Από τη Γιώτα Δημητριάδη
Φωτογραφίες:Μάριος Θεολόγης
Θα μπορούσε να αγορεύει στα δικαστικά έδρανα ακολουθώντας την οικογενειακή παράδοση. Η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά πέρασε στη Νομική Σχολή, πήρε το πτυχίο της αλλά ακολούθησε το δρόμο που πάντα αγαπούσε, αυτόν της υποκριτικής. Παράλληλα με τις σπουδές της στη Νομική έδωσε εξετάσεις στο Θέατρο Τέχνης και όταν τελείωσε και τις δύο σχολές και έπρεπε να αποφασίσει τι θα κάνει η σκέψη, η οποία όπως μας είπε της έδωσε την λύση ήταν η εξής: : «"Ξυπνάς και…..; Πώς θέλεις να είναι η μέρα σου;" Κι επειδή η μέρα μου ήθελα να έχει πρόβα, νομίζω ότι πήρα σε κάθε περίπτωση τη σωστή απόφαση».
Σήμερα επιχειρεί τη δεύτερη σκηνοθεσία της στο Θέατρο Τέχνης, σε μια παράσταση για εφήβους και όχι μόνο, μάλιστα η ίδια υπογράφει και το κείμενο του "Μια μέρα χωρίς" και όπως εξομολογείται στο texnes-plus, η σκηνοθεσία ήταν μάλλον κάτι καρμικό για εκείνη. «Όταν ήμουν μικρή και με ρωτούσαν τι θέλω να γίνω ντρεπόμουν να πω "ηθοποιός" κι έλεγα πάντα "σκηνοθέτης", χωρίς να ξέρω τί ακριβώς είναι..», μας λέει χαρακτηριστικά στην κουβέντα που ακολουθεί.
Η Εύα έχει δουλέψει με σπουδαίους σκηνοθέτες, τελευταία την είδαμε στην υπέροχη παράσταση του Δημήτρη Μαυρίκιου «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε». με τον οποίο έχει συνεργαστεί και στο παρελθόν.
Παράλληλα διδάσκει υποκριτική στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης και γράφει για ο,τι την συγκινέι και την κινητοποιεί ετοιμάζοντας το νέο της θεατρικό έργο. Το οποίο αυτή τη φορά δεν θα είναι ανάθεση, όπως τα δύο προηγούμενα, αλλά κάτι πέρα για πέρα προσωπικό, εξάλλου, όπως και η ίδια μας λέει, : «Το 2019, μου συνέβησαν όλα όσα φοβόμουν πάντα και αυτό ενώ αρχικά με διέλυσε, στο τέλος με έκανε πολύ πιο δυνατή. Και πολύ πιο ουσιαστική απέναντι σε όλα όσα με περιβάλλουν. Τα νέα δεδομένα με έκαναν να δω τη ζωή στις πραγματικές τις διαστάσεις ».
Ουσιαστικά το«Μια μέρα χωρίς» είναι η δεύτερη σκηνοθετική σου δουλειά. Και εδώ όπως και στο «Βάρδα Μπένε -μια ιστορία που μάλλον δε θέλεις να ακούσεις» στο Φεστιβάλ Φιλίππων υπογράφεις και το κείμενο. Πώς ξεκινάς να δουλεύεις πάνω σ' ένα έργο;
Με συζήτηση. Και τα δύο έργα που έχω σκηνοθετήσει ήταν αναθέσεις. Το πρώτο από το διευθυντή του φεστιβάλ Φιλίππων, Θοδωρή Γκόνη και το δεύτερο από τη καλλιτεχνική διευθύντρια του Θεάτρου Τέχνης Μαριάννα Κάλμπαρη. Στο πρώτο ήμουν εντελώς απροετοίμαστη, υπήρχαν άπειρα «Όχι» στο κεφάλι μου πριν πω το τελικό «Ναι». Αλλά μετά την αποδοχή της πρότασης, δεν υπήρχε ούτε μια στιγμή αμφιβολίας ή δισταγμού. Ήταν σαν να είχα μπει σε πύραυλο εκτόξευσης. Και το αγάπησα πάρα πολύ και το θέμα και την όλη διαδικασία. Και μετά ήρθε το δεύτερο- εκεί τα «όχι» είχαν ήδη κρυφτεί και η απάντηση μου ήταν από την αρχή δεδομένη. Η αφοσίωση, η εγρήγορση και η υπερένταση η ίδια. Η όλη διαδικασία είναι σαν γέννα. Ξεκινάς από το μηδέν και φτιάχνεις ένα νέο σύμπαν.
Η πλάκα είναι ότι δεν είχα σκεφτεί ποτέ πριν ότι θα μπορούσα να το κάνω. Πριν αυτοπροσδιοριζόμουν μόνο ως ηθοποιός. Πάντως νιώθω πάρα πολύ τυχερή που αυτοί οι δύο άνθρωποι με εμπιστεύτηκαν και μου έδωσαν αυτήν την ευκαιρία. Μάλλον είδαν μέσα μου κάτι που δεν έβλεπα εγώ. Με προσανατόλισαν ή μάλλον με επαναπροσδιόρισαν. Και αυτό είναι κάτι που τους το χρωστάω.
Η παράσταση μιλάει για την εξάρτηση από τα smartphones. Από την έρευνα που έκανες πόσο έχει προχωρήσει το κόλλημα των εφήβων με αυτές τις συσκευές;
Πάρα πάρα πάρα πολύ. Εδώ και περίπου ένα χρόνο O Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συμπεριέλαβε στην κατηγορία του εθισμού την εξάρτηση από τα διαδικτυακά παιχνίδια και στο ΚΕΘΕΑ λειτουργεί ήδη γραμμή για την εξάρτηση από το διαδίκτυο και αντίστοιχό τμήμα το οποίο αφορά κυρίως εφήβους 12-21 χρονών. Παρακολούθησα κάποιες συναντήσεις τους και μίλησα μαζί τους πριν αρχίσω να γράφω την παράσταση και τα δεδομένα υπήρξαν πράγματι σοκαριστικά. Τα περισσότερα παιδιά είχαν tablet από τα 7 τους!!
Πρόσφατα διαβάσαμε ότι ένας 17χρονος στην Ταϊλάνδη πέθανε μπροστά από την οθόνη του υπολογιστή του, έχοντας περάσει όλη τη νύχτα παίζοντας Video games (19 ώρες). Πιστεύεις ότι και στην χώρα μας μπορούμε να ζήσουμε τέτοια ακραία περιστατικά;
Ναι! Είναι θέμα χρόνου νομίζω. Όχι ο θάνατός, αλλά η αυτή παραίτηση, το ότι μένω εκεί κολλημένος και δεν ασχολούμαι με τίποτε άλλο. Και τα παιδιά εδώ, αυτά δηλαδή που έχουν διαγνωστεί ότι κάνουν «προβληματική χρήση» του διαδικτύου φτάνουν να παίζουν 10-11 ώρες ημερησίως, και υπάρχουν και μέρες που υπερβαίνουν και τις 15-20. Ένα από τα συμπτώματα της εξάρτησης στο διαδίκτυο άλλωστε είναι η απώλεια της αίσθησης του χρόνου. Τώρα σίγουρα το συγκεκριμένο παιδί δεν πέθανε μόνο επειδή έπαιζε. Σίγουρα θα υπήρχε και κάτι άλλο…
Ποια ατάκα του έργου ξεχωρίζεις;
Χμ δύσκολο αυτό. Ξέρεις τώρα, είμαι συναισθηματικά εμπλεκόμενη.Λοιπόν αν έπρεπε να διαλέξω μία θα ήταν η έναρξη του έργου.
Το έργο υποτίθεται ξεκινάει ως ένα μεγάλο flash back που έχει ως σημείο τομής ένα κανονικό φιλί και μετά ο πρωταγωνιστής μας εξηγεί ότι πρέπει να πάρει θέση γιατί :
«… αυτή η περίεργη σιωπή μετά το πρώτο φιλί έχει αδιανόητη σημασία καθώς ολόκληρο το μέλλον της επερχόμενης σχέσης αιωρείται πάνω από αυτήν, σαν υπόσχεση ή σαν απειλή».
Το πιστεύω πολύ αυτό, το έχω ζήσει…
Υπάρχει κάτι που σου είπε ή άκουσες από κάποιον έφηβο για την παράσταση και σου έδωσε δύναμη να συνεχίσεις;
Ναι. Κατά τη διάρκεια της συγγραφής, η οποία πέρασε από πολλά κύματα , φέραμε σε δύο διαφορετικές στιγμές, εφήβους για να δουν πρόβα, λέγοντάς τους ότι θέλουμε την ειλικρινή γνώμη τους για αυτό που βλέπουν. Και ήταν τόσο ενθαρρυντικοί απέναντί στη δουλεία μας, που πραγματικά η στάση τους μας έδωσε φτερά. Μια κοπέλα μάλιστα, πολύ κυνικά έλεγε ότι ήρθε σίγουρη ότι θα βαρεθεί με όλο αυτό το διδακτισμό για την εξάρτηση κτλ και δεν περίμενε με τίποτα να την αφορά τόσο αυτό που θα δει. Και ότι ήταν το πρώτο έργο που σκέφτηκε ότι το έχει γράψει κάποιος σαν αυτή και όχι κάποιος μεγάλος που φαντάζεται «τί-μπορεί- να -απασχολεί- τους- καημένους- τους εφήβους». Και μια άλλη μου έστελνε μετά κάθε δύο μέρες να με ρωτήσει για το φινάλε- γιατί τη στιγμή που είχε έρθει το έργο δεν είχε τελειώσει και αγωνιούσε.
Είναι πιο απαιτητικό το θέατρο για εφήβους;
Όλα τα είδη θεάτρου είναι απαιτητικά αν σέβεσαι τη δουλεία σου και θέλεις να την κάνεις με αξιώσεις. Δηλαδή η μικρή μου εμπειρία σαν δημιουργός λέει ότι αν κάποιος δε «ματώσει» για μια παράσταση αυτό που θα βγει μπορεί να είναι όμορφο αλλά σίγουρά θα κινδυνεύει να γίνει περιττό. Δε γίνεται να κάνεις θέατρο βασιζόμενος στις ευκολίες σου. Πρέπει να μετακινηθείς κι εσύ για να μετακινήσεις. Είναι λίγο σαν το γεφύρι της Άρτας, τα γερά θεμέλια πάντα θέλουν μια πολύτιμη θυσία- και δεν είναι τυχαίο που η παραλογή αυτή δεν είναι μόνο ελληνική αλλά παγκόσμια.
Τώρα, οι επιπλέον δυσκολίες του εφηβικού έγκεινται στις δικές του ιδιομορφίες. Ξεκινώντας από την παραδοχή ότι κάνεις μια παράσταση που θα πρέπει αρχικά να πάρει την έγκρισή των γονιών/καθηγητών που είναι μιας συγκεκριμένης ηλικίας αλλά το τελικό σου κοινό, είναι άτομα 12-18 ετών με εντελώς άλλη αισθητική και φιλοσοφία. Και επίσης ότι οι έφηβοι δεν θα υποκριθούν ποτέ από ψευτο-ευγένεια. Ό,τι νιώσουν θα στο δείξουν. Οπότε κατεβαίνεις σε ωραία αρένα.
Εμένα προσωπικά όλες αυτές οι δυσκολίες με ιντριγκάρουν πάρα πολύ.
Πριν λίγες εβδομάδες τελείωσαν οι παραστάσεις στο «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε»δεν ήταν η πρώτη φορά που δούλεψες μαζί με τον Δημήτρη Μαυρίκιο. Τι κρατάς από εκείνον;
Πολλά. Πάρα πολλά. Είναι μεγάλος δάσκαλος και σπάνιος άνθρωπος και νιώθω τυχερή που βρέθηκε στο δρόμο μου.. Επειδή πέρα από ηθοποιός έχω δουλέψει στο παρελθόν και σαν βοηθός του, κουβαλάω μέσα μου πολύτιμα εργαλεία που μου έδωσε. Η ευφυία του, η αισθητική του, η εμμονή του στις λεπτομέρειες με έχουν σημαδέψει. Νομίζω δε θα έγραφα έτσι αν δεν τον είχα γνωρίσει. Ο τρόπος σκέψης μου σαν συγγραφέας- σκηνοθέτης έχει διαμορφωθεί και υπό τη δική του σκιά.
Τελείωσες τη νομική. Η υποκριτική ήταν για σένα κάτι που προέκυψε στην πορεία ή ήξερες από την αρχή τον δρόμο που θα ακολουθούσες;
Χα!Κοίτα τώρα το παράδοξο. Όταν ήμουν μικρή και με ρωτούσαν τί θέλω να γίνω ντρεπόμουν να πω «ηθοποιός» κι έλεγα πάντα «σκηνοθέτης» χωρίς να ξέρω τί ακριβώς είναι. Μου φαινόταν κάτι παραπλήσιο αλλά με λιγότερη χρυσόσκονη. Κάτι πιο σοβαρό. Μετά, στο Λύκειο, έλεγα θα περάσω νομική Αθήνας μόνο και μόνο για να μπορέσω να κάνω θέατρο στην πρωτεύουσα. Και όταν πια τελείωσα και με τις δύο σχολές και έπρεπε να αποφασίσω τί θα κάνω τελικά, η σκέψη που με ξεμπέρδεψε ήταν η εξής: «Ξυπνάς και…..; Πώς θέλεις να είναι η μέρα σου;»
Κι επειδή η μέρα μου ήθελα να έχει πρόβα, νομίζω ότι πήρα σε κάθε περίπτωση τη σωστή απόφαση.
Υπάρχει κάποιο έργο ή κάποιος ρόλος που ονειρεύεσαι να παίξεις;
Πολλά. Έχω άπειρές ανοιχτές παρτίδες που θα ήθελα να παίξω. Και κυρίως πολλούς ανθρώπους που θαυμάζω και που θα ήθελα πολύ να συνεργαστώ μαζί τους. Πολλούς δασκάλους που δεν έχω συναντήσει ακόμα όπως θα ήθελα. Αλλά νομίζω έχω και πολλούς κόσμους μέσα μου που θέλω να εικονοποιήσω οπότε η ερώτηση που με απασχολεί τώρα είναι «θες να παίξεις ή να φτιάξεις;;». Και όπως στις σημαντικότερες περιστάσεις στη ζωή μου, δυσκολεύομαι αφόρητα να διαλέξω.
Διδάσκεις υποκριτική στο Θέατρο Τέχνης ποια συμβουλή δίνεις στους μαθητές σου;
Χμμμ..Δεν έχω παγιώσει ακόμα τη «βίβλο» των συμβουλών μου, όλα όσα πρέπει να μάθουν από μένα για να τα ανατρέψουν στην αμέσως επόμενη σελίδα.
Συνήθως, τους λέω να αγαπήσουν τον εαυτό τους -γιατί η ανασφάλεια είναι αδυσώπητη, να είναι διαρκώς παρόντες και εκεί για τον συμπαίκτη -γιατί το θέατρο είναι μόνο ομαδικό παιχνίδι- και ίσως το πιο σημαντικό, ότι πρέπει να κάνουν δώρο στον εαυτό τους ένα κώδικά αντιμετώπισης ρόλων και καταστάσεων και ότι εγώ και οι άλλοι καθηγητές είμαστε εκεί για να τους βοηθήσουμε να τον διαμορφώσουν. Αλλά ο τελικός στόχος είναι να λειτουργεί αυτός ο κώδικάς και εν τη απουσία μας. Ή μάλλον κυρίως τότε. Και τους παροτρύνω να ρωτάνε για τα πάντα- μάλλον γιατί εγώ σαν μαθήτρια ντρεπόμουν πολύ να ρωτήσω μη φανώ χαζή και έχασα πολύτιμο χρόνο. Και να μη ξεχνάνε να παίζουν. Για μένα η υποκριτική είναι κυρίως παιχνίδι. Απλώς ο ηθοποιός είναι ο παίκτης και ο συγγραφέας/σκηνοθέτης αυτός που βάζει τους κανόνες.
Ποια ήταν η καλύτερη συμβουλή που σου έδωσαν εσένα, ως μαθήτρια;
Έχω πολλές πολύτιμές συμβουλές στη συλλογή μου και από πολύ σημαντικούς ανθρώπους, δεν έχω παράπονο. Και όλες με έχουν βοηθήσει σε στιγμές. Αυτή που χρησιμοποιώ κατά κόρον τελευταία, ήταν μια που κουβαλάω από ένα σεμινάριο σκηνοθεσίας που είχα κάνει για άγνωστο λόγο και σε ανύποπτό χρόνο. Ήταν από τον Ακύλλα Καραζήση που μας έλεγε: «οι ηθοποιοί είναι κατ’ εξοχήν νοήμονα όντα, που μάλλον θέλουν όπως και εσείς το καλό της παράστασης. Οπότε, το πρωταρχικό σας καθήκον είναι να συνεννοηθείτε μαζί τους. Είναι δική σας δουλεία να μετατρέψετε το χάος που έχετε στο κεφάλι σας σε μετρήσιμες οδηγίες που να μπορούν καλοπροαίρετα να εκτελεστούν». Και το κρατάω όσο μπορώ και στη διδασκαλία και στη σκηνοθεσία.
Ηθοποιός σε μια από τις πιο πετυχημένες παραστάσεις της χρονιάς στο Εθνικό, επανάληψη της πρώτης σου παράστασης σε ένα τόσο σημαντικό Φεστιβάλ και τώρα δεύτερη σκηνοθεσία στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Μάλλον το 2019 ήταν η χρονιά σου ε; Στεναχωριέσαι που σε λίγες μέρες τελειώνει;
Όντως το 2019 υπήρξε καθοριστική χρονιά για εμένα. Σε όλα τα επίπεδα. Θα έλεγα ότι πέρασα τη δική μου «εφηβεία». Μου συνέβησαν πολύ σκληρά και πολύ όμορφα πράγματα. Κάποτε, σε ανύποπτο χρόνο ένας φίλος μου είχε πει ότι η στιγμή της ενηλικίωσης δεν είναι τα 18, δεν είναι όταν φεύγεις από το σπίτι ούτε όταν βγάλεις τα πρώτα σου λεφτά. Είναι όταν χωρίζεις. Όταν από-σχίζεσαι. Έτσι το 2019, χώρισα και πόνεσα πολύ. Αλλά τελικά απελευθερώθηκα. Μου συνέβησαν όλα όσα φοβόμουν πάντα και αυτό ενώ αρχικά με διέλυσε, στο τέλος με έκανε πολύ πιο δυνατή. Και πολύ πιο ουσιαστική απέναντι σε όλα όσα με περιβάλλουν. Τα νέα δεδομένα με έκαναν να δω τη ζωή στις πραγματικές τις διαστάσεις. Και να αποδεχτώ πολύ περισσότερο αυτό που είμαι. Και να φτάσω πιο κοντά σε αυτό που θέλω να γίνω. Οπότε η δημιουργία σε επαγγελματικό επίπεδο, νομίζω ότι ήταν ο δικός μου τρόπος να διαχειριστώ όλα αυτά που μου συνέβαιναν.
Υπάρχει πολύ ασχήμια αλλά και άπειρη ομορφιά εκεί έξω. Και κάθε στιγμή είναι μοναδική και οφείλεις να τη ζεις ως το κόκκαλο γιατί ποτέ δεν ξέρεις πότε θα είναι η τελευταία φορά.
Η παράσταση ανεβαίνει στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης για σχολεία και είναι ανοιχτή για το κοινό κάθε Κυριακή στις 17:30. Κλείστε εγκαίρως τις θέσεις σας εδώ.
