μια πολύ ακριβή παραγωγή κι απαιτείται μεγάλη οργάνωση. Όμως, έχω ραντεβού την επόμενη εβδομάδα με τους παραγωγούς, τον Κεντ και τον Κατσαρίδη, για να δούμε τι θα κάνουμε τελικά. Αν θα είναι η «Ελένη» ή κάποιο άλλο.
Πάντως θα είναι αρχαίο δράμα.
Ναι, πρέπει να είναι αρχαίο δράμα ή σατυρικό, όπως είναι η «Ελένη». Νομίζω πάμε ή για τραγωδία ή για την «Ελένη».
Είναι μια ανατροπή αυτή η επιλογή σε σχέση μ’ όλα όσα έχετε κάνει;
Κοιτάξτε, δεν έχω ψευδαισθήσεις. Επειδή το αντικείμενό μου είναι πιο άμεσο, πιο κοντά σε εμένα, δηλαδή, το πώς είμαι σαν άνθρωπος, μ’ αυτό τον τρόπο, επεμβαίνω και στα δημόσια πράγματα, τα καλλιτεχνικά. Θέλω να κάνω κάποια πράγματα, που να είναι παρεμβατικά. Γι’ αυτό γράφω κι έργα, τα οποία αποτυπώνουν την πραγματικότητα που ζούμε, πολιτικά, κοινωνικά κ.λ.π. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η ενασχόλησή μου με το είδος της αρχαίας τραγωδίας δεν υφίσταται, είτε ως ηθοποιός, είτε ως σκέψη. Δεν έχω, λοιπόν, ψευδαισθήσεις. Κοινός τόπος είναι ότι το πρόβλημα με την αρχαία τραγωδία είναι, κυρίως, η πρόταση που έχεις να κάνεις με τον χορό. Το ερμηνευτικό μπορεί να είναι καλό ή κακό. Η σκηνοθεσία, όμως, για να έχει μια ουσιαστική πρόταση να κάνει, πρέπει να έχει λύσει το ζήτημα του χορού.
Έχουμε είδηση, λοιπόν, το καλοκαίρι θα σκηνοθετήσετε αρχαίο δράμα.
Μπορεί να μην είναι και το καλοκαίρι, αλλά τον Ιανουάριο. Θα δούμε.
Αν δεν είναι η «Ελένη» ποιο άλλο δράμα θα είναι;
Πρέπει να είναι κάποιο «εμπορικό», πολύ γνωστό για τους τουρίστες, η «Μήδεια», η «Ηλέκτρα»...
Κάποτε είχατε πει ότι σκέφτεστε να κάνετε μια ταινία με τη ζωή του διάσημου για το τεστ ΠΑΠ, γιατρού κι ερευνητή, Γεώργιου Παπανικολάου. Σε τι φάση βρίσκεται αυτό το σχέδιο;
Το θέλω πολύ! Έχω μαζέψει πάρα πολύ υλικό, έχω ένα βασικό εύρημα, το οποίο δεν στο λέω για να μην μου το κλέψουν… Είμαι πρακτικός άνθρωπος, δηλαδή, γράφω σενάρια για να γίνουν ταινίες και τα γράφω έτσι, που μετά ξεκινάνε γυρίσματα αμέσως. Αυτό όμως, επειδή κοστίζει πάρα πολύ, έχει μείνει πίσω. Μιλάμε για μια ταινία, η οποία χρειάζεται τουλάχιστον 5 με 6 εκατομμύρια ευρώ για να γίνει. Είναι εποχής, έχει την Κύμη της εποχής, τη Νέα Υόρκη, το Μαρόκο, αντιλαμβάνεστε τι κόστος έχει μια παραγωγή αμερικάνικου τύπου.
Θα παίζετε στην ταινία;
Όχι, δεν θέλω να παίζω.
Μιας και μιλάμε για ταινίες, αν είχατε και εσείς κριτικές, όπως ο κ. Σμαραγδής στον «Καζαντζάκη», όπου παίζατε κι εσείς, θα προχωρούσατε σε μηνύσεις; Έχουν υπάρξει κριτικές που σας έφτασαν στα όρια σας;
Όχι, γιατί εμένα δεν με πληγώνουν οι κριτικές, αλλά δεν με χαροποιούν κι όλας.
Δηλαδή, αν γράψει κάποιος, τον οποίο εκτιμάτε, μια θετική κριτική για το «Art» δεν θα σας χαροποιήσει το γεγονός;
Όχι, όχι, καθόλου! Εμένα με ενδιαφέρει η γενική αίσθηση που αφήνει μια δουλειά και πολύ γρήγορα την καταλαβαίνεις. Κάνεις μια δουλειά και πολύ γρήγορα βλέπεις τον αντίκτυπό της. Αυτό είναι το μόνο πράγμα που μ’ ενδιαφέρει και με χαροποιεί ή με στεναχωρεί. Το τι θα πεις εσύ, το τι θα πει ο άλλος, δεν με νοιάζει καθόλου.
Πώς το καταφέρατε αυτό;
Γιατί νομίζω, ότι κανένας δεν ξέρει το θέατρο καλύτερα από εμένα! Ακούγεται πολύ επηρμένο, αλλά την παράσταση που έστησα και δούλεψα τόσο καιρό, κανείς δεν την ξέρει καλύτερα από εμένα.
Σίγουρα… αλλά δεν μπορεί να πει ή να γράψει κάποιος, για παράδειγμα, «Δεν παίζει καλά ο Αθερίδης, ο Πυρπασόπουλος, ο Κούρκουλος»;
Ναι, φυσικά, κι αυτό θα με στεναχωρήσει, ειδικά αν ο Άλκης, ο Γιώργος ή εγώ δεν έχουμε παίξει καλά. Γιατί μπορεί και να τύχει αυτό, δεν το συζητάμε. Γενικά, όμως, στην αίσθηση της παράστασης καμία κριτική δεν με επηρεάζει.
Ποια πιστεύετε ότι είναι η μεγαλύτερη πλάνη που έχουν οι θαυμαστές σας για εσάς;
Δεν ξέρω, τι έχουν στο νου τους για μένα. Νομίζω, όμως, ότι κάποιοι από αυτούς με θεωρούν πολύ σοβαρό συγγραφέα κ.λ.π. Αυτοί πέφτουν έξω! (γέλια). Δεν είμαι σοβαρός…
Τι άνθρωπος είστε;
Νομίζω ότι είμαι αυτό που φαίνομαι, με μια διαφορά: φαίνεται ότι είμαι εξωστρεφής, ενώ είμαι πιο εσωστρεφής. Στην πραγματικότητα, είμαι ένας, εξωστρεφώς, εσωστρεφής.
Αυτό πόσο σας βοηθάει στη δουλειά;
Αυτόματα συμβαίνει. Ο καθένας πηγαίνει στη δουλειά με όποιο όπλο διαθέτει, τον χαρακτήρα του, τη γνώση, την εμπειρία και το ταλέντο του. Αυτά χρησιμοποιείς, θέλοντας και μη, και σ’ αυτά πρέπει να δίνεις σημασία.
Ποιο συναίσθημα κυριαρχεί, αυτή την εποχή, στη ζωή σας;
Πάει καλά το «Art» κι αυτό με χαροποιεί, γιατί οι καιροί είναι πάρα πολύ δύσκολοι. Χρωστάμε όλοι να θρέψουμε ανθρώπους, οι οποίοι δεν μπορούν να τα καταφέρουν με τη δομή του κράτους που έχουμε. Εννοώ, όλοι έχουμε αναλάβει κανά –δύο ανθρώπους του δημοσίου. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες βαλόμεθα από το σύστημα, το έχουμε αναλάβει με γνώση μας, αλλά είναι πολύ δύσκολο.
Αυτή τη στιγμή, το δημόσιο είναι ένας τομέας, ο οποίος δεν τα βγάζει πέρα πουθενά. Πουθενά δεν έχει κέρδος, παντού έχει παθητικό. Είναι δεδομένο, ότι πρέπει να υπάρχει και κάποιος πρέπει να το θρέψει.
Επομένως, είναι σαν να δουλεύετε για το κράτος. Νομίζω είχατε μιλήσει και για τα μεγάλα ποσά που καλείστε να πληρώσετε στην εφορία.
Ναι, δυσκολεύομαι πάρα πολύ, είμαι σε ρυθμίσεις επί ρυθμίσεων.
Να κλείσουμε την κουβέντα μας με την ταινία «Αιγαίο SOS». Πώς ήταν η εμπειρία των γυρισμάτων;
Η ταινία ξεκινάει, σε λίγες μέρες, τώρα 5 Νοεμβρίου κάνουμε την πρεμιέρα και 15 βγαίνει στους κινηματογράφους. Ένα καλοκαίρι, που πέρασα πάρα πολύ ωραία. Ντύθηκα με τα φανταρικά με 40 βαθμούς κελσίου και σκεφτόμουν ότι θα λιποθυμούσαμε με τόση ζέστη κι όλα αυτά τα κράνη, όπλα κ.λ.π. Παρ’ όλα αυτά, ούτε λιποθυμήσαμε, ούτε τίποτα, μια χαρά παρέα κάναμε εκεί. Έτσι έχω πολύ ωραίες αναμνήσεις.
Ο Θοδωρης Αθερίδης σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί στο «Art» της Γιασμίν Ρεζά στο θέατρο Παλλάς.
Κινηματογραφικά θα τον δούμε στο «Αιγαίο SOS», την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του Πιέρρου Ανδρακάκου, όπου πρωταγωνιστεί μαζί με τους Πάνο Βλάχο, Ευαγγελία Συριοπούλου, Μιχάλη Λεβεντογιάννη και θα βγει στις αίθουσες στις 15 Νοεμβρίου από την Odeon.
Αποκλειαστική φωτογράφιση για το texnes-plus Κοσμάς Ινιωτάκης.