Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Είδα τον «Ορέστη», σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα Κύριο

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

 

Για πρώτη φορά με αρχαία τραγωδία, ο Γιάννης Κακλέας αυτό το καλοκαίρι παρουσιάζει τον «Ορέστη» με τον Άρη Σερβετάλη στον κεντρικό ρόλο.

 
Την Παρασκευή 16 Ιουλίου έκανε πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου η παράσταση Ορέστης σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα. Η παράσταση παρουσιάστηκε 16-18 Ιουλίου σημειώνοντας μάλιστα sold-out και κερδίζοντας το πιο θερμό χειροκρότημα, ενώ στη συνέχεια θα περιοδεύσει ανά την Ελλάδα. Χρησιμοποιήθηκε η ποιητική μετάφραση του Γιώργου Χειμωνά σε δραματουργική επεξεργασία του σκηνοθέτη. Πρωταγωνιστές της παράστασης είναι ο Άρης Σερβετάλης, η Μαίρη Μηνά, ο Πάνος Βλάχος, ο Αιμιλιανός Σταματάκης κι ο Γιώργος Ψυχογιός.
 
orestis kaklea 2
Το κείμενο
 
Ο Ορέστης του Ευριπίδη θεωρείται ότι είναι το τελευταίο έργο του ποιητή που παραστάθηκε στην Αθήνα πριν απ’την αναχώρησή του, στα 408 π.Χ., για τη Μακεδονία. Το έργο αυτό έχει ιδιοτυπία, είναι ένα έργο σκληρό: τρεις άνθρωποι προσπαθούν να σώσουν τη ζωή τους και ο αγώνας τους στρέφεται εναντίον ενός κόσμου που δε διακρίνεται για υψηλό φρόνημα και που είναι άπονος. Απ’την άποψη της σκηνογραφίας, όλο το έργο παίζεται μπροστά σ’ένα παλάτι, δεν έχουμε δηλαδή μεταβολή του σκηνικού χώρου.
 
Υπόθεση: Βρισκόμαστε στο Άργος Η Ηλέκτρα και ο Ορέστης νέοι, πληγωμένοι, εύθραυστοι, απροστάτευτοι και ευάλωτοι, ασφυκτιώντας μέσα στον μύθο τους, μετατρέπονται σε άγρια ζώα. Αποδιωγμένοι μετά την πράξη τους γίνονται από παιδιά βασιλέων μιάσματα στην ίδια τους την οικογένεια και ανεπιθύμητοι στην ίδια τους την πατρίδα. O Μενέλαος και η Ελένη φτάνουν από την Τροία. Τα δύο αδέλφια ελπίζουν στην παρέμβαση του Μενέλαου, αλλά ούτε αυτός ούτε ο Τυνδάρεως σκοπεύουν να τους βοηθήσουν. Ο Ορέστης στρέφεται τότε στον Πυλάδη. Οι δυο τους, με τη βοήθεια της Ηλέκτρας, σχεδιάζουν ένα πλάνο εκδίκησης με θύματα την Ελένη και την κόρη της, Ερμιόνη. Την τελική λύση έρχεται να δώσει η παρέμβαση του από μηχανής θεού, Απόλλωνα. Στον Ορέστη ο Ευριπίδης πιάνει το νήμα του μύθου των δύο αδερφών, του Ορέστη και της Ηλέκτρας, αμέσως μετά τη δολοφονία της Κλυταιμνήστρας, για να τον φέρει πιο κοντά στα ανθρώπινα μέτρα και να μιλήσει για την επιβίωση των νέων σ’ έναν κόσμο που καθορίζεται από συνθήκες που τους ξεπερνούν. Βυθίζει τους ήρωες του στο σκοτάδι της θλίψης, της απελπισίας και της απόγνωσης αναζητώντας το Φως.
orestis servetalis
Η παράσταση
 
Ο Κακλέας εξέπληξε το θεατρόφιλο κοινό επιλέγοντας για πρώτη φορά να σκηνοθετήσει αρχαία τραγωδία, ενώ συνήθως επιλέγει αριστοφανικές κωμωδίες ή έργα τύπου Vaudeville. Πλάι του έχει ασφαλώς τον κορυφαίο ερμηνευτή του, Άρη Σερβετάλη με τον οποίο έχει σημειώσει δύο από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του, Το Κουρδιστό Πορτοκάλι (Αποθήκη) και το Ρινόκερο (Κιβωτός). Τους βασικούς ρόλους της διανομής τους έδωσε σε αξιόλογους ηθοποιούς που είχαν πρόσφατες τηλεοπτικές εμφανίσεις (Μ. Μηνά, Π. Βλάχος, Αι. Σταματάκης, Ν. Κοτσαηλίδου, Γ. Ψυχογιός), ενώ ο Χορός αποτελείτο από δυνατές γυναικείες προσωπικότητες με έντονη κίνηση (Κ. Ζαφειροπούλου, Α. Ζιρώ, Ν. Λάμη, Ι. Λέκκα, Δ. Μουτσοπούλου, Μ. Περγιουδάκη, Ε. Σκολίδη, Α. Στυλιανίδη, Η. Φραγκιαδάκη). Η παράσταση που συνέθεσε χαρακτηρίζεται από σκηνογραφική ευγλωττία, ποιητικότητα, προσπάθεια για αναπαράσταση ψυχικών διαταραχών, έντονη σωματικότητα με ανάδειξη των δραματικών επεισοδίων έναντι των χορικών. Πρόκειται για μια άρτια δουλειά με σεβασμό στο κείμενο –έστω και χωρίς τα Χορικά- που δείχνει πως ο Κακλέας ξαναβρήκε τον εαυτό του από τον Ιονέσκο και μετά (Το παιχνίδι της σφαγής, Ρινόκερος) κι έχει ακόμη να δώσει ενδιαφέροντα πράγματα.
 
Την σκηνογραφία και τα κοστούμια συνυπογράφουν ο σκηνοθέτης  κι η Ηλένια Δουλαδίρη  Ο σκηνικός χώρος τους χωρίζεται σε δύο επίπεδα, το κοίλον όπου υπάρχει χώμα, δύο βούρκοι, κατασκευασμένοι θάμνοι, μια μεγάλη τραπεζαρία με καρέκλες και το στρώμα όπου κοιμάται ο Ορέστης στο πρώτο μέρος της παράστασης. Στον πίσω σκηνικό χώρο, όπου συνήθως βρίσκεται το εξωτερικό ενός ανακτόρου στην τραγωδία, βλέπουμε το εσωτερικό του παλατιού, διάφορα έπιπλα –καναπές, σύνθετο, γραφείο- και λαμβάνει χώρα μέρος της δράσης, κυρίως από τον Χορό ή τις εισόδους των δραματικών προσώπων. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, το σκηνικό και κυρίως το πίσω μέρος ήταν υπερφορτωμένο και θα μπορούσε ν’ αποδώσει το ίδιο αποτέλεσμα ακόμη και με τα μισά σκηνικά. Είναι ωστόσο σαφής η προσπάθεια να δειχθεί το εσωτερικό του παλατιού κόντρα στη συνήθη πρακτική ανεβάσματος της τραγωδίας και τα «προβλήματα κάτω από το χαλί». Το βασιλικό στοιχείο αναπαριστάται σε παρακμή και στην εξέλιξη της παράστασης «ανατρέπεται» από την δίψα για αίμα.
 
Όσον αφορά τα κοστούμια της παράστασης είναι αισθητές τρεις βασικές επιλογές. Πρώτη: ο Ορέστης κι η Ηλέκτρα παρουσιάζονται με βρόμικα λευκά ρούχα και ατημέλητοι δικαιολογώντας την κακή τους κατάσταση μετά την μητροκτονία. Δεύτερη: η Ελένη, ο Μενέλαος, η Ερμιόνη κι ο Τυνδάρεως παρουσιάζονται καλοντυμένοι και φροντισμένοι αποτελώντας το αρνητικό των βασικών πρωταγωνιστών και συνάδοντας με τον χαρακτήρα τους. Τρίτη: οι γυναίκες του Χορού εμφανίζονται με ελκυστικά glam rock κοστούμια διαφοροποιημένα ανάλογα την ηθοποιό.
 
 
orestis mina
Η διανομή
 
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε τον Άρη Σερβετάλη και τη Μαίρη Μηνά. Ο Σερβετάλης πέραν από την πρωταγωνιστική του ερμηνεία, έκανε και την κίνηση στην παράσταση, δίνοντας το γνωστό του ρεσιτάλ σωματικότητας. Στην αρχή της παράστασης, εμφανίζεται ξαπλωμένος ημιθανής και καταβρόμικος πάνω σ’ ένα στρώμα, ενώ όταν ξυπνάει βρίσκεται στα όρια της τρέλας, κι είναι αισθητό πως έχει παραλογιστεί από τις τύψεις κι από το κυνήγι των Ερινυών. Στην εξέλιξη του δράματος, η τρέλα μετατρέπεται σε δίψα αίματος, καθώς μαζί με τον έμπιστό του Πυλάδη και την πολυαγαπημένη του αδερφή θανατώνουν την Ωραία Ελένη και κρατούν όμηρο την Ερμιόνη. Η παραμελημένη του εμφάνιση θυμίζει την έναρξη της ερμηνείας του Μπερανζέ στο Ρινόκερο, την προηγούμενη του δουλειά στο θέατρο. Ενώ είναι ένας ηθοποιός εξαιρετικός στην κίνηση και στέκεται με δυναμισμό κι άνεση στην Επίδαυρο, σε σημεία υπερπαίζει την τρέλα, κλείνοντας το πεδίο πρόσληψης από το θεατή και τις δυνατότητες του ρόλου του.
 
Από την άλλη, η Μαίρη Μηνά (Με λένε Έμμα) καταθέτει την αρτιότερη και δεινότερη ερμηνεία της παράστασης, αναδεικνύοντας το εύρος των χαρακτηριστικών και των συναισθημάτων της Ηλέκτρας, με αξιέπαινη άρθρωση και ποιότητα στην εκφορά του ευριπίδειου λόγου. Η φιγούρα της Ηλέκτρας μοιάζει ταυτόχρονα εύθραυστη κι ετοιμοπόλεμη, αφοσιωμένη στον αδερφό της κι έτοιμη να προκαλέσει κακό σε όποιον σταθεί απέναντι της, μια γυναίκα που υπερβαίνει το σεξουαλικό/κοινωνικό της ρόλο για να προστατεύσει τον Ορέστη αλλά και τον ίδιο της τον εαυτό από την απειλή μιας θανατικής καταδίκης. Κερδίζει την προσοχή του θεατή άμα τη εμφανίσει και την κρατά αμείωτη για όλη τη διάρκεια της παράστασης. Η Μαίρη Μηνά έχει την στόφα μιας μεγάλης δραματικής πρωταγωνίστριας και νομίζω πως ήρθε η στιγμή να φανεί στο ευρύ κοινό αναλαμβάνοντας κορυφαίους ρόλους.
 
Ο σκηνοθέτης ακολουθώντας τον Ευριπίδη, παρουσιάζει την Ελένη (Νικολέτα Κοτσαηλίδου) ως μια ωραιοπαθή κι αναίσθητη βασίλισσα, σχεδόν με κωμικό τρόπο σε αντιδιαστολή με την πληγωμένη/απαρεριποίητη αλλά και αιμοχαρή Ηλέκτρα. Λιγότερο καλή δουλειά έγινε στην ερμηνεία του Μενέλαου (Πάνος Βλάχος), όπου η επιλογή του ηθοποιού ούτε ταιριάζει στην ερμηνευτική ηλικία του ρόλου ούτε πείθει για τον αδίστακτο χαρακτήρα του. Καταλαβαίνω ότι μάλλον πρόκειται για μια εμπορική επιλογή ηθοποιού, αλλά θα μπορούσε ενδεχομένως ν’ αξιοποιηθεί καλύτερα στο ρόλο του Πυλάδη. Τον δυναμισμό αντισταθμίζουν ο σπουδαίος Γιώργος Ψυχογιός στο ρόλο του Τυνδάρεω κι ο Αιμιλιανός Σταματάκης που αναδεικνύει τον συνήθως υποτιμημένο ρόλο του Πυλάδη. Τέλος, μου έκανε εντύπωση η επιλογή να μην φανερωθεί στην Έξοδο ο από μηχανής θεός Απόλλωνας, αλλά να περιοριστεί σ’ έναν «προβολέα» πάνω σε μέλος του Χορού. Γενικότερα, παρόλο που ο Χορός είχε μεγάλη σκηνική παρουσία, σε διάφορα σημεία αυτή η παρουσία δεν δικαιολογούταν από τη δραματουργία της παράστασης και δεν είχαν την αναμενόμενη δραματική παρουσία με την συρρίκνωση των Χορικών. Σε μελλοντική παράσταση αρχαίας τραγωδίας, προσωπικά θα ήθελα να εμπλέξει περισσότερο τον Χορό στη σύνθεση της παράστασης και να μην τον δει τόσο διακοσμητικά.
 
Συνολικά, η παράσταση Ορέστης ήταν μια έκπληξη για τους υπεράριθμους θεατές, με δεινές ερμηνείες και καλή αισθητική, δικαιώνοντας την παρθενική εμφάνιση του Κακλέα στην αρχαία τραγωδία. Μπορεί εξ όψεως να είναι μια «εμπορική» παράσταση αρχαίου δράματος, αλλά επί της ουσίας είναι μια παράσταση ολοκληρωμένη με σαφή καλλιτεχνική ταυτότητα και μερικές εξαιρετικές ερμηνείες με κορυφαίες αυτές των Μ. Μηνά, Α. Σερβετάλη και Γ. Ψυχογιού. Ο Ορέστης είναι μια τρανή απόδειξη ότι αξίζει να ταξιδέψεις ως το νομό Αργολίδος για να δεις θέατρο και του πώς ν’ ανοίξεις τη συζήτηση για τα θέματα που θίγει ο Ευριπίδης στην εργογραφία του χωρίς να «καταδείξεις» την σκηνοθετική σου άποψη.
 
 
 
Info:
 
Η παράσταση Ορέστης σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα έκανε πρεμιέρα στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου και θα περιοδεύσει ανά την Ελλάδα.
Πρώτοι σταθμοί της περιοδείας: 20/7 Ρέθυμνο, 21 και 22/7 Χανιά, 23 και 24/7 Ηράκλειο, 26 και 27/7 Παπάγου.
 
 
 
Διαβάστε επίσης:

Νικολέτα Κοτσαηλίδου: «Αν Συναντιόμουνα Με Την Ηρωίδα Που Παίζω Ταινία Στη Ζωή, Δε Θα Λέγαμε Ούτε "Γεια"!»

 

Είδα Τον «Ρινόκερο», Σε Σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα