Από τον Αναστάση Πινακουλάκη 

Εδώ και μερικές εβδομάδες παρουσιάζεται στο Εθνικό η πολυαναμενόμενη παράσταση της Ελένης Ευθυμίου «Φουέντε Οβεχούνα».

Η παράσταση παίζεται από Τετάρτη έως Κυριακή στην Κεντρική Σκηνή του Τσίλλερ, σε μετάφραση Μαρίας Χατζηεμμανουήλ (Solo Teatro). Η Ελένη Ευθυμίου -μ’ εμβληματικές παραστάσεις στο ενεργητικό της- δημιούργησε μια εντυπωσιακή παράσταση με πολυσυλλεκτικό θίασο σε μορφή ensemble, συγκινητική απλότητα, λυρικότητα και λαμβάνει σχεδόν επική διάσταση. Για την ιστορία, στη χώρα μας, το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1959 σε σκηνοθεσία Μάνου Κατράκη και στη συνέχεια το 1977 από το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, ενώ η προηγούμενη φορά που παίχτηκε τοΦουέντε Οβεχούνα   στο Εθνικό, ήταν πριν από 4 δεκαετίες, το 1990, σε σκηνοθεσία Κοραή Δαμάτη/μετάφραση Ανδρέα Παναγόπουλου στο Ηρώδειο (θερινή παραγωγή).

Το έργο

Υπόθεση: Η άφιξη του Διοικητή Φερνάν Γκόμεθ στο μέχρι τότε ήσυχο χωριό Φουέντε Οβεχούνα αναστατώνει τη ζωή των κατοίκων καθώς η αυταρχικότητα και η βαναυσότητά του ξεπερνούν τα όρια. Ο Γκόμεθ αντιμετωπίζει όλες τις γυναίκες του χωριού σαν κτήμα του, θεωρώντας ότι έχει απόλυτη κυριαρχία πάνω τους και τιμωρεί ανελέητα όποιον προσπαθεί να τον σταματήσει. Ανάμεσα στις κοπέλες που θέλει να κατακτήσει είναι και η νεαρή Λαουρένθια, κόρη του δημάρχου του χωριού. Με τη βοήθεια του Φροντόσο που είναι ερωτευμένος μαζί της, η Λαουρένθια καταφέρνει να γλυτώσει, αλλά οι ερωτικές επιθέσεις του Διοικητή δεν σταματούν. Η εγκληματική συμπεριφορά του θα εξαντλήσει την ανοχή των κατοίκων που συνειδητοποιούν πως μόνο ενωμένοι μπορούν να διεκδικήσουν το δίκιο τους. Με μοχλό την προσβολή της γυναικείας τιμής, η εξέγερση των χωρικών ξεσπάει. Ενωμένοι σαν ένας άνθρωπος, θα σκοτώσουν τον τυραννικό διοικητή και θα αποκαταστήσουν την ηθική και τη δικαιοσύνη στο χωριό τους. Ο τύραννος θα βρει τον θάνατο όχι από ένα πρόσωπο αλλά από ολόκληρη τη Φουέντε Οβεχούνα.

Το Φουέντε Οβεχούνα είναι αντιπροσωπευτικό έργο του Ισπανικού Μπαρόκ, του λεγόμενου Χρυσού Αιώνα. Έργο γραμμένο το 1614, αποτελεί ως σήμερα το δημοφιλέστερο έργο του Λόπε δε Βέγα. Είναι βασισμένο σ’ ένα ιστορικό γεγονός που μας σώζεται από διάφορες πηγές: Τη νύχτα της 22ας Απριλίου 1476, στο χωριό Φουέντε Οβεχούνα  των περίπου χιλίων κατοίκων στην ισπανική επαρχία της Κόρδοβας (Ανδαλουσία), οι κάτοικοι ξεσηκώθηκαν και σκότωσαν τον διοικητή τους Φερνάν Γκόμεθ δε Γκουθμάν, υπαρχηγό του ιπποτικού θρησκευτικού τάγματος της Καλατράβα. Ο τίτλος του έργου σημαίνει Προβατοπηγή και μπορεί να ερμηνευτεί ποικιλοτρόπως.

Ο ισπανικός κώδικας της τιμής

Η τιμή (στα ισπανικά honor) ήταν μια ιδιότητα που είχαν μόνο οι ευγενείς. Οι άλλες κοινωνικές τάξεις (πλούσιοι αστοί, πλούσιοι και φτωχοί αγρότες, τεχνίτες κ.ά.) δεν είχαν τιμή ούτε και μπορούσαν να την αποκτήσουν. Μπορούσαν ν’ αποκτήσουν μόνο υπόληψη. Η λέξη, αν και ομόρριζη με τη λέξη τιμή, διαφέρει ωστόσο ριζικά ως προς τη σημασία: η τιμή υπήρχε εκ γενετής, την υπόληψη την αποκτούσες ανάλογα με τη γνώμη των άλλων για εσένα. (Σημείωμα της Μαρίας Χατζηεμμανουήλ στο πρόγραμμα της παράστασης). Απώλεια της τιμής ίσον θάνατος. Για ν’ αποκατασταθεί η απώλεια της τιμής, έπρεπε να υπάρξει εκδίκηση.

Η παράσταση

Η Ελένη Ευθυμίου καταθέτει μια αξιοπρόσεκτη πρόταση σε μια σχετικά αδύναμη θεατρική σεζόν. Επέλεξε ν’ ανεβάσει ένα σχεδόν ξεχασμένο έργο με μεγάλο και ετερόκλιτο θίασο, μια πρωτότυπη μετάφραση σε ρίμα από τη Μαρία Χατζηεμμανουήλ και μάλιστα με μια θεματολογία που ταιριάζει γάντι στην τρέχουσα κατάσταση. Για να γίνουμε περισσότερο συγκεκριμένοι, στη Φουέντε Οβενούχα έρχεται να εγκατασταθεί ένας φαύλος διοικητής που εκμαυλίζει νεαρές χωριοτοπούλες (κοπέλες που δεν έχουν τιμή βάσει του ηθικού κανόνα της εποχής), ασελγώντας σε αυτές και αδιαφορώντας για το αν ήταν παντρεμένες ή λογοδοσμένες. Ουσιαστικά, έχουμε μια ξεκάθαρη κατάχρηση εξουσίας και σεξουαλική βία, που συνδέεται με την κρατική ανηθικότητα, από άντρα στην εξουσία σε μια gender bias κοινωνία. Και ναι, δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε όλες αυτές τις εξομολογήσεις γυναικών κι αντρών ηθοποιών για σεξουαλική ή λεκτική βία από πρόσωπα σε θέση ισχύος τα τελευταία δύο χρόνια (όχι ότι είναι κάτι καινούργιο ή περιορισμένο στον καλλιτεχνικό χώρο).

Γιατί ν’ ανέβει τώρα το Φουέντε Οβεχούνα  ; Γιατί αποδεικνύεται ίσως πιο έντονα από ποτέ πως τα μεγάλα κλασσικά έργα παραμένουν επίκαιρα και διαχρονικά. Γιατί έχουμε ανάγκη από λυρικότητα, κοινωνικό προβληματισμό και θετικά ηθικά πρότυπα. Στη Φουέντε Οβενούχα, ένα ολόκληρο χωριό αποκτά ενσυναίσθηση και την εφαρμόζει στην πράξη, συσπειρώνεται, αυτοδικεί εναντίον του βιαστή διοικητή και παρά την επίπονη σωματικά και ψυχικά ανάκριση, δε λυγίζει, δεν σκύβει το κεφάλι, δεν υποχωρεί. Το ισπανικό μπαρόκ είναι ένα θέατρο για μεγάλα πάθη, ένα θέατρο όπου τα συναισθήματα φτάνουν στ’ άκρα, όπου η ηθική είναι εκεί χωρίς να γίνεται διδακτικό θέατρο. Κατά τη γνώμη μου, δεν υπάρχει πιο καθαρό συγκινητικό θέατρο από το ισπανικό θέατρο και θα μπορούσε να έχει μια πιο σταθερή σχέση στην εγχώρια σκηνή. Το ελληνικό και το ισπανικό θέατρο θα μπορούσαν να είναι ξαδέρφια από την ίδια μάνα.

Ο θίασος της Φουέντε Οβενούχα είναι διαρκώς παρών και συγκινητικά διαθέσιμος, σ’ ένα κείμενο μ’ έμμετρη απόδοση και μουσικοκινητικότητα, ως ensemble. Στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Λαουρένθια συναντάμε τη δημοφιλή ηθοποιό Βασιλική Τρουφάκου, ενώ δίπλα της εμφανίζεται ως Φροντόσο ο διαρκώς ανερχόμενος Δημήτρης Κίτσος (μέσα στην εβδομάδα τον είδαμε πρωταγωνιστή στην ταινία Dog, στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης). Η Τρουφάκου έχει μια δυνατή στιγμή μετά την πρόδηλη κακοποίησή της από τον Φερνάν Γκόμεθ, και την παρείσφρηση της στο συμβούλιο των αντρών για να διεκδικήσει την ηθική της δικαίωση ενάντια στη φαυλότητα και στην εγκληματική σεξουαλικότητα του διοικητή τους. Τον πατέρα της, Εστέμπαν υποδύεται εξαιρετικά ο Νίκος Χατζόπουλος.

Έχει γίνει τόσο καλή δουλειά στη διανομή και στη δημιουργία συλλογικής ατμόσφαιρας στην παράσταση, που θα ήταν δύσκολο να σχολιάσουμε επί μέρους όλους τους ηθοποιούς. Θα ήθελα εκτός των πρωταγωνιστών, να σταθώ στην παρωδιακή απόδοση της βασιλείας, με τις σπαρταριστές ερμηνείες των Μπάμπη Γαλιατσάτου και Μαρίας Γεωργιάδου, που αποτελεί ιδεολογικό σχόλιο. Με την γελοία βασιλεία από τη μία, και την ανήθικη διοίκηση από την άλλη, δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την αυτοδικία και την ανάδειξη της κοινωνικής αλληλεγγύης σ’ ένα χωριό που αναδεικνύει την ανθρωπιά και την αγάπη για τον πλησίον. Θετικά βλέπουμε και την παρουσία της Λωξάνδρας Λούκας, την πρώτης επαγγελματίας ηθοποιού με Σύνδρομο Down και μάλιστα σε κρατική σκηνή, που ευελπιστούμε ν’ ανοίξει έναν μακρύ και πολυσυλλεκτικό δρόμο, όπου θα έχει τη δυνατότητα να κάνει θέατρο οποιοσδήποτε το επιθυμεί ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας ή κατάστασης.

Στο εικαστικό κομμάτι, δεσπόζει το εύχρηστο σκηνικό της Ζωής Μολυβδά – Φαμέλη, ανάγλυφο της ισπανικής υπαίθρου. Πάντα καλόγουστα και δραματουργικά διαβασμένα τα κοστούμια του Άγγελου Μέντη. Θα τα ήθελα λίγο περισσότερα ποτισμένα από τον μόχθο των ηρώων, με τις βαριές ή βρόμικες εργασίες τους κι όχι τόσο καθαρά και τακτοποιημένα. Η μουσική σύνθεση του Λευτέρη Βενιάδη κουμπώνει με την ρίμα της μετάφρασης και δίνουν μαζί την ταυτότητα της δραματουργίας παράστασης.

Βγαίνοντας από το θέατρο, ένιωθα μια βαθιά συγκίνηση που ήμουν κοινωνός της Φουέντε Οβενούχα και αισιόδοξος για το μέλλον του Εθνικού Θεάτρου με τη νέα καλλιτεχνική διεύθυνση/εποχή. Οι παραστάσεις της Ελένης Ευθυμίου έχουν το μεγάλο προσόν να ανατείνουν ψυχικά το θεατή και να του προσφέρουν απλόχερα εικόνες στις οποίες ο κάθε θεατής μπορεί να βρει τον εαυτό του κάπου. Δεν υπάρχει καμία ένσταση, η Φουέντε Οβενούχα και το Ισπανικό Μπαρόκ καλώς ήρθαν ξανά και οφείλουν να έχουν μια ξεχωριστή θέση στο θεατρικό γίγνεσθαι. Και ναι, τέτοιες παραστάσεις χρειάζονται οι κρατικές μας σκηνές, για να μας θυμίζουν πως μπορεί το θέατρο να είναι ζωή και όνειρο.

Υ.Γ.

Δεν είναι τυχαίο ότι το Φουέντε Οβενούχα έχει ανέβει μέχρι στιγμής από το Εθνικό και το Κ.Θ.Β.Ε., δηλαδή θεατρικούς οργανισμούς που έχουν σταθερές θέσεις δραματολόγων και την πρακτική δυνατότητα πολυάριθμου θιάσου.

Διαβάστε επίσης:

Νίκος Χατζόπουλος: «Να Αφήσουν Ήσυχο Το Θέατρο!»

Βασιλική Τρουφάκου:«Είμαστε Μια Γενιά Που Θα Γεράσει Πριν Ενηλικιωθεί»

Το διασημότερο έργο του Ζαν Ζενέ ανεβάζει η Βάσια Χρονοπούλου στη Β’ Σκηνή του Θεάτρου Άλμα.

Η παράσταση Δούλες σε μετάφραση Βάσιας Χρονοπούλου και Ντένιας Στασινοπούλου παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στο Θέατρο Άλμα κι έρχεται να συμπληρώσει μια μακρά παράδοση ανεβασμάτων του έργου στη χώρα μας. Παραστάθηκε για πρώτη φορά στις 23 Φεβρουαρίου του 1968 από το Θέατρο Τέχνης σε σκηνοθεσία Δημήτρη Χατζημάρκου (μετάφραση Οδυσσέα Ελύτη) με τις Εκάλη Σώκου, Ρένη Πιττακή και Μαρία Γεωργίου. Τα πιο πρόσφατα περιλαμβάνουν σκηνοθέτες όπως την Έφη Μουρίκη (Θέατρο Αρμένη, 2011), τον Bruce Myers (Εθνικό Θέατρο, 2015), τους Μαριάννα Κάλμπαρη-Βασίλη Μαυρογεωργίου (Θέατρο Τέχνης, 2018) και τον Τσέζαρις Γκραουζίνις (Θέατρο του Νέου Κόσμου, 2018). Κι όμως, είναι ένα έργο που ενώ μετρά μια πλούσια παραστασιογραφία, συνεχίζει να είναι ελκυστικό και ανοιχτό σε σκηνοθετικές προσεγγίσεις.

Το έργο

Το έργο Les Bonnes (Δούλες) παραστάθηκε για πρώτη φορά το 1947 (Theatre de l’ Athenee, σκηνοθεσία Λουί Ζεβέ) και παρά την αποδοχή του κοινού, έκανε τους κριτικούς να μιλούν για ένα νέο θεατρικό στυλ. Εντάσσεται στο πολυσυλλεκτικό θέατρο του Παραλόγου, ενώ είναι πλούσιο σε συμβολισμούς. Ο Ζενέ εμπνεύστηκε από την πραγματική ιστορία δύο αδερφών, των Κριστίν και Λέα Παπέν, οι οποίες καταδικάστηκαν τον Φεβρουάριο του 1933 για τον θάνατο της κυρία τους και της κόρης της. Ο κύριος Λανσελέν είχε πάει σ’ ένα επίσημο δείπνο και περίμενε τη σύζυγο και την κόρη τους. Όταν είδε ότι αργούσαν γύρισε σπίτι μαζί με την αστυνομία, και το θέαμα που αντίκρισαν ήταν σοκαριστικό: η σύζυγος κι η κόρη βρίσκονταν νεκρές με βγαλμένα μάτια, ενώ οι δύο υπηρέτριες βρίσκονταν ξαπλωμένες γυμνές στο κρεβάτι τους με αναμμένα τα κεριά. Δεν αρνήθηκαν την ενοχή τους και είχαν μια προκλητική ψυχραιμία που σχολιάστηκε έντονα από τον Τύπο της εποχής.

Ο Ζενέ φαίνεται πως μελέτησε καλά την υπόθεση από τις εφημερίδες, αφού τότε ήταν στη μόδα να γίνονται πρωτοσελίδα και μεγάλα αφιερώματα για τους εγκληματίες, αποκτώντας σχεδόν μια ηρωική διάσταση. Ο συγγραφέας έγραψε το έργο του όντας στη φυλακή και με τη βασική σκηνική οδηγία, να παρασταθεί από έφηβα αγόρια –παρόλο που αποτελείται από 3 γυναικείους χαρακτήρες- δίνοντας μια παρενδυτική κατεύθυνση σε μια ενδεχόμενη παράσταση. Στο έργο του η Κλαιρ κι Σολάνζ Λεμερσιέ, εναλλάσσουν ρόλους, γίνονται η μία η άλλη ή υποδύονται την Κυρία τους, σ’ ένα ατέρμονο θέατρο εν θεάτρω. Καταλήγουν να δηλητηριάσουν τους εαυτούς τους, σε μια ανατροπή της πραγματικής ιστορίας. Ο Ζενέ ξεκαθαρίζει πως δεν είναι ένα έργο για τα δικαιώματα των υπηρετών ενάντια στους κυρίους τους, αλλά μια αλληγορική ιστορία. Πέραν του ιδίου, έχουν ασχοληθεί με την ιστορία των Παπέν ο Ζαν Πολ Σαρτρ κι ο Λακάν, ενώ έχουν γίνει τραγούδια και κινηματογραφικές ταινίες.

Υπόθεση: Μια νύχτα φαντασιώσεων και ψευδαισθήσεων, ανάμεσα σε λουλούδια, φορέματα, παγιέτες και γούνες… Οι αδερφές Λεμερσιέ, οι υπηρέτριες, όπως κάθε βράδυ, όταν μένουν μόνες μιμούνται την Κυρία τους με τη δούλα της. Κάθε βράδυ…Ένα παιχνίδι, μια «τελετή» που οδηγεί στο «θάνατο» της Κυρίας και στη μεγαλειώδη κυριαρχία της Δούλας. Τι γίνεται, όμως, όταν η ονειροφαντασία του φόνου γίνεται πραγματική επιθυμία και προσχέδιο για ένα έγκλημα;

Η παράσταση

Η Βάσια Χρονοπούλου επέλεξε να ανεβάσει το έργο όχι μ’ έναν αμιγή θίασο βασισμένο στο φύλο όπως συνηθίζεται, αλλά με δύο γυναίκες ηθοποιούς και τη γνωστή drag persona Holly Grace (Θέμης Θεοχάρογλου). Η παρουσία της Holly Grace δεν είναι απλώς μια επιλογή στη διανομή, αλλά μια δυναμική επιλογή στη δραματουργία της παράστασης, απόλυτα συνυφασμένη με την τεχνική της μεταμφίεσης, αγαπημένο leitmotif του Ζενέ. Τι θέλω να πω: δεν εμφανίζεται «ντυμένη» Κυρία, στο τέλος του έργου όπως υποδεικνύεται από το έργο, αλλά από την έναρξη της παράστασης, εμφανίζεται ως μη δρον σκηνικό πρόσωπο, ως ημίγυμνο αγόρι, που προετοιμάζεται για την drag πτυχή του, μακιγιάζεται, βάφεται, χτενίζει την περούκα της, ντύνεται, γυαλίζει τις γόβες της, στα πλαίσια μιας ελκυστικής ιεροτελεστίας.

Αυτή η επιλογή είναι και το ατού της παράστασης, αφού τροφοδοτεί το διάλογο για την σεξουαλική αυτοδιάθεση, την αμφισβήτηση των αυστηρά δομημένων κοινωνικών φύλων βάσει των βιολογικών, ενισχύει την θεατρικότητα και τη μεταδραματικότητα του έργου, προσθέτει άλλη μια μεταμφίεση, σ’ ένα σερί ανταλλαγής ταυτοτήτων. Ενώ λοιπόν, οι δύο γυναίκες της διανομής εναλλάσσουν τους γυναικείους ρόλους του τριαδικού μοντέλου εγκληματικότητας κι αγιοσύνης, μια τρίτη γυναικεία παρουσία, διαμορφώνεται μπροστά μας. Ο Θέμης διαθέτει ένα σώμα σχεδόν εφηβικό, που πλησιάζει τα πρότυπα του Ζενέ, ενώ ως Holly Grace, λάμπει και ξεχωρίζει για την ευγένειά της, όπως μαρτυρά και το όνομά της. Ας θυμηθούμε ότι η βιογραφία του Ζενέ από τον Σαρτρ λεγόταν «Άγιος αμαρτωλός».

Τις δύο υπηρέτριες υποδύονται ηΝτένια Στασινοπούλου (συνυπογράφει τη μετάφραση μαζί με την σκηνοθέτιδα) κι ηΙωάννα Λέκκα. Η Ντένια Στασινοπούλου υποδύεται την Σολάνζ (που υποδύεται την Κλαιρ), με την ανάλογη δουλικότητα και παθητικότητα που υποτάσσει ο ρόλος και μ’ ένα ενδιαφέρον κρεσέντο στο τέλος. Η Ιωάννα Λέκκα ήταν ίσως αρκετά συγκινησιακή ως Κυρία (που την υποδύεται η Κλαιρ), αλλά με υπέροχη εκφορά λόγου.

Το σκηνικό του Γιάννη Αρβανιτίδη είναι μια τεράστια γκαρνταρόμπα και παραπέμπει σε βεστιάριο θεάτρου, με κοστούμια, ψηλοτάκουνα, γούνες, κοσμήματα και περούκες. Εξαιρετικής ποιότητας και αισθητικής –δείχνουν πολυτελή χωρίς απαραίτητα να είναι- τα κοστούμια της Βάσιας Χρονοπούλου, που δένουν με το σκηνικό. Οι ηθοποιοί καθ’ όλη τη διάρκεια της παράστασης ενδύονται και μακιγιάρονται σ’ ένα σερί μεταμφιέσεων και ψευδαισθήσεων. Ακροβατώντας ανάμεσα στην πραγματικότητα και στην ψευδαίσθηση, στην καθημερινότητα και στο θέατρο, στις ιδιότητες της υπηρέτριας και της κυρίας, στη ζωή και στο θάνατο, δεν σταματούν ποτέ να μεταμφιέζονται και να υποκρίνονται πως είναι κάτι άλλο από αυτό που είναι, πως είναι αυτό που φαίνονται.

Συνολικά, η παράσταση Δούλες της Βάσιας Χρονοπούλου είναι μια καλαίσθητη και έμμετρη παράσταση, που πέραν από κάποιες ερμηνευτικές ενστάσεις μας, υποστηρίζει την ύπαρξη της και φαίνεται πως έχει διαβάσει καλά τον Ζενέ.

Διαβάστε επίσης: 

Η Ιωάννα Λέκκα Και Η Ντένια Στασινοπούλου Γίνονται Οι Δούλες Του Ζενέ Και Μιλούν Στο Texnes-Plus

Αυτό το διάστημα, παρουσιάζεται στο Φουαγιέ του ΚΘΒΕ η παράσταση «Πουπουλένιος» σε σκηνοθεσία Μ. Ανδρέου.

Ο γνώριμος πια, για τις ποιοτικές και σκηνοθετικά ενδιαφέρουσες παραστάσεις σύγχρονου ρεπερτορίου, χώρος της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών (ΕΜΣ) φιλοξενεί μέχρι την Κυριακή 14 Νοεμβρίου την παράσταση Πουπουλένιος του Martin McDonagh. Η παράσταση είχε κάνει πρεμιέρα δωρεάν προβολής στις 8/5/2021 μέσω Vimeo, ενώ φυσική πρεμιέρα είχε την Παρασκευή 22/10/2011. Το έργο που έγινε ευρέως γνωστό στο αθηναϊκό κοινό μέσα από την παράσταση του Μαρκουλάκη τις σεζόν 2013-2015, παρουσιάζεται για πρώτη φορά από κρατική σκηνή, και μάλιστα είναι το πρώτο έργο του McDonagh που κάνει κάτι ανάλογο.

Το έργο

Ο Martin McDonagh είναι ένας από τους πιο επιτυχημένους Βρετανούς συγγραφείς τα τελευταία είκοσι χρόνια, με διαδοχικές βραβεύσεις, δεκάδες μεταφράσεις και παρουσία σε θέατρο, κινηματογράφο, τηλεόραση και ραδιόφωνο. Έχει κερδίσει τέσσερα βραβεία Tony, συμπεριλαμβανομένου αυτού για το καλύτερο έργο, το 1998. Ο Πουπουλένιος (The Pillowman) ανέβηκε από το Royal National Theatre τον Νοέμβριο του 2003. Τα περισσότερα έργα του συγγραφέα εκτυλίσσονται στα δυτικά της Ιρλανδίας, συνδυάζοντας τις επαρχιακές εικόνες και μια εκτοπισμένη αστική ευαισθησία σε μια βίαιη αλλά και κωμική πτυχή. Στη χώρα μας, έχει παρουσιαστεί τη σεζόν 2011-2012 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου από τον Βασίλη Μαυρογεωργίου σε μετάφραση Δημήτρη Κιούση (διανομή: Γ.Βαλαής, Θ. Δόβρης, Σ. Ράδης, Μ. Φωτόπουλος) και τη διετία 2013-2015 στο Θέατρο Αθηνών από τον Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη (διανομή: Κ. Μαρκουλάκης, Ν. Κουρής, Οδ. Παπασπηλιόπουλος. Γ. Πυρπασόπουλος). Η τελευταία είχε παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη την άνοιξη του 2015, στο Αριστοτέλειον, δηλαδή ακριβώς πίσω από το ΕΜΣ όπου παρουσιάζεται φέτος η παράσταση της Μ. Ανδρέου.

Υπόθεση: Γραμμένος το 2003 απ’ το «ατίθασο παιδί» του βρετανικού θεάτρου, «ο Πουπουλένιος», είναι μια καθηλωτική μαύρη κωμωδία. Σε ένα απροσδιόριστο ολοκληρωτικό κράτος, ένας συγγραφέας κι ο νοητικά στερημένος αδερφός του, ανακρίνονται από δύο αστυνομικούς, καθώς οι σκοτεινές ιστορίες που γράφει ο πρώτος, παρουσιάζουν ομοιότητες με μια σειρά φόνων παιδιών. Ένας λαβύρινθος αφηγήσεων, όπου πραγματικότητα και ψευδαίσθηση, παρόν και παρελθόν συγχέονται σ΄ ένα περίπλοκο, συναρπαστικό και τρομακτικό παραμύθι για τη ζωή, την τέχνη, την πολιτική, την κοινωνία, τη βία και τη δημιουργικότητα. 

Η παράσταση

Η Μαίρη Ανδρέου καταθέτει μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και άρτια δουλεμένη παράσταση-πρόταση για τα πολιτιστικά δεδομένα της συμπρωτεύουσας. Τη μετάφραση του έργου υπογράφει η Χριστίνα Μπάμπου-Παγκουρέλη. Με βασική σκηνική επιλογή, τη διχοτόμηση του σκηνικού χώρου, το τραπέζι που είναι ταυτόχρονα ο χώρος της ανάκρισης και το κελί των αδερφών Κατούριαν, ατμοσφαιρικούς φωτισμούς και τις ζωγραφισμένες μάσκες, συνθέτει μια παράσταση με καθαρή αισθητική που ακροβατεί ανάμεσα στην σκληρότητα και στο παραμυθιακό στοιχείο. Πέραν από την σκηνοθεσία, η Ανδρέου δημιούργησε τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης(!). Από τ’ ατού της παράστασης είναι οι χρωματισμένες στο χέρι μάσκες που θυμίζουν ταυτόχρονα, εμφάνιση ληστών, νεκρικά προσωπεία και παιδικούς ήρωες. Φορώντας τες, οι ηθοποιοί ακροβατούν ανάμεσα στην σκληρό ρεαλισμό του έργου και στον μυθοπλαστικό κόσμο του Κατούριαν.

Στο πρώτο μέρος της παράστασης Πουπουλένιος, κατά την ανάκριση του Κατούριαν, βλέπουμε τον Μίσαλ έγκλειστο στο κελί. Ολόκληρη η σκηνή έχει έναν αξιοζήλευτο ρυθμό, που εμπλουτίζεται από τη ζωντανή μουσική του Γιάννη Τσεμπερλίδη, ο οποίος κρατά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Παρακολουθώντας την παράσταση είχα συνεχώς την αίσθηση πως τρώω γροθιά στο στομάχι, χωρίς να είναι μια in-yer-face παράσταση ή να ξεφεύγει σε ερμηνευτικούς εντυπωσιασμούς ο θίασος. Η σκηνοθέτιδα αντιμετώπισε με ψυχραιμία ένα έργο με χαρακτήρες που φαίνεται να χάνουν συχνά την ψυχραιμία τους, δίνοντας χώρο στον κάθε ηθοποιό να αναδείξει τον πολυσύνθετο χαρακτήρα του και να τον εντάξει σε μια διαυγή συνθήκη.

Ο Γιάννης Τσεμπερλίδης πρωταγωνιστεί ως Κατούριαν Κατούριαν, τον συγγραφέα παιδικών παραμυθιών που κρατείται ως βασικός ύποπτος για τον θάνατο τριών παιδιών με ακραίους τρόπους, εντοπισμένοι στις ιστορίες του. Ο ηθοποιός (απόφοιτος της Δραματικής Σχολής του ΚΘΒΕ) δίνει μια αξιοπρόσεκτη και λεπτομερειακώς δουλεμένη ερμηνεία σ’ έναν απαιτητικό ρόλο, προσθέτοντας μια σημαντική στιγμή στο βιογραφικό του και στο ρεπερτόριο του ΚΘΒΕ. Είναι τόσο μέσα στη συνθήκη και στο περιβάλλον του έργου, που από ατάκα σε ατάκα, δίνει και μια νέα πτυχή του χαρακτήρα του, χτίζοντας υποδειγματικά την ερμηνεία του. Μοιράζεται την «ευθύνη», με τον γνώριμο πλέον πρωταγωνιστή του ΚΘΒΕ Χρίστο Στυλιανού, που υποδύεται τον Μίσαλ, έναν άντρα με νοητική υστέρηση και μαγεμένο από τα παραμύθια του αδερφό του. Ο Στυλιανού δίνει ένα ρεσιτάλ στην απόδοση του νοητικά υστερικού χαρακτήρα του, με φυσικά δουλεμένη κίνηση, ακόμη και στις σκηνές όπου δεν είναι δρον πρόσωπο. Μπορούμε με σιγουριά να υποστηρίξουμε πως είναι το δυνατό χαρτί του Κρατικού, και μαζί με τον Τσεμπερλίδη είναι ένα από τα καλύτερα πρωταγωνιστικά ζευγάρια του πρώτου μισού της σεζόν.

Τον θίασο συμπληρώνουν ο Γρηγόρης Παπαδόπουλος (Άριελ) κι ο σπουδαίος Σπύρος Σαραφιανός (Τουπόλσκι). Οι δύο ηθοποιοί υποδύονται τον καλό και τον κακό αστυνομικό, προσπαθώντας να εξιχνιάσουν την υπόθεση και ν’ αποδείξουν την ενοχή των αδερφών Κατούριαν. Η σκηνοθεσία της παράστασης υποδεικνύει την ταυτόχρονη παρουσία των τεσσάρων ηθοποιών, πότε στο επίκεντρο και πότε περιμετρικά της σκηνής, δημιουργώντας μια παράσταση-δωματίου ασφυκτικά οριοθετημένη. Μια προσθήκη της παράστασης, σε σχέση με τα προηγούμενη ελληνικά ανεβάσματα του Πουπουλένιου, είναι η παρουσία της Φιγκυράν (Πράσινο κοριτσάκι), του τρίτου θύματος του Μίσαλ. Η Ευαγγελίνα Καρυοφύλλη εμφανίζεται στην σκηνή στο τέλος της παράστασης, λειτουργώντας ως «λυτρωτής» του δράματος, και δίνοντας μια χρωματιστή πινελιά στο αυστηρό ανακριτικό περιβάλλον. Άλλη μια εύστοχη αισθητική επιλογή της Ανδρέου, είναι η χρωματική σύνδεση του κοριτσιού με τη φόρμα του Μίσαλ, αφού το αγαπημένο του παραμύθι ήταν το «Πράσινο Γουρουνάκι».

Τα τελευταία χρόνια, είναι αισθητό το άνοιγμα του ΚΘΒΕ σ’ ένα πιο νεανικό και ανήσυχο κοινό, με παραστάσεις που ξεφεύγουν από τα τετριμμένα και ήδη δοκιμασμένα πλαίσια με παραστάσεις όπως το Festen του Γιάννη Παρασκευόπουλου (2017), τα Ορφανά του Τάκη Τζαμαργιά (2018) και τον Ελέφα του Γιάννη Λεοντάρη στη Μονή Λαζαριστών (2019). Δεν είναι τυχαίο ότι οι παραστάσεις του Φουαγιέ, σημειώνουν σε μικρό χρονικό διάστημα sold out για το σύνολο της θεατρικής σεζόν. Προσωπικά, πριν από κάθε μου ταξίδι στη Θεσσαλονίκη κοιτάζω πρώτα τι παράσταση παίζεται στο Φουαγιέ κι ύστερα κλείνω το υπόλοιπο πρόγραμμά μου.

Η παράσταση Πουπουλένιος της Μαίρης Ανδρέου είναι μια must-see παράσταση –για μένα η καλύτερη πενταετίας για τη Θεσσαλονίκη- κι ένα ορόσημο στην παραστασιολογία του αγαπημένου McDonagh στη χώρα μας. Είναι μια από εκείνες τις «μικρές» παραστάσεις (αφού παρουσιάζεται για μικρό αριθμό παραστάσεων σε μικρή αίθουσα) που είναι ικανές να προκαλέσουν μεγάλες συγκινήσεις.

Info:

Η παράσταση είναι κατάλληλη για θεατές άνω των 16 ετών.

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

Την Πέμπτη 21 Οκτωβρίου έκανε πρεμιέρα η –αναβλημένη- παράσταση «Η νύχτα της ιγκουάνα» στο θέατρο Πορεία.

Το σχεδόν άγνωστο -στο εγχώριο θεατρικό κοινό- έργο κανονικά ήταν ν’ ανέβει την άνοιξη του 2020 αλλά λόγω της πανδημίας κατόρθωσε τώρα να δει το φως της σκηνής. Η σκηνοθέτης της παράστασης Μαρία Μαγκανάρη που μετράει ήδη μια δεκαετία στον χώρο, υπογράφει και τη μετάφραση του κειμένου. Το τρίπρακτο έργο του Tennessee Williams συμπυκνώνει σε μια παράσταση 100’ (χωρίς διάλειμμα), αναδεικνύοντας την μεξικανική κουλτούρα του έργου και αξιοποιώντας τους συμβολισμούς και τις σεξουαλικές προεκτάσεις που αυτό παίρνει. Στην σκηνή βλέπουμε τους ηθοποιούς: Μαρία Κεχαγιόγλου, Ιωάννη Παπαζήση, Σύρμω Κεκέ, Γιώργο Μπινιάρη, Δήμητρα Βλαγκοπούλου, Πέτρο Μάλαμα και Βίκυ Κατσίκα.

Υπόθεση: Σ' έναν απομακρυσμένο λόφο κάπου στο Μεξικό, το ξενοδοχείο της υπερσεξουαλικής Μαξίν,“Costa Verde”, θα γίνει το καταφύγιο κάποιων περιπλανώμενων ψυχών: ενός αποσχηματισμένου ιερέα -νυν ξεναγού- και μιας ζωγράφου που συνοδεύει τον υπέργηρο ποιητή παππού της. Για λιγότερο από εικοσιτέσσερις ώρες παρακολουθούμε τους ήρωες του έργου να έρχονται αντιμέτωποι με τα ζωτικά τους ψεύδη σχετικά με τη Ζωή, τη Θρησκεία, την Αγάπη, ενώ παράλληλα προσπαθούν να βρουν παρηγοριά στην “καλοσύνη των ξένων”. Έργο γραμμένο το 1961, «Η Νύχτα της Ιγκουάνα» θεωρείται το τελευταίο μεγάλο έργο του Tennessee Williams. Κατά κάποιον τρόπο αποτελεί έναν λαμπρό και θλιμμένο επίλογο, καθώς συνοψίζει τους χαρακτήρες και τις αγαπημένες θεματικές όλου του έργου του: μοναξιά και πρόσκαιρες συνευρέσεις, καταπιεσμένη σεξουαλικότητα και ενοχές, αμαρτία και Θεός, το δίπολο σώμα- ψυχή, η μνήμη που βασανίζει, τα παιδικά τραύματα και οι ψυχικές ασθένειες, ο κοινωνικός κανιβαλισμός, οι εξαρτήσεις.

Η νύχτα της ιγκουάνα στη χώρα μας

Το «προβληματικό» έργο του Williams, Η νύχτα της ιγκούανα έχει παρουσιαστεί ελάχιστα στη χώρα μας, ακολουθώντας μια ίσως παραγνωρισμένη πορεία. Στην Αθήνα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1964 από τον Κάρολο Κουν και το Θέατρο Τέχνης, τρία μόλις χρόνια από την πρεμιέρα του έργου στο Broadway. Από κρατική σκηνή, το μοναδικό ανέβασμα ήταν το 1991 (40 παραστάσεις, 17.131 θεατές) σε σκηνοθεσία Ανδρέα Βουτσινά για το ΚΘΒΕ (μετάφραση: Δημήτρης Δημητριάδης) με τους Φιλαρέτη Κομνηνού, Νίκο Σεργιανόπουλο, Σοφία Φιλιππίδου, Λυδία Φωτοπούλου, Κώστα Ματσακά, Ιεροκλή Μιχαηλίδη, Θοδωρή Αθερίδη κ.ά.. Το πιο πρόσφατο ανέβασμα του έργου έγινε από την Εταιρεία Θεάτρου Υπερίων και τον Αλέξανδρο Κοέν, στο Θέατρο Αργώ (μετάφραση: Αλέξανδρος Κοέν) το 2012 με πρωταγωνιστές τους Κερασία Σαμαρά, Βασίλη Μπισμπίκη, Νεκταρία Γιαννουδάκη, Νίκο Κάπιο, Ιωάννα Αγγελίδη και Εύη Νταλούκα. Ο μεταφραστής- σκηνοθέτης Κοέν έχει δείξει ένα παραγωγικό ενδιαφέρον για το ανέβασμα παραγνωρισμένων έργων των μεγάλων συγγραφέων, αφού είχε ανεβάσει και το Όχι γι αηδόνια του Williams, στο μοναδικό του ανέβασμα στη χώρα μας. Το συγκεκριμένο έργο, είχε επισημάνει όταν ήταν εν ζωή ο συγγραφέας να μην παρασταθεί για μισό αιώνα, όπως κι έγινε, αφού πρώτη φορά ανέβηκε στην Αμερική το 1999. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο Η νύχτα της ιγκουάνα κυκλοφορεί μόνο στη μετάφραση του Ερρίκου Μπελιέ (Ηριδανός, 2008), που δεν έχει δοκιμαστεί σκηνικά έως τώρα.

Η παράσταση 

Η Μαρία Μαγκανάρη ήταν μια έκπληξη στο ρεπερτόριο του Πορεία, όπως έκπληξη ήταν κι η επιλογή ενός άγνωστου και για πολλούς αδύναμου θεατρικού έργου του Tennessee Williams (προσωπικό μου αγαπημένο). Μετέφρασε και φαίνεται πως μελέτησε πολύ το έργο και ειδικότερα τους χαρακτήρες και το πολιτισμικό τους πλαίσιο, ανεβάζοντας μια παράσταση που αναδεικνύει την μεξικανική κουλτούρα, χαρακτήρες στο μεταίχμιο πραγματικότητας και φαντασίας, υπερσεξουαλικούς και σε συμφωνία με τους φόβους τους. Στη διασκευή της περιορίζει την πλοκή του έργου σε 8 πρόσωπα και… 3 στοιχεία, υποδυόμενα από 7 ηθοποιούς. Να αναφέρουμε πως η επόμενη δουλειά της σκηνοθέτιδος θα είναι ο Ματωμένος Γάμος στο Εθνικό Θέατρο μέσα στη σεζόν.

Τα σκηνικά της Τίνας Τζόκα μας μεταφέρουν στο Costa Verde, το ετεροτοπικό ξενοδοχείο στο Μεξικό. Πάγκοι, αιώρα, νεκρικές μεξικανικές μάσκες, λουλούδια, φολκλόρ στοιχεία. Χωρίς να έχουμε κάποιο βαρύ πλαστικό σκηνικό, δινόταν μια καθαρή εικόνα του σκηνικού περιβάλλοντος του έργου.

Η σκηνοθέτης δούλεψε με πολύ διεισδυτική ματιά πάνω στη δραματουργία, δίνοντας βάση στο κείμενο και στο πολιτισμικό του πλαίσιο. Αφήνοντας στο φαντασιακό του κοινού, την ιγκουάνα, δίνει χώρο στην άγρια σεξουαλικότητα, τις κοινωνικές ετερότητες και στη μεταφυσική διάσταση του έργου. Σε διάφορες σκηνές της παράστασης, βάζει εμβόλιμες «μεταφυσικές εικόνες», με τα Στοιχειά, τους νεκρούς των ηρώων. Οι εικόνες που συνέθεσε αξιοποίησαν τις σκηνικές οδηγίες του συγγραφέα, και τις εσωτερικές πληγές των ηρώων, θυμίζοντας τους συμβολικούς πίνακες του Gauguin (βλέπε τον «Manao Tupapau/Πνεύμα του νεκρού», πίνακας του 1892). Τα γυμνά σώματα που αφήνονται στο θάνατο με την ίδια παθητικότητα που αφήνονται στην ηδονή, επιστρέφουν στη ζωηρή φαντασία των χαρακτήρων και δίνονται ως σκηνικές εικόνες στο θεατή.

Ο θίασος

Στον πρωταγωνιστικό ρόλο της Μαξίν Φωλκ, συναντάμε την Μαρία Κεχαγιόγλου. Η έμπειρη ηθοποιός υποδύεται την μεσήλικα και αισθησιακή ιδιοκτήτρια του Costa Verde, με μια έντονη σκηνική ενέργεια και μια αμφίεση που παραπέμπει σε γυναίκα του δρόμου. Αφήνεται στα πάθη και στις επιθυμίες της, ενώ την βλέπουμε να ερωτοτροπεί τόσο με τον Σάννον όσο και με τους εργάτες της. Τον Σάννον ερμηνεύει ο Ιωάννης Παπαζήσης, δίνοντας έμφαση στο μετέωρο συναισθηματικό του υπόβαθρο. Η ηθοποιός που ξεχωρίσαμε στην παράσταση είναι η Σύρμω Κεκέ, ερμηνεύοντας τη Χάννα, μια γεροντοκόρη με ευαισθησία και λυρισμό. Ο ρόλος της Χάννα εντάσσεται σ’ εκείνους τους Tennessee που προτιμούν τη μαγεία από το ρεαλισμό, που αντιστέκονται στις σαρκικές απολαύσεις εξαιτίας των υψηλών τους ιδανικών. Η μη ολοκληρωμένη ερωτική της σχέση με τον Σάννον φέρνει στο νου, το αντίστοιχο ειδύλλιο στο επιτυχημένο έργο Καλοκαίρι και Καταχνιά. Πλάι της, ο Γιώργος Μπινιάρης υποδύεται εξαιρετικά τον γέρο ποιητή Τζόναθαν Κρόφιθ. Τέλος, συμπληρώνουν ιδανικά για τη συνθήκη της παράστασης τη διανομή, η Δήμητρα Βλαγκοπούλου, η Βίκυ Κατσίκα κι ο Πέτρος Μάλαμας.

Επιλογικά, η παράσταση της Μαρίας Μαγκανάρη είχε στη διάθεσή της ένα αναγνωρισμένο αλλά με αρκετές χωλότητες θεατρικό έργο και δημιούργησε μια παράσταση 1μιση ώρας που έρεε με φυσικότητα ακόμη κι όταν αναπαριστούσε μεταφυσικές ή ονειρικές εικόνες. Αξίζουν εύσημα στην σκηνοθέτιδα και μόνο για την επιλογή του έργου, που διαφοροποιείται από τη μακρά παράδοση ανεβασμάτων Γυάλινου Κόσμου και Λεωφορείο ο Πόθος. Χωρίς να είναι μια παράσταση αξιώσεων, αναδεικνύει το κείμενο που έχει στα χέρια της, και καταθέτει μια καθαρή αισθητική πρόταση που όσο μακρινή κι αν φαίνεται (Μεξικό τη δεκαετία του ’40), άλλο τόσο κοντινή μπορεί να είναι, ειδικά στο κομμάτι της σεξουαλικής αποπλάνησης ανηλίκου από τον Σάννον.

Info:

Η παράσταση θα παίζεται μέχρι 28 Νοεμβρίου Τετάρτη με Κυριακή στο Θέατρο Πορεία.

Υ.Γ.

Βλέπουμε με θετικό μάτι, πως όλοι οι συντελεστές στο τεχνικό-δημιουργικό κομμάτι είναι γυναίκες και μάλιστα σε μια επιχορηγούμενη παράσταση από το Υπουργείο Πολιτισμού.

Το περασμένο σαββατοκύριακο παρουσιάστηκε επεισοδιακά η πολυαναμενόμενη παράσταση του Οιδίποδα από την Σαουμπίνε. 

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

 Η διάσημη παράσταση «Κομμάτια μιας γυναίκας» που μεταφέρθηκε και στο σινεμά είναι μια παραγωγή του πολωνικού θέατρου TR Warszawa.

Το σενάριο της παράστασης «Κομμάτια μιας γυναίκας» (Pieces of a woman) υπογράφει η Kata Wéber, ενώ σκηνοθετεί ο (σύζυγός της) Kornél Mundruczó. Ο σκηνοθέτης είναι παλιός γνώριμος του Φεστιβάλ Αθηνών, αφού το 2018 είχε παρουσιάσει την καθηλωτική παράσταση Απομίμηση ζωής. Το καλλιτεχνικό ζευγάρι πέραν του θεάτρου έχει επιδείξει σημαντικό έργο και στο σινεμά: White God (2014), Jupiter’s Moon (2017). Η κινηματογραφική μεταφορά του Pieces of a woman έκανε ντεμπούτο στο προηγούμενο Φεστιβάλ της Βενετίας, όπου η πρωταγωνίστρια Vanessa Kirby πήρε το βραβείο της κριτικής επιτροπής για την Καλύτερη Γυναικεία Ερμηνεία. Η ηθοποιός απέσπασε κι υποψηφιότητα για το Όσκαρ Α’ Γυναικείου Ρόλου, το οποίο έχασε από την Frances McDormand για το Nomadland.

Υπόθεση: Η 30χρονη Μάγια αποφασίζει να γεννήσει κατ’ οίκον το μωρό της έχοντας καλέσει μια ειδικευμένη μαία. Η αλλαγή μαίας τελευταία στιγμή, οι αναπάντεχες επιπλοκές και η μη έγκαιρη προσέλευση στο νοσοκομείο κόστιζαν τη ζωή του νεογνού της. Από εκείνη την στιγμή νιώθει τη ζωή της κενή, δυσκολεύεται να διαχειριστεί το πένθος της κι ως αποτέλεσμα αρχίζει να απομακρύνεται από τον Lars, το σύζυγό της, ο οποίος καταφεύγει στις εξαρτήσεις. Ο οικογενειακός της περίγυρος προσπαθεί τύποις να την στηρίξει, ενώ την συμβουλεύουν να κινηθεί νομικά εναντίον της μαίας. Τι θα επιλέξει να κάνει; Πως θα ξαναφτιάξει τη ζωή της; Μια δραματουργία άκρως ρεαλιστική βασισμένη στο τραυματικό βίωμα της συγγραφέως που το αναπλάθει θεατρικά.

Η παράσταση

Παρακολουθήσαμε την τελευταία παράσταση του έργου στην Πειραιώς 260, το Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου. Ο Ούγγρος Mundruczó και το πολωνικό θέατρο TR Warszawa δημιούργησαν μια παράσταση νεο-νατουραλιστική ως προς το σκηνικό και με ρεαλισμό στην υποκριτική, ενώ το πρώτο μέρος (35’) ήταν κινηματογραφικό με μεταδραματικά χαρακτηριστικά. Ο θίασος της παράστασης είναι εξαιρετικός στην απόδοση των χαρακτήρων και του περιβάλλοντος που εκπροσωπούν: Dobromir Dymecki, Monika Frajczyk, Magdalena Kuta, Sebastian Pawlak, Marta Ścisłowicz, Justyna Wasilewska, Agnieszka Żulewska. Να ξεκινήσουμε ξεκαθαρίζοντας πως η θεατρική παράσταση παρόλο που είναι του ίδιου δημιουργού, διαφέρει αισθητά από την κινηματογραφική ταινία ως προς την πλοκή. Η βασικότερη διαφορά είναι ότι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά σημεία της ταινίας είναι η δίκη της μαίας, ενώ στο θεατρικό η Μάγια αποφασίζει να μην ασκήσει καν αγωγή στη μαία, για τους λόγους που υποστηρίζει και στην κατάθεσή της, πως μια αγωγή δε θα φέρει πίσω το παιδί της. Έπειτα, το θεατρικό παράλληλα με τη διαχείριση του πένθους, θίγει με πολύ ενδιαφέρον και ρεαλιστικό τρόπο οικογενειακά ζητήματα, όπως την αντιζηλία των δύο αδερφών, τις οικονομικές διαφορές, την απουσία του πατέρα (πέθανε σ’ εργατικό ατύχημα), την φιλοχρηματία του Λαρς. Ουσιαστικά, η παράσταση χωρίζεται σε δύο μέρη, το κινηματογραφικό που δείχνει τον τοκετό της Μάγια, διάρκειας 35 λεπτών και το θεατρικό που λαμβάνει χώρα στο σπίτι της μητέρας της, διάρκειας 90 λεπτών.

Όταν ξεκινάει η παράσταση, βλέπουμε ένα «κλειστό» χώρο, με κουρτίνα τον προτζέκτορα προβολών, όπου βλέπουμε σε ζουμ καρέ-καρέ τον τοκετό. Σε σημεία, ηθοποιοί βγαίνουν από το πλάνο κι εμφανίζονται μπροστά από το πανί, συνομιλώντας με το πλάνο, δίνοντας μια μεταδραματική διάσταση στο θέαμα. Η δράση λαμβάνει χώρα πίσω από το πανί και προβάλλεται σε αυτό (κάμερα: Łukasz Jara, Łukasz Winkowski) με τη διαμεσολάβηση του φακού. Με αυτή την τακτική, εστιάζουμε πάνω στα πρόσωπα και τ’ αντικείμενα της σκηνής, ενώ έχουμε μια συναισθηματική απόσταση ως θεατές που δεν θα είχαμε αν βλέπαμε απευθείας τους ηθοποιούς. Μια διαφορά (για όσους έχουν δει την ταινία) είναι ότι εδώ η Άννα (μαία) συμβουλεύει εξαρχής το ζευγάρι να μεταφερθούν στο νοσοκομείο, αλλά η έλλειψη συγκεκριμένων εξετάσεων στέκεται εμπόδιο. Σκοτάδι, ήχος σειρήνας και μπλε-κόκκινο φως πάνω στους θεατές (όπως στο τέλος του Οιδίποδα του Όστερμαγιερ).

Το δεύτερο –και μεγαλύτερο- μέρος της παράστασης, έχει παντελής έλλειψη του κινηματογράφου και ακολουθεί μια ρεαλιστική υποκριτική γραμμή. Με μετατροπή του σκηνικού (Monika Pormale) μεταφερόμαστε στο σπίτι της μητέρας της Μάγια. Ένα οικογενειακό τραπέζι όπου είναι καλεσμένοι η Μάγια κι ο Λαρς, η αδερφή της με το σύζυγό του και η Σουζάνα, η ξαδέρφη της. Με πρόφαση το γεύμα, η μητέρα της προσπαθεί να την πείσει να ασκήσει νομική αγωγή προς τη μαία, με τη βοήθεια της Σουζάνα που έχει τελειώσει νομικά. Οικογενειακές διενέξεις, αναμνήσεις από το παρελθόν, η παρενόχληση της Σουζάνα από τον Λαρς, μια κρυμμένη αρρώστια και οικονομικές διαφορές περιπλέκουν την ευχάριστη οικογενειακή θαλπωρή.

Σε αυτό το πολύ συγκεκριμένο και καθαρό σκηνικό, σφύζουν οι αναφορές στη ζωή και στο θάνατο. Καταρχάς, έχουμε συχνές αναφορές στο θάνατο του πατέρα και την οικονομική εκμετάλλευση αυτού από τη χήρα του και στο θάνατο του νεογνού της Μάγια. Η Μάγια δυσκολεύεται να ξεχάσει το τραγικό γεγονός, και διεκδικεί το δικαίωμα ν’ αγαπά το νεκρό παιδί της. Στη συνέχεια, παντού στο σκηνικό υπάρχουν απολιθωμένα ζώα, αγαπημένα αντικείμενα της μητέρας, δηλαδή ταριχευμένα σώματα αληθινών ζώων που είναι ορατά χωρίς να έχουν ζωτικά όργανα, δηλαδή ζωή. Μάλιστα, η Μάγια φέρνει δώρο στη μητέρα της έναν σκαντζόχοιρο μινιατούρα που βγάζει φως. Υπάρχουν επίσης γλάστρες με φυτά, σκηνικό αντικείμενο που κυριαρχεί περισσότερο στην κινηματογραφική εκδοχή του έργου. Σε αντιδιαστολή έρχεται η ηρωινομανία του Λαρς, που συνάδει με τη ναρκωμένη ερωτική του σχέση με τη Μάγια. Η μητέρα της Μάγια έχει υιοθετήσει μια νέα ασχολία, το «home staging» -όπως το αποκαλεί- όπου αναδιαμορφώνει ένα σπίτι και του δίνει προσωπικότητα. Αυτό ελπίζει να κάνει και με τις κόρες της, αλλά φαίνεται πως κάθε προσπάθεια πέφτει στο κενό.

Συμπερασματικά, το Κομμάτια μιας γυναίκας των Wéber-Mundruczó από το θέατρο TR Warszawa είναι μια από τις καλύτερες προτάσεις του ξένου ρεπερτορίου του Φεστιβάλ Αθηνών και ξεχωρίζει για τη δυναμική της απλότητας και του ρεαλισμού στην υποκριτική και για το πολύ ευαίσθητο κι όχι τόσο θεατρικό θέμα του. Πρόκειται για μια δουλειά που προσδίδει στη φυσιογνωμία της Πειραιώς 260 και νομίζω το πολωνικό θέατρο κλείνει ραντεβού για κάποια επόμενη διοργάνωση.

Υ.Γ. Ένα σχόλιο γύρω από την παραγωγή του Φεστιβάλ αφορά την χρήση των υπέρτιτλων. Στην παράσταση Κομμάτια μιας γυναίκας (Κτίριο Η) ήταν με άψογη εφαρμογή σε κεντρική θέση πάνω από την σκηνή με αποτέλεσμα την απρόσκοπτη κι ευχάριστη παρακολούθηση της παράστασης. Στο Sun and Sea (Κτίριο Δ), λόγω της κατοπτικής διάταξης της performance είχαμε παντελής απουσία υπέρτιτλων κι ως υποκατάστατο το έντυπο λιμπρέτο στ’ αγγλικά, που απ’ όσο αντιλήφθηκα δυσχέρανε τη θέαση για την πλειοψηφία του κοινού αφού ήταν σχεδόν αδύνατο να διαβάζουν στο σκοτάδι και μάλιστα στ’ αγγλικά ταυτόχρονα με την όπερα. Στον Οιδίποδα (Επίδαυρος) υπήρχαν υπέρτιτλοι στις γνώριμες πλάγιες θέσεις και υπότιτλοι πάνω στον πάγκο του σκηνικού. Ως θεατής του Άνω Διαζώματος είχα μεγάλη δυσκολία στην παρακολούθηση γιατί η γραμματοσειρά στο σκηνικό ήταν μικρότερη και συχνά καλυπτόταν από τους καμέραμεν. Από τις τρεις παραπάνω περιπτώσεις προτείνω να έχουμε τη διαχείριση της παράστασης Κομμάτια μιας γυναίκας τουλάχιστον στις ξενόγλωσσες παραγωγές.

Τον προηγούμενο μήνα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Νεφέλη το νέο έργο του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη.

«Το σπίτι με τα φίδια» είναι ένα από τα τέσσερα έργα που γράφτηκαν από Έλληνα συγγραφέα με δραματουργική βάση μια αρχαιοελληνική τραγωδία ως ανάθεση του Φεστιβάλ Αθηνών και κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Νεφέλη στη νέα θεατρική σειρά «Contemporary Ancients». Ο αγαπημένος θεατρικός συγγραφέας (Λα Πουπέ, Μεταμφίεση, Κέικ κ.ά) ανέλαβε να γράψει ένα σύγχρονο έργο με αφορμή το όχι και τόσο συχνά παιγμένο δράμα Τραχίνιες του Σοφοκλή. Μπορεί να μην παίζεται τόσο συχνά, αλλά πραγματεύεται έναν πολύ γνωστό μύθο της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, τον θάνατο του ημίθεου Ηρακλή από το μανδύα που έλαβε από τη ζηλόφθονα γυναίκα του Δηιάνειρα, ποτισμένο από το δηλητήριο που έλαβε από τον Κένταυρο Νέσσο.

Η κυκλοφορία του έργου συνδυάστηκε όμως όλα τα έργα της σειράς από το πρώτο του ανέβασμα στο φετινό Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου. Συγκεκριμένα, η παράσταση Το σπίτι με τα φίδια σε σκηνοθεσία Ελένης Σκότη παρουσιάστηκε στις 9 και 10 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο. Τη διανομή της παράστασης αποτελούσαν οι ηθοποιοί: Αλεξία Καλτσίκη, Ράνια Οικονομίδου, Αριέττα Μουτούση, Μάρω Παπαδοπούλου, Ηρώ Πεκτέση, Μιχαήλ Ταμπακάκης, Αλέξανδρος Μανωλίδης.

Υπόθεση Σοφοκλή:

Η Δηιάνειρα περιμένει στην Τραχίνα μαζί με τον γιο της Ύλλο την επιστροφή του Ηρακλή, που βρίσκεται σε ξένα μέρη δεκαπέντε μήνες τώρα. Έρχεται ο κήρυκας Λίχας φέρνοντας σκλάβες και το μήνυμα ότι ο άνδρας της θα γυρίσει γρήγορα. Μία όμως από τις αιχμάλωτες, η Ιόλη, έχει κατακτήσει την καρδιά του Ηρακλή. Αυτό προκαλεί θλίψη στη Δηιάνειρα και αποφασίζει να χρησιμοποιήσει ένα ερωτικό φίλτρο, που της είχε δώσει ο Κένταυρος Νέσσος, για να ξανακερδίσει την αγάπη του Ηρακλή. Με αυτό ποτίζει ένα μανδύα και του στέλνει με τον Λίχα ως δώρο. Το φίλτρο όμως είναι ποτισμένο με το φοβερό φαρμάκι της Λερναίας Ύδρας και αργά πια η Δηιάνειρα ανακαλύπτει ότι το μαλλί που χρησιμοποίησε για να αλείψει το ρούχο, διαλύθηκε στο φως. Τότε έρχεται ο Ύλλος και της αφηγείται ότι μόλις ο πατέρας του φόρεσε τον μανδύα, προσβλήθηκε από φρικτούς πόνους. Τον φέρνουν ετοιμοθάνατο στην Τραχίνα. Η Δηιάνειρα σιωπηλά αποχωρεί και η τροφός λίγο αργότερα περιγράφει την αυτοκτονία της. Ύστερα από αυτό μεταφέρουν σε φορείο, εξαθλιωμένο από τον πόνο, τον Ηρακλή. Ξεσπά σε θρήνους, ζητά να εκδικηθεί τη γυναίκα του, αλλά όταν μαθαίνει από το γιο του την αλήθεια, δέχεται τη μοίρα του και δίνει στον Ύλλο οδηγίες, να ετοιμάσει την ταφική πυρά στην Οίτη και να παντρευτεί την Ιόλη.

Υπόθεση Το σπίτι με τα φίδια:

Η δράση του έργου λαμβάνει χώρα στα τέλη της δεκαετίας του ’70, στον κήπο μιας έπαυλης έξω από την Τραχίνα, μια μικρή πόλη κάπου στη Φθιώτιδα. Η Διάνα μια μεσήλικη (για την εποχή) γυναίκα ενός ευκατάστατου και γυναίκα άντρα, του Ηρακλή, ζει σ’ ένα πολυτελές σπίτι, με τον ομοφυλόφιλο γιο της Ύλλο και την υπηρέτρια της Νάγια. Στο γεμάτο φίδια και φαντάσματα (οι δύο Τραχίνιες) σπίτι έρχεται να φιλοξενηθεί μια νεαρή κοπέλα, η Ιόλη, κόρη πλούσιου πατέρα και κατά πάσα πιθανότητα ερωμένη του Ηρακλή. Ο Ηρακλής απουσιάζει καιρό για να λύσει κάποιες υποθέσεις στην Εύβοια. Η Διάνα αποφασίζει να του στείλει δώρο με τον Φύλακα μια κολόνια που παρασκεύασε η Νάγια για να κερδίσει πίσω την αγάπη του άντρα της. Η κολόνια αυτή όμως αποδεικνύεται θανατηφόρα και στο άκουσμα της είδησης του θανάτου του Ηρακλή, η Διάνα απαγχονίζεται. Η Ιόλη προτείνει στον Ύλλο να φύγουν και να ζήσουν μαζί στο νέο κτήμα του Ηρακλή.

Πλοκή

Ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης έγραψε ένα μονόπρακτο έργο που εξελίσσεται σε 8 σκηνές με καθαρότητα κι εμφανείς συνδέσεις με το αρχέτυπό του. Μεταφέρει τη δράση του στη Φθιώτιδα της δεκαετίας του ’70, στην Τραχίνα, την αρχαιότερη πόλη της Λαμίας. Η διάταξη της πλοκής θυμίζει αρκετά τον σκελετό της σοφόκλειας τραγωδίας, με μια καθοριστική διαφορά, την απουσία του Ηρακλή, του καταλυτικού επεισοδίου του θανάτου του επί σκηνής και της «πατρικής επιθυμίας». Ο Χορός εδώ αντί για τον πολυπληθή Χορό Τραχίνιων, είναι δύο γυναίκες-φαντάσματα, ορατές μόνο στη Διάνα (Δηιάνειρα). Η Ιόλη γίνεται δρων πρόσωπο και μάλιστα σχεδόν το πρωταγωνιστικό πρόσωπο απέναντι στη Διάνα. Ο Λίχας γίνεται Φύλακας κι απουσιάζουν ο Αγγελιοφόρος (τη λειτουργία του αναλαμβάνει ο Ύλλος) κι ο Γέροντας/Πρέσβυς, αφού δεν εμφανίζεται κι ο Ηρακλής που συνοδεύει.

Ο τίτλος

Το έργο τιτλοφορείται «Το σπίτι με τα φίδια» και μπορούμε να κάνουμε διάφορες ερμηνείες για την επιλογή αυτού του τίτλου. Καταρχάς, επειδή η έπαυλη στην οποία λαμβάνει χώρα η δράση είναι απομακρυσμένη σε πυκνή βλάστηση, κυκλοφορούν φίδια. Η θέα των φιδιών είναι συνηθισμένη στους ήρωες του έργου. Όλα ξεκινούν από μια διήγηση της Ιόλης (Σκηνή Τρίτη), στην οποία είδε «ένα μεγάλο φίδι ανάμεσα στα πόδια της, τρομαχτικό αλλά πολύ όμορφο». Μάλιστα, η Διάνα αναπολεί μια ανάμνηση από τον πρώτο καιρό της διαμονής τους στην έπαυλη –παιδική ανάμνηση του Ύλλου-: «Και ξαφνικά βλέπω επάνω στο πεζούλι της στέρνας μια μαύρη οχιά. Μπήγω τις φωνές. […] Βρίσκει κι αρπάζει μια πέτρα. Αρχίζει να το πλησιάζει. […] και με αστραπιαία κίνηση το βουτάει με το ελεύθερο χέρι του από τον λαιμό. Το σηκώνει ψηλά και το σφίγγει, το σφίγγει, το σφίγγει. Χυθήκανε τα μάτια της οχιάς απόξω». Η συγκεκριμένη διήγηση είναι μια ευθεία αναφορά στα παιδικά χρόνια του μύθου του Ηρακλή, αφού σύμφωνα με το μύθο η Ήρα που έβλεπε στο πρόσωπο του Ηρακλή την απιστία του Δία έστειλε δύο φίδια να τον πνίξουν όσο ήταν βρέφος, εκείνος άρπαξε τα φίδια με τα δύο του χέρια και τα έπνιξε. Αργότερα αναφέρονται φιδοπουκάμισα, και ότι γύρω από το σπίτι βρίσκονται πολλά φίδια. Η επιλογή του συγκεκριμένου φιδιού που εκκρίνει δηλητήριο, συνάδει και με το δηλητήριο από το αίμα της Λερναίας Ύδρας αλλά και τον επικείμενο θάνατο του Ηρακλή από το «δώρο» της συζύγου του. Οχιά συχνά αποκαλούμε ένα ραδιούργο πρόσωπο, που στο έργο είναι η Νάγια, η αφοσιωμένη υπηρέτρια του σπιτιού και προγενέστερα ερωτική αντίζηλος της Διάνας προς τον Ηρακλή.

Υπάρχει ασφαλώς και μια μεγάλη σύνδεση του φιδιού με σεξουαλικές/φαλλικές ερμηνείες. Το φίδι συνδέεται με τον πρωτογονισμό, την αμαρτία, την σεξουαλικότητα, ό,τι πιο άπληστο και αηδιαστικό κρύβουμε μέσα μας, τα ένστικτά μας. Φίδι που σηκώνεται για να επιτεθεί συχνά ερμηνεύεται ως φαλλός σε στύση, στοιχείο που συνδέεται με το φίδι ανάμεσα στα πόδια της Ιόλης. Μπορεί επίσης να σημαίνει τον πειρασμό, τον κίνδυνο και την απαγορευμένη σεξουαλικότητα. Ιδιαίτερα, αν δούμε ένα φίδι στο κρεβάτι μας δείχνει ότι έχουμε μεγάλη σεξουαλική δύναμη ή απειλούμαστε σεξουαλικά. Μπορεί να είμαστε άπειροι, νευρικοί ή ανίκανοι να ακολουθήσουμε. Αν φοβόμαστε το φίδι, τότε δείχνει φόβους για το σεξ, την οικειότητα ή/και τη δέσμευση (astrologer.gr). Ο Ύλλος μάλιστα, το αγαπημένο παιδί του Ηρακλή και της Διάνας, εξομολογείται πως φοβόταν τα φίδια μικρός: «Μικρός φοβόμουνα ότι όλα αυτά τα οργισμένα φίδια θα συνωμοτούσαν κάποια φορά όταν εκείνος έλειπε και θα μας έκαναν επίθεση τη νύχτα. Θα έρχονταν στα κρεβάτια μας και θα τυλίγονταν στο λαιμό μας σφιχτά, σφιχτά, ώσπου να πεταχτούν και τα δικά μας μάτια έξω. Μόνο όταν βρισκόταν ο μπαμπάς στο σπίτι κοιμόμουν πραγματικά ήσυχος. Δηλαδή σπάνια.» Αν λάβουμε υπόψη την ομοφυλοφιλία του Ύλλου στη συγκεκριμένη εκδοχή του μύθου, μπορούμε να ενισχύσουμε την ερμηνεία μας για την απαγορευμένη κι επικίνδυνη σεξουαλικότητα – το έργο διαδραματίζεται στη συντηρητική δεκαετία του ’70 και δη στην ελληνική επαρχία, ο Ύλλος δεχόταν απειλές από τον πατέρα του εραστή του-.

Τέλος, μπορεί να δοθεί κι η σύνδεση του φιδιού με τον θεό Ασκληπιό, που κατά την παράδοση ερχόταν με μορφή φιδιού στον ύπνο αυτών που του είχαν ζητήσει βοήθεια κάνοντας θυσία και μια τελετουργία εξαγνισμού. Δε χρειάζεται να επεκταθούμε περαιτέρω στη σύνδεση των αρχαίων θεάτρων με Ασκληπεία, με την Επίδαυρο να έχει ένα από αυτά.

Οι χαρακτήρες

Η Δηιάνειρα σύμφωνα με τη μυθολογία ήταν κόρη του Οινέα και της Αλθαίας. Ο Ηρακλής είχε υποσχεθεί στον αδερφός της Μελέαγρο να την παντρευτεί όταν τον συνάντησε στον Κάτω Κόσμο. Μάλιστα, για να τα καταφέρει ο Ηρακλής έπρεπε να παλέψει με τον ποταμό Αχελώο που μεταμορφωνόταν σε φίδι, ταύρο ή άνθρωπο. Η ετυμολογία του ονόματός προέρχεται από το επίθετο δηιος/διαος (καταστρεπτικός φοβερός) και το ουσιαστικό ανήρ (άντρας) και σημαίνει φοβερή για τους άντρες, με αναφορά στο τραγικό τέλος του θρυλικού Ηρακλή. Ο Χατζηγιαννίδης μετονομάζει την ηρωίδα του σε Διάνα, διώχνοντας το αντρικό στοιχείο από το όνομά της, ενώ πλέον προσομοιάζει με το όνομα της θεάς Άρτεμης (Diane/a), θεάς του κυνηγιού, προστάτιδα των μικρών παιδιών και των ζώων, ορκισμένη παρθένα. Το έργο ούτως ή άλλως έχει θηλυκοκεντρικό χαρακτήρα, αφού έχουμε γυναικείο Χορό (Τραχίνιες), την αφοσιωμένη Νάγια (η Τροφός στον Σοφοκλή), την πρωτοκαθεδρία της Διάνας σε σύγκριση με τον Ηρακλή –απόντα εδώ, περιορισμένο σκηνικά και σωματικά αδύνατο στον Σοφοκλή) και φυσικά με τη νέα διευρυμένη παρουσία της Ιόλης από βουβό πρόσωπο σε βασικό –αν όχι πρωταγωνιστικό- πρόσωπο του δράματος. Ακόμη κι η παρουσία του Ύλλου που φαινομενικά ακολουθεί την ίδια γραμμή με το αρχέτυπό του, διαφοροποιείται, αφενός με την ομοφυλοφυλία και τη μη πατρική εντολή για γάμο με την Ιόλη κι αφετέρου με τον αποκλίνοντα βίο του, που διαφέρει από το κλειστό πατριαρχικό μοντέλο της Αρχαίας Ελλάδας.

Ας ξεκινήσουμε από τη Διάνα και τη Νάγια, τις δύο βασικές γυναικείες φυσιογνωμίες του σπιτιού. Η Διάνα κι η Νάγια (Τροφός) έχουν παρελθόν ερωτικής αντιζηλίας προς τον Ηρακλή, που εξηγεί το θανατηφόρο «δώρο» που αποτελεί τον καταλύτη της πλοκής: «Μικρές ήμασταν φίλες. Αυτή ήταν πέντε χρόνια μεγαλύτερη και μου έκανε κουμάντο σε όλα. Ο Ηρακλής τα είχε φτιάξει μ’ εκείνη στην αρχή. Έτσι τον γνώρισα εγώ τον Ηρακλή. Ήταν πολύ όμορφη τότε Αλλά εκείνος προτίμησε εμένα. Για πολλούς μήνες δε μου μιλούσε. Εγώ ένιωθα τύψεις κι έκανα προσπάθειες να την πλησιάσω. […] Έβαλα στο σπίτι μου μια γυναίκα που με μισούσε. Μια μάγισσα.». Η Νάγια τώρα είναι 53 ετών, ηλικία αταίριαστη ίσως για ένα νέο έρωτα, πόσο μάλλον τώρα που ο Ηρακλής έχει φέρει στο σπίτι τη νέα του ερωμένη, την Ιόλη. Η Διάνα όμως έχει ένα κακό προαίσθημα, και δίνει στα προαισθήματα δαιμονική διάσταση. Αυτή είναι άλλη μια αισθητή διαφοροποίηση του Χατζηγιαννίδη, αντί να συνδέσει το δηλητήριο με κάποιον άθλο του Ηρακλή, την Λερναία Ύδρα και τον Κένταυρο, τη συνδέει με μια γυναικεία αντιζηλία, ενισχύοντας αυτό το χαρακτηριστικό του Ηρακλή. Στο Σπίτι με τα φίδια, συνυπάρχουν στο ίδιο σπίτι 3 ερωτικά υποκείμενα, η Διάνα, η Νάγια κι η Ιόλη. Αν συμπεριλάβουμε τον Ύλλο, ερμηνεύοντας ψυχαναλυτικά την ασφάλειά του όταν ήταν ο «σηκωμένος φαλλός» στο σπίτι, κοινώς ο πατέρας του. Τότε διαβάζουμε Το σπίτι με τα φίδια, ως το σπίτι με τις επικίνδυνες σεξουαλικότητες.

Η διαχείριση του Ύλλου και της Ιόλης είναι πολύ ενδιαφέρουσα και …τολμηρή στο έργο του Β. Χατζηγιαννίδη. Όπως προείπαμε, στις Τραχίνιες, η Ιόλη ήταν απλώς η πολύ όμορφη και απονήρευτη απόγονος του Ινάχου, μια από τις πολλές «παλλακίδες» του Ηρακλή, του A Male της αρχαιότητας κι επρόκειτο για ένα μη ομιλών πρόσωπο. Η Δηιάνειρα μάλιστα την δέχεται με καλοσύνη και φροντίδα, παρά την ζήλεια της. Στο Σπίτι με τα φίδια, η Ιόλη εμφανίζεται από την αρχή του έργου, είναι ιδιαιτέρως ομιλητική και φαίνεται να ξέρει περισσότερα πράγματα για την τωρινή κατάσταση του Ηρακλή από τα υπόλοιπα δρώντα πρόσωπα. Κι εδώ η παρουσία της συνδέεται με μια ζημιά του πατέρα της από τον Ηρακλή, αλλά φαίνεται να είναι μια συνειδητή επιλογή κι ένα κοινό σχέδιο για το μέλλον. Κυκλοφορεί στο σπίτι με άνεση σα να είναι οικοδέσποινα κι όχι φιλοξενούμενη. Δύο βασικές επισημάνσεις που χρειάζεται να κάνουμε. Στον Σοφοκλή, η Δηιάνειρα αποστέλλει ένα χιτώνα ποτισμένο με το δηλητήριο του Κένταυρου Νέσσου –το οποίο νομίζει για ερωτικό φίλτρο- μέσω του Λίχα. Στο Χατζηγιαννίδη, η Διάνα αποστέλλει μια κολόνια αγορασμένη από το Μιλάνο –επιβλαβές φίλτρο της Νάγια- μέσω του Ύλλου. Με αυτό τον τρόπο, ενισχύεται η τραγικότητα της πράξης, αφού είναι ένα υγρό που φτιάχτηκε εντός του οίκου, και δόθηκε στον Ηρακλή μέσω του ίδιου του γιου, άρα του αίματός του. Παράλληλα όμως, έχουμε κι ένα δεύτερο δώρο προς τον Ηρακλή, ένα μαυροκόκκινο βραχιόλι κατασκευασμένο από την Ιόλη. Το (κόκκινο) αίμα όταν δεχτεί το δηλητήριο μέσα του μαυρίζει.

Ο Ύλλος είναι το κύριο αντρικό πρόσωπο του έργου Το σπίτι με τα φίδια, με το έτερο να είναι ο Φύλακας, με καθαρά επιτελεστική λειτουργία. Ο Ύλλος δεν κάθεται για πολύ καιρό στην έπαυλη της Φθιώτιδας, αλλά αποδρά συχνά με το αυτοκίνητό του προς την Αθήνα, και πραγματοποιηθεί ερωτικές επαφές με άντρες. Η ελευθεριάζουσα συμπεριφορά του διαφέρει αισθητά από τον Ύλλο όπως εμφανίζεται στον Ηρακλή. Εκτελεί κι ο ίδιος χρέη αγγελιοφόρου, ενώ αντί να βοηθήσει τον πατέρα του να «πεθάνει στη φωτιά», τον συντρέχει στο Κέντρο Υγείας. Μεγάλη διαφορά είναι και το τέλος του έργου, αφού στις Τραχίνιες υπόσχεται στον Ηρακλή να παντρευτεί την Ιόλη, ενώ εδώ η Ιόλη είναι αυτή που προτείνει στον Ύλλο να ζήσουν μαζί στη νέα περιουσία του Ηρακλή στην Εύβοια.

Το σπίτι με τα γερά δόντια

Θα μπορούσε να ήταν ένας εναλλακτικός τίτλος του έργου, αφού καθ’ όσον φαίνεται, η στοματική υγιεινή είναι ζητούμενη στο συγκεκριμένο σπίτι. Χρησιμοποιώντας τα λόγια του συγγραφέα από το εισαγωγικό σημείωμα της έκδοσης: «… οι κάτοικοι σε ορισμένα ζητήματα είναι απόλυτοι, όπως για παράδειγμα, σε αυτό της υγιεινής του στόματος. Άνθρωπος με γερά δόντια δεν γερνάει ποτέ, πιστεύουν. Κι είναι σημαντικό για όλους τους αυτό, καθώς όλοι τους είναι ερωτευμένοι. […] Το δάγκωμα, το μοιραίο δηλητηριώδες δάγκωμα, τελικά δε θα προέλθει από ένα ύπουλο ερπετό. Μια φαρμακωμένη καρδιά είναι εξίσου φαρμακερή.». Στην πρώτη σκηνή το έργου, η Νάγια καθώς τακτοποιεί την Ιόλη στον ξενώνα, της δειγματίζει οδοντόβουρτσες, με την δεύτερη να προτιμά τις σκληρές. Ακόμη κι όταν είναι ν’ αναχωρήσει για το αγωνιώδες του ταξίδι ο Ύλλος, η Διάνα τον ρωτά αν πήρε οδοντόβουρτσα (καθ’ αναλογίαν με το σημερινό «ζακέτα να πάρεις») κι ακολουθεί η εξής στιχομυθία: -Διάνα: Ξέρεις καλά πόσο σημαντική είναι η περιποίηση του στόματος, - Ύλλος: Ο καθρέφτης της υγείας μας. –Διάνα: Ένας άνθρωπος με γερά δόντια, - Ύλλος: δε γερνά ποτέ, μένει για πάντα νέος. Ένα γερό αστραφτερό χαμόγελο σίγουρα προσδίδει στην εξωτερική ομορφιά κάποιου. Ωστόσο, τα δόντια κρύβουν μεγάλους συμβολισμούς συχνά συνδεδεμένους με την καλή υγεία, ενώ το δάγκωμα φέρει άλλο φορτίο ερμηνειών. Δεν είναι τυχαίο ότι από τα δόντια του Δράκοντα, ήρθαν οι πρώτοι «σπαρτοί» Έλληνες, οι Σπαρτιάτες ή ότι από το δάγκωμα ενός μήλου χάθηκε ο Παράδεισος για τους πρωτόπλαστους.

Συνοπτικά, ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης συνέθεσε ένα σύγχρονο οικογενειακό δράμα ξέχειλο από σεξουαλικότητα, φόβο και οικογενειακή παθογένεια, που μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους τρόπους. Το σπίτι με τα φίδια δεν είναι ένα αρχετυπικό ήρωα που εξυμνεί τον τοξική αρρενωπότητα και το μυθικό μεγαλείο του Ηρακλή, αλλά μια ωδή στη γυναικεία σεξουαλικότητα, ένα έργο βαθιά ανθρώπινο που δίνει χώρο στην πολυμορφία των θεμάτων του, με τρόπο διαυγή και στοχευμένο.

Info:

Το σπίτι με τα φίδια κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη σε δίγλωσση έκδοση (ελληνικά- αγγλικά) σε βιβλιοπωλεία και τα πωλητήρια του Φεστιβάλ Αθηνών

Διαβάστε επίσης:

Αριέττα Μουτούση: «Όταν Κάποιος Επιθυμεί Κάτι Διακαώς, Όλο Του Το Είναι Τον Οδηγεί Σε Αυτό Και Τολμά»

Αλεξία Καλτσίκη:«Μου Πήρε Πολλά Χρόνια Να Καταλάβω Τι Σημαίνει Να Είσαι Ηθοποιός»

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

Η πιο πολυσυζητημένη παράσταση αρχαίου δράματος αυτό το καλοκαίρι είναι αναμφίβολα ο Προμηθέας Δεσμώτης σε σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη.

Η παράσταση είναι παραγωγή του Θεάτρου Πορεία σε συμπαραγωγή με το ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης στο Πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Η πρεμιέρα της παράστασης ήταν στις 4 Ιουλίου στα Χανιά, ενώ μετά από μια μικρή περιοδεία ανά την Ελλάδα έκανε την εμφάνιση της στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου την Παρασκευή το τρέχον σαββατοκύριακο. Πρόκειται για το δεύτερη παράσταση του Άρη Μπινιάρη στην Επίδαυρο, μετά την εμβληματική παράσταση Πέρσες του Αισχύλου (συμπαραγωγή με το ΘΟΚ του Αισχύλου (συμπαραγωγή με το ΘΟΚ) το 2017. Έκτοτε ο Άρης Μπινιάρης έχει παρουσιάσει άλλες 2 παραστάσεις Αρχαίου Δράματος σε κλειστό χώρο, Βάκχες του Ευριπίδη στην Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και την Ηλέκτρα του Σοφοκλή στο Θέατρο Τέχνης.

Το έργο

Στην τραγωδία Προμηθέας Δεσμώτης, ο Αισχύλος πραγματεύεται την ηρωική αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα να υποκύψει στο θέλημα του Δία. Θεωρείται από άλλους κριτικούς το μεσαίο ή από τους περισσότερους το πρώτο μέρος τριλογίας, που συναποτελείται από τα έργα Προμηθεύς λυόμενος και Προμηθεύς πυρφόρος. Στην αχρονολόγητη τραγωδία Προμηθέας Δεσμώτης, ο Αισχύλος πραγματεύεται τη σθεναρή αντίσταση του αλυσοδεμένου στον Καύκασο Προμηθέα να υποκύψει στο θέλημα του Δία. Αν και φορέας μιας νεοσύστατης εξουσίας, ο θεός Δίας θυμίζει μια πατριαρχική φιγούρα ενός μακρινού αρχαϊκού παρελθόντος και μοιάζει να εκπροσωπεί έναν κόσμο στοιχειωμένο από τρόμο και προκαταλήψεις, ένα θεοκρατικό σύμπαν άδικο και τιμωρητικό. Οραματιστής και ανθρωπιστής, ο Προμηθέας, αντιστέκεται στην εξουσία υπαρξιακά, πολιτικά, ηθικά. Δεν εναντιώνεται στο θεϊκό, δεν απορρίπτει το υπερβατικό, αλλά επιτίθεται στο άδικο. Δεμένος στα βράχια της Σκυθίας, υπερασπίζεται την ελεύθερη βούληση, την αυτοπραγμάτωση, τη δικαιοσύνη.

(Το κείμενο υπογράφει η δραματόλογος Έλενα Τριανταφυλλοπούλου)

Η παράσταση

Η παράσταση Προμηθέας Δεσμώτης χρησιμοποιεί τη μετάφραση του ποιητή Γιώργου Μπλάνα, που κυκλοφορούσε από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη το 2015 . Η μετάφραση του Μπλάνα είναι ορμητική, αιχμηρή, καθαρή και ιδιαίτερα παραστάσιμη. Στη δραματουργία της παράστασης συμπεριλαμβάνεται και το ποίημα του Dylan Thomas «Κι ο θάνατος δεν θα ‘χει εξουσία» σε μετάφραση επίσης του Γ. Μπλάνα (Ελεύθερος Τύπος, 1998), που ταίριαξε αρμονικά με τη δουλειά που έκανε πάνω στον Αισχύλο. Η επιλογή της συγκεκριμένης μετάφρασης ήταν ταμάμ για τον Α. Μπινιάρη που βρίσκει το beat και τους παλμούς που φέρουν οι λέξεις και οι υποβόσκουσες αλήθειες, συνδιαμορφωνόντας μαζί με τη μουσική μια παρτιτούρα που αποκτά σκηνικό χώρο.

Ο σκηνοθέτης της παράστασης φαίνεται πως δουλεύει με οξυδερκή ερευνητική ματιά πάνω στο αρχαίο δράμα και είναι σε θέση να δημιουργήσει ένα τελικό αποτέλεσμα που συνδυάζει μουσική (Φώτης Σιώτας), λόγο, εικαστικότητα και υποκριτική ερμηνεία. Δεν κάνει απλώς μια παράσταση, καταθέτει μια πρόταση, με όποιο πρόσημο κι ας φύγει ο κάθε θεατής. Αν μη τι άλλο, είναι κατόρθωμα πως μέσα σε 4 χρόνια (βάζουμε ως ορόσημο την πρώτη του εμφάνιση των Περσών στην Επίδαυρο) έχει αποκτήσει φανατικό κοινό, που στο πρώτο λεπτό της παράστασης αναγνωρίζει ότι βλέπει παράσταση του Μπινιάρη. Μουσικός επί σκηνής ο Νίκος Παπαϊωάννου έπαιζε βιολοντσέλο.

Ας δούμε πρώτα το σκηνογραφικό μέρος (σκηνικά: Μαγδαληνή Αυγερινού). Το βασικό σκηνικό είναι οι τρεις πέτρινοι πυργίσκοι, που παραπέμπουν στις κορυφές του Καυκάσου, όπου κατά το μύθο ο Δίας έδωσε τον Προμηθέα ως τιμωρία για την κλοπή της φωτιά από τον Ήφαιστο και τη βοήθεια του ανθρώπου. Οι τρεις «κορφές» συνενώνονται με αλυσίδες, οι οποίες περιορίζουν τον Προμηθέα (Στάνκογλου) από την αρχή της παράστασης μέχρι το τέλος. Πρόκειται για μια ιδιαίτερα πλαστική και περιγραφική λύση, που δίνει με την πρώτη ματιά την εικόνα της τιμωρίας, της ηρωικότητας και του ανθρωπισμού του Προμηθέα, ιστορίας γνωστής άλλωστε από τα μαθητικά μας χρόνια.

Το ενδυματολογικό μέρος (Βασιλική Σύρμα) είναι περισσότερο τολμηρό και ανανεωτικό ως προς την πρόσληψη της αισχύλειας τραγωδίας. Ο Προμηθέας εμφανίζεται ντυμένος με ένα καφέ παντελόνι και μ’ ένα ξεσκισμένο μπεζ μπλουζάκι, εξαθλιωμένος και λερωμένος, ενώ στο κεφάλι του δεσπόζει μια χρυσή προμετωπίδα. Το Κράτος κι η Βία (Άρης Μπινιάρης και Κωνσταντίνος Γεωργαλής) εμφανίζονται ντυμένοι με μαύρες στολές που παραπέμπουν σε Ναζί στρατιωτικούς και σέρνουν τον Προμηθέα σαν ζώο με χαλινάρι. Ο Ήφαιστος (Δ. Μαλτέζε) είναι ντυμένος στα λευκά και φαίνεται πως δεν έχει την αυταρχική μανία του Δία ή του Ωκεανού. Από τις πιο εντυπωσιακές εμφανίσεις ήταν αυτές του Ωκεανού (Συσσοβίτης) και Ερμή (Παπαζήσης), που εμφανίστηκαν ο μεν ντυμένος στα λευκά και με τον αέρα του… Joker κι ο δε ντυμένος στα χακί, σαν στρατιωτικός. Η εμφάνιση τους ολοκληρωνόταν αντί για λιοντάρια με ηθοποιούς με μάσκες ζώων και δεμένους με λουριά σαν κατοικίδιους σκύλους, θυμίζοντας έντονα την bdsm κουλτούρα και εαυτούς ως dominatrix. Τέλος, οι Ωκεανίδες (Χορός) εμφανίστηκαν ντυμένες σαν ιέρειες, με μια πιο απλή κι αέρινη επιλογή που «κατέβαζαν» την ένταση των κοστουμιών των θεών και του Προμηθέα.

Η πιο χαρακτηριστική όμως εμφάνιση της παράστασης ήταν αναμφισβήτητα αυτή της Ιώς, την οποία υποδύεται η Ηρώ Μπέζου. Η Ιώ στην παράσταση εμφανίζεται ντυμένη με λευκό κορμάκι, λευκά κέρατα –αναφορά στον μύθο όπου ο Δίας την έχει μετατρέψει σε αγελάδα για να την προστατέψει από τη μανία της Ήρας- και πατώντας πάνω σε κοκάλινα δεκανίκια (ξυλοπόδαρα), που προσέδωσαν έξτρα ερμηνευτικές δυσκολίες στην ηθοποιό.

Η εμφάνιση της είχε κάτι το πρωτόγονο και το μυθικό, ενώ η κατασκευή του κοστουμιού ήταν υποδειγματική. Να σημειώσουμε εδώ πως πίσω από τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης, τις περίτεχνες μάσκες και τα αξεσουάρ βρίσκεται μια μεγάλη ομάδα ειδικών συνεργατών: Μαγδαληνή Αυγερινού (σκηνικά), Βασιλική Σύρμα (Κοστούμια), Ξένια Παπατριανταφύλλου (Βοηθός σκηνογράφου), Αλέξανδρος Γαρνάβος (Βοηθός ενδυματολόγου), Εργαστήριο Δήμητρα Καίσαρη (Ειδικές κατασκευές – Γλυπτική) κι Εύη Ζαφειροπούλου (Μακιγιάζ).

Πέραν του εικαστικού, σημαντική δουλειά έγινε στην ερμηνεία του κειμένου από τους ηθοποιούς και στο μουσικό κομμάτι της παράστασης που έφερε στοιχεία ροκ. Καταρχάς, έχουμε έναν Γιάννη Στάνκογλου στα καλύτερα του, ν’ αφήνεται ψυχή τε και σώματι. Η ερμηνεία του Γιάννη Στάνκογλου απέδωσε τα μέγιστα στην απόδοση του σπουδαίου αρχετυπικού ρόλου του Προμηθέα, πέρασε από όλες τις ποιότητες της σημασίας της αυτοθυσίας του προς όφελος των ανθρώπων και συνδέεται κοινωνικά μ’ ένα σωρό ιστορικές περιπτώσεις ανθρώπων που δίνουν τη ζωή τους, την ανθρωπιά τους και την πνευματική τους ουσία για το κοινό καλό. Οι φωτισμοί (Αλέκος Αναστασίου) αναδείκνυαν το σκηνικό και τα κοστούμια, ενώ σε σημεία ο Προμηθέας φαινόταν ν’ αποθεώνεται. Δεν ξέρω αν ήταν εκούσιο, αλλά καθόλη τη διάρκεια της παράστασης το φωτεινό του είδωλο προβαλλόταν αριστερά πάνω σ’ ένα δέντρο, ασκώντας γοητεία και προσδίδοντας μια μεταφυσική διάσταση στον Προμηθέα του Στάνκογλου.

Το έτερο πρόσωπο στο οποίο θα ήθελα να σταθούμε ιδιαιτέρως είναι η Ηρώ Μπέζου που ερμηνεύει την Ιώ, την απόγονο του Ινάχου που τιμωρήθηκε από την Ήρα. Η Μπέζου είχε και μια επιπλέον δυσκολία, το κοστούμι που προαναφέραμε, με τα κοκάλινα (ξυλο)πόδαρα, τα κέρατα και το έντονο μακιγιάζ. Πως θα μπορούσε μια ηθοποιός να ξεχωρίσει πέραν από τη μουσική, πάνω από το avant-garde κοστούμι και κάτω από τα κέρατα και το κάτασπρο body painting; Κι όμως τα κατάφερε, να τα γυρίσει όλα προς το μέρος της, να μπει με σθεναρά βήματα πάνω σε ένα εύθραυστο σώμα που άσθμαινε τον λόγο και στη συνέχεια με θάρρος –και με βοές- δεχόταν την προφητεία του Προμηθέα για τα επερχόμενα δεινά της.

Η ερμηνεία των θεών στην παράσταση κινήθηκε σε διαφορετικά επίπεδα. Μ’ εξαίρεση τον τίμιο και εγκρατή Ήφαιστο (Δαυίδ Μαλτέζε), οι υπόλοιποι θεοί έφεραν την έπαρση και τη μανία της εξουσιαστικής τους ιδιότητας, παρέπεμπαν σε κρατόντες της πολιτικής εξουσίας σε διάφορες ιστορικές εποχές ή σε κινηματογραφικούς «κακούς». Σαρδόνια χαμόγελα (ιδίως ο Συσσοβίτης ως Ωκεανός κι ο Παπαζήσης ως Ερμής), αλυσίδες και λουριά, εντυπωσιακές προμετωπίδες και μάσκες, αυταρχικός τόνος στη φωνή, έδειχναν ένα πρόσωπο εντελώς αντίθετο από τον φιλεύσπαχνο Προμηθέα και την θεο-παθούσα Ιώ. Μπορούμε ν’ ανατρέξουμε στο βιβλίο του Φουκώ «Τιμωρία κι Επιτήρηση» όπου με αφορμή την ιστοριογραφική καταγραφή των συνθηκών σε διάφορες φυλακές της Γαλλίας, αναφέρεται στα σωματικά βασανιστήρια των φυλακισμένων και στην άσκηση της εξουσίας πάνω στο σώμα, ενώ στη σύγχρονη του εποχή παρατηρούσε πως η τιμωρία εξάλειψε –τουλάχιστον θεσμοθετημένα- τη σωματική βία και τροποποιήθηκε σε καταναγκασμούς του σώματος και σε περιορισμό σε ορισμένο χώρο. Θεοί μπαινοβγαίνουν ως επιτηρητές του δεσμώτη και δείχνουν την σκληρότητα και την αδιαλλαξία της θεϊκής εντολής.

Η διαχείριση του Χορού είχε μουσικότητα και δουλεμένη κίνηση (Εύη Οικονόμου), με συντονισμό και σε πολλά σημεία ταυτόχρονη εκφορά των Χορικών ή στίχων. Ιδιαίτερη μνεία στην Κατερίνα Δημάτη που απήγγειλε την Έξοδο του δράματος.

Το ανέβασμα της παράστασης  συνάδει με μια σειρά από ιστορικές συγκυρίες, που κάνουν το μύθο να μιλήσει ξανά στο θεατρόφιλο κοινό, ίσως πιο επίκαιρο από ποτέ. Καταρχάς, τα συνεχόμενα lockdowns και τα κυβερνητικά διαγγέλματα, έδιναν την αίσθηση ενός ανήμπορου λαού που δεν μπορούσε να απομακρυνθεί από το τετράγωνο του σπιτιού του (στις περιπτώσεις που τα μέτρα τηρούνταν) και κυβερνώντων να κουνούν συνεχώς το δάχτυλο. Καθ’ αναλογία, ο Στάνκογλου ως Προμηθέας ήταν περιορισμένος σ’ ένα μικρό τετράγωνο και δεν μπορούσε να κάνει βήμα, υπομένοντας την τιμωρία του και ερχόμενος σε ρήξη με τους εξουσιαστές θεούς. Κατά δεύτερον, το έργο αναφέρεται με έμφαση σε φυσικές καταστροφές, που φέτος ήταν πιο έντονες από ποτέ με πυρκαγιές και πλημμύρες σε διάφορα μέρη του πλανήτη, σεισμούς και τσουνάμι, ενεργοποιήσεις ηφαιστείων και με την πανδημία που μέτρησε εκατομμύρια νεκρούς ανά τον κόσμο. Ηχούν διαφορετικά φέτος οι στίχοι  «πύρινη λαίλαπα ξεχύνεται στην γη, μάστιγα η σκόνη , λύσσα εμφύλια τρελαίνει τους ανέμους κι η θάλασσα ζητάει ν ’ αφανίσει τον ουρανό». Η επανάληψη μάλιστα του χωριού αυτού από τον Στάνκογλου (είναι η Έξοδος του δράματος) κι οι ταλαντώσεις που έκανε ο ήχος στον αέρα, έκαναν τους στίχους να διεισδύσουν στη συνείδηση του κοινού.

Συνολικά, η παράσταση Προμηθέας Δεσμώτης του Άρη Μπινιάρη (παραγωγή του Θεάτρου Πορεία σε συμπαραγωγή με το ΔΕΠΕΘΕ Κρήτης) είναι κατά τη γνώμη μας η παράσταση-ορόσημο του φετινού Φεστιβάλ και μια από τις πιο επιδραστικές αισθητικές προτάσεις πάνω στην πρόσληψη του Αισχύλου στην εγχώρια θεατρική σκηνή. Χαίρομαι ιδιαιτέρως που με μια τέτοια παράσταση είχε αθρόα προσέλευση από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και το χειροκρότημα στο τέλος της πρεμιέρας ήταν ηχηρό κι ακατάπαυστο.

Info:

ΕΠΟΜΕΝΕΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ:

 30/8 Θέατρο Πέτρας – Πετρούπολη

1/9 Δημοτικό Θέατρο Αλσους Ηλιούπολης

5/9 Summer Theater Φάληρο

7/9 Θέατρο Βράχων «Μελίνα Μερκούρη»

15/9 Θέατρο Βριλησσίων «Αλίκη Βουγιουκλάκη»

16/9 Βεάκειο Δημοτικό Θέατρο – Πειραιάς

17-18/9 Κηποθέατρο Παπάγου

19-20/9 Ωδείο Ηρώδου Αττικού

26/9 Τεχνολογικό Πάρκο Λαυρίου

Οι φωτογραφίες της παράστασης είναι του Πάτροκλου Σκαφίδα.

Info προπώλησης:  www.poreiatheatre.com 

Σε όλες τις παραστάσεις τηρούνται απαρέγκλιτα όλα τα πρωτόκολλα που ισχύουν κατά της διασποράς της covid 19.

Διαβάστε επίσης:

«Προμηθέας Δεσμώτης»: Πήραμε Μια Πρώτη Γεύση Από Την Παράσταση Του Άρη Μπινιάρη

Άρης Μπινιάρης: «Η Ουδετερότητα Δεν Προσφέρει Καρπούς Για Σκέψη»

Γιάννης Στάνκογλου:«Έχουμε Δεχτεί Πράγματα Χωρίς Να Τα Σκεφτόμαστε»

Είδα Τους «Πέρσες» Σε Σκηνοθεσία Άρη Μπινιάρη Στο Ηρώδειο

Ηρώ Μπέζου: «Αναθεώρησα Ως Προς Τη Χρησιμότητα Του Να Κάνεις Σχέδια» 

Την Παρασκευή 23 Ιουλίου έκανε πρεμιέρα το νέο έργο του Γιάννη Μαυριτσάκη Κρεουργία, με αφορμή τις Βάκχες του Ευριπίδη.

Η παράσταση Κρεουργία σε σκηνοθεσία Γιώργου Σκεύα, παρουσιάστηκε την Παρασκευή 23 και το Σάββατο 24 Ιουλίου στη Μικρή Επίδαυρο. Το έργο περιλαμβάνεται στη νέα θεατρική σειρά του Φεστιβάλ Αθηνών «Contemporary Ancients» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Νεφέλη. Πρόκειται για το τρίτο κατά σειρά σύγχρονο έργο-ανάθεση που παρουσιάζεται στο φετινό Φεστιβάλ μετά το Το σπίτι με τα φίδια του Β. Χατζηγιαννίδη και το Γάλα, αίμα της Αλεξάνδρας Κ*, ενώ το ίδιο σαββατοκύριακο παρουσιάστηκε στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου το αποσπασματικό σατυρικό δράμα Ιχνευταί του Σοφοκλή που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση στην ίδια θεατρική σειρά. Η Κρεουργία (Carnage) φέρει την υπογραφή του συγγραφέα Γιάννη Μαυριτσάκη (Μετατόπιση προς το ερυθρό, Κωλοδουλειά, Η επίκληση της γοητείας).

Το κείμενο

Εμπνευσμένος από τις «Βάκχες» του Ευριπίδη, κι ακόμα περισσότερο από το σκοτάδι και το αίνιγμα του πιο τελετουργικού έργου της αρχαίας θεατρικής γραμματείας, ο Γιάννης Μαυριτσάκης παραδίδει ένα νέο αίνιγμα. Ένα σύγχρονο, τεχνοκρατικό σύμπαν, με κυρίαρχη μια οθόνη προβολής στη θέση του παλατιού του Πενθέα, γίνεται χώρος τέλεσης ενός δρώμενου που αποτυπώνει το εύθραυστο όριο μεταξύ εικονικού και πραγματικού, ονείρου και βιώματος, πολιτισμού και φύσης, καθώς επίσης αρσενικού και θηλυκού, όπως ανθρώπινου και θείου, με τη γλώσσα να κρατά στο έργο τον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Δεν πρόκειται για μια διασκευή του έργου του Ευριπίδη, αλλά για ένα καινούργο έργο με τη δική του προσωπικότητα, αντλώντας ποιότητες από την ουσία του διονυσιασμού και του μύθου των Βακχών. Αποτελείται από 5 εικόνες και 6 χαρακτήρες που διατηρούν τις ιδιότητες και τα ονόματα των αρχετύπων τους: Διόνυσος, Πενθέας, Αγαύη, Αγγελιόφορος, Κάδμος, Τειρεσίας. Το κείμενο κυκλοφορεί σε δίγλωσση έκδοση από τις εκδόσεις Νεφέλη, με την μετάφραση της Χριστίνας Πολυχρονίου στ’ αγγλικά. Η δράση μεταφέρεται από τον Κιθαιρώνα, σ’ ένα σύγχρονο πολυόροφο κτίριο, ενδεχομένως μια μεγάλη εταιρεία με σαφείς σκηνικές οδηγίες που επιτάσσουν τη χρήση οθονών προβολής. Μαύρος γρανίτης, τραπέζι συσκέψεων, μεγάλη οθόνη προβολής. Business professional dress code. Στην οθόνη προβάλλεται live εικόνα από το βαθύ διάστημα. Ο Διόνυσος διευθύνει την προβολή, ενώ ο Πενθέας παρακολουθεί από την καρέκλα του.

Ο Διόνυσος παρουσιάζεται από την αρχή χειριστικός και με μια ιδιαίτερη γοητεία, με τον Πενθέα ν’ αφήνεται στα χέρια του αρχικά από φόβο και στη συνέχεια από ερωτική επιθυμία. Η τριβή μεταξύ τους στην 3^η Εικόνα θα θίξει ζητήματα φύλου, με τον Πενθέα να δέχεται να «γίνει η γυναίκα» του Διονύσου, ώστε να λαμβάνει την προσοχή και τη φροντίδα του. Μια βασική διαφορά από το πρωτότυπο, είναι η ερωτική επιθυμία και η αιμομικτική συνεύρεση της Αγαύης με τον Πενθέα που μπορεί να μην φαίνεται επί σκηνής, αλλά μεταφέρεται λεπτομερώς από την αγγελική ρήση. Να τονίσουμε πως δεν είναι μια ακούσια συνουσία μητέρας-γιου όπως αυτή της Ιοκάστης με τον Οιδίποδα, αλλά για μια εκούσια ή έστω υποκινημένης από το Διόνυσο σεξουαλικής πράξης που παραβιάζει τους νόμους… κι ας είναι οικογενειακή υπόθεση. Η ερωτική μανία της Αγαύης συνδέεται άμεσα με τον διονυσιασμό, ενώ διαβάζοντας το έργο στο σήμερα και κυρίως με την κατάληξη της επαφής τους, μπορούμε να το συνδέσουμε με μια σειρά από ερωτικά εγκλήματα και περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας. Μάλιστα, η αντίδραση του Κάδμου –πατέρα της Αγαύης- είναι η συγκάλυψη του γεγονότος με την διαγραφή των αρχείων καταγραφής κι όχι η τιμωρία των «αμαρτωλών».

Το κείμενο του Μαυριτσάκη διακρίνεται για την ακραία σεξουαλικότητά και την κυνικότητά του, τους τρεις εκτενείς μονολόγους του (Αγγελιοφόρος, Πενθέας, Αγαύη), την εκλεπτυσμένη και συγχρόνως αντιθεατρική/έντονα αφηγηματική γλώσσα του, τις σκηνικές οδηγίες που απαιτούν τη χρήση νέων τεχνολογιών και την έλλειψη κάθαρσης. Διαβάζοντας το κείμενο, δίνεται έντονα η αίσθηση του στρες και της γεύσης του «απαγορευμένου καρπού», ενώ διευρύνεται το πεδίο αναζήτησης των σεξουαλικών φύλων, με τον Πενθέα να περνάει από το αρσενικό στο θηλυκό, ενώ στο μονόλογο του αναφέρεται συχνά στον ιππόκαμπο, ζώο της θάλασσας που είναι σύμβολο των bisexual και non binary ατόμων επειδή είναι ερμαφρόδιτο. Η νομικά κολάσιμη ερωτική σχέση μάνας-γιου αναπαράγεται τόσο από την αφήγηση του αγγελιοφόρου –ο οποίος μάλιστα παραδέχεται πως είναι ερεθιστική εικόνα- κι από την στιχομυθία Κάδμου-Τειρεσία, ενώ η χρήση των βίντεο στην παράσταση πολλαπλασιάζουν την οπτική μας πάνω στο θέμα.

Η παράσταση

Ο Γιώργος Σκεύας δημιούργησε μια παράσταση αρκετά κοντά στην αισθητική των σκηνικών οδηγιών του κειμένου, πράγμα που είναι μια ιδανική τακτική για το πρώτο ανέβασμα ενός καινούργιου έργου. Στο θέατρο της Αργολίδος, δέσποζαν μπροστά από το γνώριμο οίκημα 3 κάθετες ορθογώνιες οθόνες προβολής, μια καρέκλα γραφείου, το πάνω μέρος ενός τραπεζιού που θύμιζε φέρετρο και πάνω στο οποίο βρισκόταν για τα 4/5 της παράστασης ξαπλωμένη η ηθοποιός Κόρα Καρβούνη (Αγαύη) γυμνή και καλυμμένη από μια γούνα από μινκ, ενώ στο έδαφος υπήρχε ένα πλέγμα από καλώδια, ένας κύβος που ήταν επίσης οθόνη προβολής και ηχητικοί εξοπλισμοί (σκηνικά: Θάλεια Μέλισσα κι Ίρις Σκολίδη). Δινόταν έντονη η αίσθηση του οργουελικού «Μεγάλου Αδερφού», μια δυστοπία όχι και τόσο μακρινή τη χρονιά των τηλεδιασκέψεων, επιλογή που δε φαινόταν τυχαία. Εύσημα αξίζουν και στην Σήμη Τσιλαλή για τον ηχητικό σχεδιασμό της παράστασης που σε συνδυασμό με τις προβολές δίνουν τη φυσιογνωμία της παράστασης.

Το σκηνογραφικό κομμάτι ακολουθούσε σε μεγάλο βαθμό τις σκηνικές υποδείξεις του κειμένου, αλλά δεν φαινόταν να επικοινωνεί με τον φυσικό χώρο της Μικρής Επιδαύρου, σε αντίθεση με το Γάλα, αίμα που ήταν εμφανώς γραμμένο με βάση τον συγκεκριμένο χώρο. Η Κρεουργία δεν μπορεί να παρασταθεί χωρίς οθόνες προβολής το δίχως άλλο, αλλά νομίζω πως χρειαζόντουσαν μεγαλύτερες οθόνες για να «παγιδευτεί» περισσότερο το βλέμμα του θεατή. Νιώθω πως η συγκεκριμένη παράσταση θα ήταν επιδραστικότερη στην Πειραιώς 260 ή σε κάποια αίθουσα black box όπως το Θησείο, το Bios ή το πλέον ανενεργό Βυρσοδεψείο.

Να γυρίσουμε όμως στην παράσταση που παρακολουθήσαμε. Οι ηθοποιοί ήταν ενδεδυμένοι με επίσημο μαύρο ένδυμα (κοστούμια: Εβελίνα Δαρζέντα), με τον Διόνυσο να φοράει επιπλέον και γάντια. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια στα γυμνά των Νούση (Πενθέας) και Καρβούνη (Αγαύη) ήταν οι λευκές γάζες στην περιοχή των γλουτών και των γεννητικών τους οργάνων, που θύμιζαν κάτι ανάμεσα σε χειρουργικές γάζες και σερβιέτες, που στην τελική σκηνή του έργου συνδυάστηκαν μ’ ένα ζωικό περπάτημα που θα μπορούσε να υποδεικνύει πως ήταν τα πειραματόζωα του Διονύσου αλλά και μια εμφατική ανάγνωση της ζωικότητας κάτω ή παράλληλα με την ανθρωπινότητα των ηρώων. Θα σταθώ στην ατάκα της Αγαύης: «Δεν είστε αυτοί νομίζετε πως είστε, έχετε κάνει λάθος.»

Αυτό ήταν το περίβλημα της παράστασης, το οποίο -όπως προείπαμε- υπηρέτησε άριστα το κείμενο, βασική επιδίωξη μάλλον, του σκηνοθέτη Γιώργου Σκεύα.

Υπήρξαν ωστόσο ορισμένα ζητήματα με την παράσταση που υπήρξαν καταλυτικά για την επικοινωνία της με το ζωντανό της κοινό. Καταρχάς, πρόκειται για ένα κείμενο με αρκετές εκφράσεις που θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε μη θεατρικές, και με μακρόσυρτους μονόλογους που απαιτούν επιπλέον συγκέντρωση και ετοιμότητα ώστε να έχουν ροή κι άρα παραστασιμότητα. Ο Νούσης κι η Καρβούνη έκαναν αρκετά σαρδάμ στην εκφορά των μονολόγων τους, που γινόντουσαν εύκολα αντιληπτά στον θεατή λόγω της προβολής του κειμένου με τη μορφή υποτίτλων. Δεύτερον, η παράσταση είχε ζητήματα ροής και συνοχής, δίνοντας την αίσθηση πως πλατειάζει ακόμη. Θα ήθελα περισσότερο τολμηρή την σκηνοθεσία του Σκεύα, που ενώ έδωσε πολύ καλά δείγματα κατανόησης και παράστασης του έργου, με τις προβολές, με την επανάληψη τμήματος του μονολόγου της Αγαύης στην έναρξη της παράστασης, με τη ζωώδη σωματικότητα των κεντρικών ηρώων, περιόρισε την έκταση αυτών των ιδεών. Πρόκειται για κείμενο που εκ πρώτης όψεως φαίνεται «διαβαστό», ενώ όπως φάνηκε σπερματικά προσφέρεται για δράσεις και εικόνες που μπορούν να δημιουργήσουν μια ενδιαφέρουσα και performative παράσταση. Δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν έφταιγε η ανεξίτηλη προσωπικότητα του χώρου ή το ίδιο το κείμενο, αλλά η παράσταση δεν έφτασε εκεί που θα μπορούσε.

Οι ηθοποιοί της παράστασης ήταν συνεπείς στο χαρακτήρα της, με πρωτεύοντα το Γιώργο Νούση στο ρόλο του Πενθέα. Ο νεαρός ηθοποιός κατάφερε να μεταδώσει τις ανησυχίες και την ανασφάλεια του Πενθέα, την ψυχοπαθολογία της σχέσης του με την μητέρα του, αλλά και τον αμφισεξουαλισμό του που οδηγεί από τον διονυσιασμό και την παρενδυσία στη διασάλευση των φύλων. Η σωματική ερμηνεία του ηθοποιού τόσο σε διάδραση με το Διόνυσο (Μάξιμος Μουμούρης) όσο και με την Αγαύη (Καρβούνη), ήταν εξαιρετική και συνόδευε άριστα με το δραματικό του υπόβαθρο. Σαν θεατής μπόρεσα να εκλάβω τον φυλολυγισμό του (gender bending), και τον φόβο που τον συνοδεύει, ιδίως στο τέλος την 3^ης Εικόνας όπου παρακαλά τον Διόνυσο να μην τον εγκαταλείψει. Αντίστοιχα, ο Μουμούρης ήταν όσο ψυχρός και χειριστικός απαιτούσε ο ρόλος του, δίνοντας το πάτημα για την ερμηνεία του Πενθέα, ως ένας άλλος μαριονετοπαίκτης.

Μια μικρότερης εμβέλειας διασάλευση φύλου, ήταν η επιλογή γυναίκας ηθοποιού (Αγγελική Παπαθεμελή) στο ρόλο του Αγγελιοφόρου. Ο Αγγελιοφόρος τυπικά στις παραστάσεις Αρχαίου Δράματος, ήταν ένας λαικός άντρας που καταφτάνει αγχωμένος για να διηγηθεί κάτι που συνέβη σε μη δραματικό χρόνο. Στην Κρεουργία, ο Αγγελιοφόρος θυμίζει περισσότερο τον επόπτη security ενός εργασιακού χώρου, που παρακολουθεί τη δράση από τις οθόνες των καμερών του κτιρίου. Η Παπαθεμελή έφερε το άγχος και την ένταση μιας αγγελικής ρήσης, κατά τη διήγηση της αιμομικτικής συνεύρεσης Πενθέα- Αγαύης.

Το δεύτερο peak της παράστασης μετά τον Πενθέα, ήταν ο μονόλογος της Αγαύης στην 5^η και τελευταία Εικόνα του έργου, από την υπέροχη ηθοποιό Κόρα Καρβούνη. Η ηθοποιός που για παραπάνω από μια ώρα χρειάστηκε να βρίσκεται ξαπλωμένη σε ημιθανή κατάσταση στο κέντρο της σκηνής, και μετά να κυλιστεί ως πτώμα από τον Κάδμο, μπόρεσε παρά τις δυσκολίες που προαναφέραμε να επανέλθει στην ενέργεια που απαιτούσε ο ρόλος και να δώσει μαζί με τον Πενθέα μια από τις πιο χαρακτηριστικές σκηνές της παράστασης. Μοιάζει σχεδόν ακατόρθωτο να τηρηθεί η μετάβαση από την «νεκρική» στην έντονα ζωώδη κατάσταση, και σε μεγάλο βαθμό τα κατάφερε. Γνωρίζοντας τις δυνατότητες της ηθοποιού, θα περίμενα ακόμη περισσότερη ενέργεια και «τρέλα» που ίσως δεν ήταν στις επιδιώξεις του ανεβάσματος, αλλά θα κορύφωνε την παράσταση με πιο δραστικό τρόπο.

Περισσότερο διεκπεραιωτικοί ήταν ο Γιώργος Ζιόβας (Κάδμος) και ο Γιώργος Φριντζήλας (Τειρεσίας) στους ρόλους τους.

Κλείνοντας, η Κρεουργία του Γιώργου Σκεύα, ενώ είναι αρκετά κοντά στο πνεύμα του κειμένου, δεν κατάφερε να συνεπάρει και «ταλαντώσει» μεγάλο μέρος του κοινού. Η αρχή ωστόσο έγινε και πιστεύω πως σ’ έναν επόμενο κύκλο παραστάσεων ενδέχεται να είναι περισσότερο δραστική και συμπαγής. Δεν μπορούμε ωστόσο να μην αναγνωρίσουμε την πλούσια ποικιλία φωνών κι οπτικών που προσφέρει φέτος το Φεστιβάλ Αθηνών κι Επιδαύρου, με την κάθε μία ν’ αφήνει το δικό της αποτύπωμα στο θεατρικό γίγνεσθαι.

Διαβάστε επίσης:

Η Κόρα Καρβούνη Ονειρεύεται Μόνο Τον Ρόλο Της Μητέρας (Συνέντευξη)

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

Για πρώτη φορά με αρχαία τραγωδία, ο Γιάννης Κακλέας αυτό το καλοκαίρι παρουσιάζει τον «Ορέστη» με τον Άρη Σερβετάλη στον κεντρικό ρόλο.

Την Τετάρτη 30 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε ειδική εκδήλωση του Φεστιβάλ Αθηνών και των εκδόσεων Νεφέλη για την παρουσίαση των ολοκαίνουργων θεατρικών έργων «Contemporary Ancients».

Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Αίθριο του Μουσείου Μπενάκη κι αφορούσε την ταυτόχρονη κυκλοφορία επτά νέων εκδόσεων θεατρικών έργων από τις εκδόσεις Νεφέλη. Υπεύθυνη επιμέλειας της σειράς είναι η αεικίνητη Δήμητρα Κονδυλάκη, η οποία έχει ασχοληθεί αρκετά με τη μετάφραση θεατρικών έργων από ή προς τα γαλλικά και είναι μια από τις σημαντικότερες αναλύτριες του έργου του Δημήτρη Δημητριάδη. Η ιδέα της σειράς οφείλεται στην Κατερίνα Ευαγγελάτου, καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Αθηνών, ενώ αρωγός της νέας αυτής φιλόδοξης προσπάθειας είναι ο εκδοτικός οίκος Νεφέλη.

Πρόκειται ουσιαστικά για την ταυτόχρονη κυκλοφορία 7 έργων, εκ των οποίων 4 είναι πρωτότυπα σύγχρονα έργα που γράφτηκαν μετά από ανάθεση, 2 νέες μεταφράσεις και 1 σπάνια έκδοση των Ιχνευτών, του μοναδικού (κι όχι ολόκληρου) σωζόμενου σατυρικού δράματος του Σοφοκλή. Τα έργα της σειράς είναι: Βάτραχοι του Αριστοφάνη (μτφ. Ν. Παναγιωτόπουλος), Οιδίποδας (εκδοχή της Maja Zade), Ιχνευταί του Σοφοκλή, Γάλα, αίμα της Αλεξάνδρας Κ, Το σπίτι με τα φίδια του Βαγγέλη Χατζηγιαννίδη, Κρεουργία του Γιάννη Μαυριτσάκη και Η Φαίδρα καίγεται της Αμάντας Μιχαλοπούλου. Να σημειώσουμε δύο πολύ σημαντικά στοιχεία για την συγκεκριμένη κυκλοφορία: 1) Η έκδοση των έργων είναι δίγλωσση (ελληνικά- αγγλικά), επιλογή που ανοίγει τα συγκεκριμένα έργα σ’ ένα ευρύτερο κι εκτός συνόρων κοινό και 2) Και τα 7 κείμενα θα παρασταθούν στο φετινό Φεστιβάλ, 5 στη Μικρή Επίδαυρο και 2 στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου (Βάτραχοι, Ιχνευταί). Μιλάμε λοιπόν για μια πρωτοφανή και πολύ σημαντική πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών και μια σπάνιας ποιότητας σύμπραξη μ’ έναν εκδοτικό οίκο όπως τον Νεφέλη.

Την τράπεζα της παρουσίασης καθοδηγούσαν η Κατερίνα Ευαγγελάτου κι η Δήμητρα Κονδυλάκη, ενώ παρών ήταν κι ο Περικλής Δουβίτσας των εκδόσεων Νεφέλη. Ομιλητές ήταν 3 από τους 4 Έλληνες συγγραφείς της σειράς, η Αμάντα Μιχαλοπούλου (πεζογράφος), η Αλεξάνδρα Κατσαρού κι ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης. Στο κοινό βρίσκονταν και δύο σκηνοθέτες των επερχόμενων παραστάσεων των έργων, ο Γιάννης Καλαμβριανός που θα σκηνοθετήσει το Η Φαίδρα καίγεται κι ο Γιώργος Σκεύας που θα σκηνοθετήσει την Κρεουργία. Οι περίπου 50 παρευρισκόμενοι είχαν την ευκαιρία ν’ ακούσουν τους συγγραφείς να μιλούν για τα έργα τους και να διαβάζουν αποσπάσματα αυτών σε avant-premiere αφού η κυκλοφορία των κειμένων αναμένεται από σήμερα στα βιβλιοπωλεία.

Η παρουσίαση

Τη συζήτηση ξεκίνησε η Κ. Ευαγγελάτου, η σκηνοθέτης και καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ, η οποία μάλιστα ήταν κι εκείνη που επέλεξε ποια έργα θ’ αποτελούσαν τη βάση για μια σύγχρονη αρχαιόθεμη δραματουργία, ποιοι θα ήταν οι συγγραφείς αλλά κι οι σκηνοθέτες που θ’ αναλάμβαναν τα έργα. Όπως επεσήμανε «Το Φεστιβάλ μετρά σχεδόν 60 χρόνια ζωής. Στην παρούσα συγκυρία κρίναμε σκόπιμο να υπάρξει μια ανησυχία γύρω από τη δραματουργία νέων έργων, ένα πρόγραμμα στοχευμένο στη δραματουργία με κοινό άξονα. Κάνουμε μια νέα και σημαντική πρόταση να γίνουν αναθέσεις σε συγκεκριμένους συγγραφείς, τα έργα να κυκλοφορήσουν σε δίγλωσση έκδοση ώστε να είναι προσβάσιμα κι εκτός Ελλάδας και ταυτόχρονα να παρασταθούν όλα τα έργα της σειράς στο ίδιο Φεστιβάλ. Επιλέξαμε 4 συγγραφείς με εντελώς ξεχωριστή φωνή, ενώ τα κριτήρια της επιλογής των έργων ήταν ένα συνδυασμός πολύ γνωστών και λιγότερων γνωστών δραμάτων και η μεταγραφή τους από συγκεκριμένους Έλληνες συγγραφείς ή μεταφραστές». Όπως θα ξέρουν οι περισσότεροι, ο κόσμος των θεατρικών εκδόσεων ακολουθεί τους δικούς του ρυθμούς ενώ πολλά είναι εκείνα τα έργα, οι νέες μεταφράσεις ή δραματουργικές διασκευές που δε βρίσκουν το φως των εκδόσεων. Η πρωτοβουλία του Φεστιβάλ Αθηνών κρίνεται σημαντική και πολλά υποσχόμενη για το μέλλον των εκδόσεων και των νέων ελληνικών έργων ειδικότερα. Η καλλιτεχνική διευθύντρια απηύθυνε μπράβο στους σκηνοθέτες που ανέλαβαν να σκηνοθετήσουν έργα που δε γνώριζαν –καθώς πρόκειται για την πρώτη παρουσίασή τους- κάτι καθόλου δεδομένο.

Τα έργα κυκλοφορούν στα ελληνικά και τα αγγλικά. Με τη δίγλωσση κυκλοφορία τους τα έργα μπορούν ευκολότερα να ταξιδέψουν σε βιβλιοπωλεία, Πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού.

Η Δήμητρα Κονδυλάκη σχολιάζει σχετικά με τη νέα θεατρική σειρά πως «στόχος της σειράς έιναι τα έργα να ταξιδέψουν και ν’ ακουστούν και πέραν από τα όρια του Φεστιβάλ που τα δημιούργησε και τα προκάλεσε.». Η πολύ σημαντική θεωρητικός και μεταφράστρια του θεάτρου, από τη μεριά της υποστήριξε την επιστροφή στα κείμενα και την Ποίηση σε μια εποχή όπου κυριαρχούν η σκηνοθεσία κι η εικόνα.

Πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό κι ελκυστικό για έναν θεατή είτε εκπαιδευμένο/εμπλεκόμενο με το θέατρο είτε απλώς φιλότεχνο, να μπορεί να έχει πρόσβαση σ’ ένα τυπωμένο κείμενο, το οποίο μπορεί να ξαναδιαβάσει όσες φορές το επιθυμεί, να το εντάξει στο δικό του εμπειρικό κόσμο και γιατί όχι να το επαναφέρει στα θεατρικά πράγματα με μια επόμενη παράσταση ή παρουσίαση αυτού.

Οι συγγραφείς

Όπως προείπαμε παρόντες στην εκδήλωση ήταν 3 εκ των 4 συγγραφείς της θεατρικής σειράς «Contemporary Ancients»: η Αλεξάνδρα Κ*, η Αμάντα Μιχαλοπούλου κι ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης.

Πρώτη μίλησε η Α. Μιχαλοπούλου, συγγραφέας που ως τώρα είχε ασχοληθεί αποκλειστικά με την πεζογραφία. Με αφορμή την τραγωδία Ιππόλυτος του Ευριπίδη συνέθεσε το έργο Η Φαίδρα καίγεται, με σύγχρονη φεμινιστική οπτική. Όπως δήλωσε κι η ίδια η συγγραφέας πρόκειται για την πρώτη της απόπειρα θεατρικής γραφής κι ήταν μια ευχάριστη διαδικασία για εκείνη, ιδίως για τη συνεργασία της με τον σκηνοθέτη της παράστασης Γιάννη Καλαμβριανό. «Στο δικό μου κείμενο η Φαίδρα δεν πεθαίνει. Έγραψα για μια ακόρεστη Φαίδρα, μια γυναίκα χωρίς ενοχές και τα πρέπει των γυναικών της μέσης ηλικίας, με έντονη την επιθυμία ζωτικότητας» δήλωσε χαρακτηριστικά.

Την σκυτάλη πήρε ο Βαγγέλης Χατζηγιαννίδης, ο συγγραφέας που μετράει ήδη 18 χρόνια δραματουργίας, ενώ αξίζει ν’ αναφερθεί πως και το πρώτο του θεατρικό έργο που ανέβηκε στην σκηνή ήταν ανάθεση, η Μεταμφίεση του 2003 (έργο που ξαναείδαμε τον Οκτώβρη του 2020 προτού ζήσουμε την εξάμηνη καραντίνα). Ο Χατζηγιαννίδης συνέγραψε το έργο Το σπίτι με τα φίδια με δραματουργική βάση τις Τραχίνιες του Σοφοκλή. Η επιλογή του έργου αποτέλεσε ένα κίνητρο γι’ αυτόν αφού δεν είναι ένα από τα δημοφιλή έργα του ποιητή και συνεπώς ο θεατής μπορεί να το δει ως αυτόνομο έργο. Ο πολυαγαπημένος συγγραφέας της εποχής μας, βλέπει την συνεργασία του Φεστιβάλ με τις εκδόσεις Νεφέλη ως μια ευκαιρία για το ελληνικό κείμενο κι ελπίζει να συνεχιστεί ώστε να έχουμε την παρουσίαση και την υποστήριξη νέων ελληνικών κειμένων που μπορεί ν’ αφήσουν ένα σημαντικό αποτύπωμα στον χρόνο.

Ταυτόχρονα, η σύμπραξη αυτή μπορεί ν’ αποτελέσει –κατά τα λεγόμενα του και συμφωνούμε- ένα χρήσιμο παράδειγμα να δίνονται αναθέσεις σε συγγραφείς και με αυτόν τον τρόπο να ενισχύεται η σύγχρονη ελληνική γραφή.

Η Αλεξάνδρα Κ* συνέγραψε το γάλα, αίμα με βάση τη Μήδεια του Ευριπίδη. Η συγγραφέας του επιτυχημένου έργου Επαναστατικές μέθοδοι για τον καθαρισμό της πισίνας σας και των πολυάριθμων πεζών, παρατηρεί πως ενώ σ’ επίπεδο σκηνοθεσίας στην Ελλάδα έχουμε δει πειραματισμούς πάνω στο ανέβασμα των αρχαίων δραμάτων, υστερούμε σε δραματουργικές μεταγραφές –τουλάχιστον σε σχέση με το εξωτερικό.

Σχετικά με το δικό της έργο, τοποθέτησε τη δράση στην Αργολίδα το 1958, θέλοντας να τοποθετηθεί η δράση του έργου στο φυσικό τοπίο. Να σημειώσουμε εδώ, πως σε μια τόσο συγκεκριμένη ανάθεση, όπου ο συγγραφέας ξέρει εκ των προτέρων που θα παρουσιαστεί το έργο του όχι μόνο ταιριάζει αλλά σχεδόν του λύνει τα χέρια να συνδυάσει/ή και να ταυτίσει τον δραματικό χώρο με τον σκηνικό. Η Αλεξάνδρα Κ* δήλωσε «Μεγάλωσα με σκληρές γυναίκες και πολύ θυμωμένες κι αυτές οι γυναίκες αναδείχτηκαν στο έργο μου». Την σκηνοθεσία του έργου έχει αναλάβει ο Γιάννος Περλέγκας.

Τέλος, ο Γιάννης Μαυριτσάκης δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στην ειδική εκδήλωση για να παρουσιάσει το έργο του Κρεουργία. Το έργο είναι εμπνευσμένο από τις Βάκχες του Ευριπίδη, ενώ την παράσταση σκηνοθετεί ο Γιώργος Σκεύας. Η  Δ. Κονδυλάκη ανάγνωσε ένα αφήγημά του αντί άλλης παρουσίασης.

Ραντεβού στη σκηνή λοιπόν και στα ράφια των βιβλιοπωλείων.

Διαβάστε επίσης: 

Είδα Τις «Επαναστατικές Μεθόδους Για Τον Καθαρισμό Της Πισίνας Σας», Σε Σκηνοθεσία Σαράντου - Γεώργιου Ζερβουλάκου

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη

Τα (ανοιχτά) θέατρα άνοιξαν κι έχουμε και πάλι (ζωντανό) θέατρο μετά από 8 μήνες απραξίας.

Από τις 4 Ιουνίου παρουσιάζεται Παρασκευοσαββατοκύριακα στο θέατρο Βεάκειο η παράσταση «1821 – Η Επιθεώρηση» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά και μουσική-κείμενα (μαζί με άλλους) Φοίβου Δεληβοριά. Παράλληλα, η παράσταση παρουσιάζεται σε επιλεγμένους σταθμούς στην Αττική. Μετά από ένα εξοντωτικό lockdown, 8 μήνες με κλειστά θέατρα, το θέατρο επέστρεψε πανηγυρικά με μια παράσταση του (καλού) εμπορικού θεάτρου. Μεσολάβησαν και οι «συμβολικοί» εορτασμοί της διακοσιοστής επετείου της Ελληνικής Επανάστασης, με λαμπρούς καλεσμένους και κινήσεις εντυπωσιασμού, οπότε υπήρξε υλικό προς αξιοποιήση. Αφορμώμενοι από αυτή την ιστορική συγκυρία, ο Δ. Καραντζάς κι ο Φ. Δεληβοριάς ένωσαν τις δυνάμεις τους και συνδημιούργησαν μια «επετειακή» επιθεώρηση σε μια απρόσμενη καλλιτεχνική σύμπραξη.

Η Επιθεώρηση μετράει ήδη παραπάνω από δεκατρείς δεκαετίες ζωής στη χώρα μας, με σημαντικούς σταθμούς και με θρυλικούς πλέον δημιουργούς. Στην παράσταση «1821 – Η Επιθεώρηση» τα κείμενα υπογράφει μια ομάδα αναγνωρισμένων συγγραφέων: Λένα Κιτσοπούλου, Γιάννης Αστερής, Γλυκερία Μπασδέκη, Κώστας Μανιάτης, Κώστας Κωστάκος, Κέλλυ Παπαδοπούλου και Φοίβος Δεληβοριάς. Και φυσικά Επιθεώρηση χωρίς μουσική δεν υφίσταται. Τα τραγούδια της παράστασης σε στίχους συντελεστών της παράστασης και μουσικής του Δεληβοριά ερμηνεύονται από τον θίασο με ζωντανή ορχήστρα. Ο χαρακτήρας της παράστασης είναι ιδιαιτέρως παραβατικός, «αριστοφανικός» και διεισδυτικός στην πρόσφατη πραγματικότητα αλλά και την ελληνική ταυτότητα εν γένει από την Επανάσταση ως σήμερα.

Η παράσταση

Μορφές από την επανάσταση, οι γιορτές της «πολεμικής αρετής των Ελλήνων» στο Καλλιμάρμαρο, καθημερινοί άνθρωποι που προσπαθούν να επιζήσουν εν μέσω πανδημίας, επικοινωνιολόγοι που προσπαθούν να επανεφεύρουν και να «πουλήσουν» την Ελλάδα, θύματα έμφυλης βίας, τηλεοπτικές φιγούρες που έχουν αφήσει τη δική τους εποχή, οι ταινίες που γυρίστηκαν για την επανάσταση, μια γυναίκα εξαπατημένη απ’όλους και απ’όλα, οι κομμένες σκηνές απο την τελετή έναρξης του 2004, οι απόγονοι των ηρώων, η αρχαιολατρεία, ο εθνικός διχασμός, ο φανατισμός… και η Γιάννα – όλοι και όλα θα παρελάσουν σ’ αυτή την σατιρική επανεξέταση της παλαιότερης και σύγχρονης Ιστορίας.

Η παράσταση «1821 – Η Επιθεώρηση» δεν είναι μια κοινή περίπτωση επιθεώρησης που πιάνει «επιδερμικά» τις πολιτικές καταστάσεις και τα πρόσωπα, αλλά με τη γνωστή διεισδυτική και υπονομευτική πένα τους, οι συγγραφείς μιλούν ακομπλεξάριστα «αριστοφανικά», παίρνοντας θέση στην επικαιρότητα και ψάχνοντας πίσω από αυτήν ζητήματα εθνικής ταυτότητας και παθογένειας της νεοελληνικής νοοτροπίας, αυξομειώνοντας τις εντάσεις και παίζοντας με τις ισορροπίες του τραγικού, του κωμικού και του σατιρικού. Οι δημιουργοί της παράστασης δε φοβούνται ν’ αποκαθηλώσουν ήρωες κι «είδωλα» από το βάθρο τους, να επαναδιαπραγμευτούν τα στερεότυπα που έχουν συνδεθεί με τη μνεία τους, να συνδιαλεχθούν με την πολιτικοκοινωνική επικαιρότητα και ν’ ανοίξουν εκ νέου το φάκελο «επιθεώρηση» και της σύνδεσης της θεατρικής γραφής με το κοινωνικό γίγνεσθαι. Ακόμη κι αν το δούμε μαθηματικά, περισσότερες αριστοφανικές ή παραστάσεις ξένων κωμωδιών έχουμε απ’ όσες σημερινές ελληνικές κωμωδίες, πόσο μάλλον επιθεωρήσεις, που ήταν ένα είδος ιδιαίτερα προσφιλές μέχρι τα τέλη του 20^ου αιώνα. Αν οι παραστάσεις των Φασουλή- Παναγιωτοπούλου αποτελούν ήδη κομμάτι της θεατρικής ιστορίας, το είδος της Επιθεώρησης διατηρούν (έστω και παραλλαγμένα) ο Τάκης Ζαχαράτος και οι διάφοροι stand up comedians που όμως δεν έχουν το εύρος της θεματολογίας και τη μουσική, στοιχεία που χαρακτηρίζουν το είδος. Δε θ’ αναφερθώ στις παραστάσεις του Σεφερλή στο Δελφινάριο γιατί έχουν εκφυλίσει το είδος και συνήθως αναλώνονται σε σεξιστικό και ξενοφοβικό χιούμορ, αποχυμώνοντας τον επιθεωρησιακό χαρακτήρα που διατείνεται πως έχει. Για μένα ο πυρήνας του είδους είναι παρόμοιος με την Παράβαση του αρχαιοελληνικής κωμωδίας, είναι ένα ταρακούνημα του κοινού, και σε σημεία της μια αξιοπρόσεκτη πολιτική πράξη.

Με όλα αυτά που ζούμε την τελευταία δεκαετία και ακόμη περισσότερο την τελευταία διετία, ήταν αναμενόμενο πως η Επιθεώρηση θ’ αναγεννιόταν από τις στάχτες της. Το θέμα της Ελληνικής Επανάστασης ήταν μια ιδιαιτέρως ελκυστική επιλογή, που αξιοποίησαν αρκετοί θεατρικοί παράγοντες. Αυτό που κινεί το ενδιαφέρον στη συγκεκριμένη παράσταση είναι αφενός οι συγγραφείς του κι αφετέρου η απρόσμενη παρουσία του σκηνοθέτη Δημήτρη Καραντζά. Βέβαια, παρά τους πειραματισμούς του, τις μετρημένες στη λεπτομέρεια παραστάσεις του και την στοχευμένη επιλογή κλασσικών αριστουργημάτων όπως τα «Έτσι είναι αν έτσι νομίζετε», «Δωδέκατη Νύχτα», «Τρεις Αδερφές» και «Ελένη», ο σκηνοθέτης έχει «παίξει» με λεπτό χιούμορ στην αναμέτρηση με τα παραπάνω έργα. Νομίζω μάλιστα, πως του πάνε πολύ έργα με προσμίξεις ειδών, όπως αυτά του Πιραντέλλο, του Ευριπίδη, του Τσέχωφ αλλά και το Θέατρο του Παραλόγου, το οποίο δεν έχει εξερευνήσει ακόμα. Ανακαλώ, για παράδειγμα τις «Νεφέλες» που παρουσίασε πρόπερσι, παράσταση που νομίζω επικοινωνεί με την φετινή επιθεώρηση.

Στο σκηνικό κομμάτι, ξεχωρίζουν τα σκηνικά των Μ. Πανουργιά και Μ. Λάμπρου, που μετατρέπουν τις πρόσφατες ή παλαιότερες μνήμες της ποπ κουλτούρας και του πολιτικού lifestyle σε άρματα καρναβαλιού. Από τον Παπανδρέου και το νεύμα στην Δήμητρα ως το Δημοψήφισμα του 2015, κι από τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τη νίκη της Παπαρίζου στην Eurovision ως το σήμερα, έχουμε νέους «ήρωες» να τιμήσουμε κι αυτό δεν αφήνει αναξιοποίητο η παράσταση. Παράλληλα, η Ιωάννα Τσιάμη δούλεψε τα κοστούμια της παράστασης με αναφορές στην Επιθεώρηση και το θέατρο Μπουρλέσκ προηγούμενων δεκαετιών, επαναδιαχείριση της φουστανέλας αλλά και μοντέρνα κοστούμια που συνδέονται με τάσεις της εποχής ή λίγο παλιότερα.

Ο θίασος

Όσα δυνατά ή αδύναμα κι αν τα κείμενα μιας επιθεώρησης, αυτό που δίνει τελικά τη φυσιογνωμία της παράστασης είναι ο θίασος της. Στο «1821 – Η Επιθεώρηση» έχουμε έναν πολυσυλλεκτικό και δοκιμασμένο θίασο που από τη μία έχει για «μπροστάτηδες» ταλαντούχους ηθοποιούς που ξεχώρισαν το τελευταίο διάστημα από τις τηλεοπτικές τους εμφανίσεις (Κοκκίδου, Γάλλος, Οικονόμου, Κουκουράκης, Μουλάς, Καβαλιεράτου) κι από την άλλη, υπερδραστήριους ηθοποιούς του θεάτρου (Καραθάνος, Χατζηπασχάλη, Νιάρρος, Κλίνης, Π. Παπαδόπουλος, Πιατά). Guest star η Μίρκα Παπακωνσταντίνου που έχει γράψει τη δική της ιστορία στην ελληνική Επιθεώρηση από τις παραστάσεις των Φασουλή – Παναγιωτοπούλου. Πέραν όμως από τη δημοφιλία που μπορεί να έχει ο καθένας τους ξεχωριστά, στη συγκεκριμένη παράσταση δεν υπάρχει σταρ, αλλά ο καθένας έχει το νούμερό του, τον δικό του σκηνικό χώρο.

Εντάξει, αν με ρωτάτε, θα επέλεγα την ασυναγώνιστη περσόνα του Γιάννη Κλίνη –τον είχαμε ξεχωρίσει και στη Δωδέκατη Νύχτα του ίδιου σκηνοθέτη- που παρενδύεται την Γιάννα Αγγελοπούλου – Δασκαλάκη, εντυπωσιάζοντας τόσο για την άνεση του φορώντας ψηλοτάκουνα όσο και για την χάρη του που όχι μόνο δεν ευτελίζει/παρωδεί την προσωπικότητα της αλλά και αποτελεί το «καλό παράδειγμα» για την ερμηνεία γυναικείων χαρακτήρων από άντρα ηθοποιό σε εμπορικές κωμωδίες. Ο Κλίνης είναι μια περίπτωση από μόνος του, μεταμορφώνεται επί σκηνής και μαγεύει τα πάντα στο πέρασμά του.

Θα ήθελα να σταθώ επίσης σε δύο αγαπημένους ηθοποιούς της γενιάς μας το Γιάννη Νιάρρο και τον Πάνο Παπαδόπουλο, που ξεχωρίζουν αντίστοιχα στις σκηνές τους. Παράλληλα με τις «μεγάλες» παραστάσεις του (Στέλλα Κοιμήσου, Δυτική Αποβάθρα Δαιμονισμένοι, Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα Μεσάνυχτα) ο Νιάρρος δεν έχει διστάσει να δοκιμαστεί στο απαιτητικό είδος της επιθεώρησης (σε μικρότερη κλίμακα από το 1821) με την «άγουρη» δουλειά «Το μεγάλο κρεβάτι» των Βαβαδάκη- Γιαννάτου (Πειραματική του Εθνικού,2017) αλλά και μια σειρά περιορισμένων σόλο εμφανίσεων στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο. Θέλει ακόμα χρόνο και σκηνική πείρα στο συγκεκριμένο είδος, αλλά νιώθω ότι είναι ένα πρόσωπο που θ’ απασχολήσει περισσότερο το θεατρικό τοπίο. Παρόμοια εντύπωση αφήνει κι ο Πάνος Παπαδόπουλος (τον είχαμε δει επίσης στο Μεγάλο Κρεβάτι), ο οποίος έχει μια χαρισματική ικανότητα ν’ αυτοσαρκάζεται επί σκηνής και να υπερθεματίζει, είτε σε πιο ελευθεριάζουσες γραφές όπως στο 1821 είτε σε παγιωμένους χαρακτήρες.

Τέλος, ιδιαίτερη μνεία θα ήθελα να κάνουμε σε μια σκηνή όπου παίζουν η Βάσω Καβαλιεράτου, ο Νίκος Καραθάνος κι η Γαλήνη Χατζηπασχάλη. Σε αυτή την σκηνή, μια τηλεοπτική παρουσιάστρια – καρικατούρα της Στεφανίδου (Καβαλιεράτου) παίρνει κιτρινίζουσα συνέντευξη από έναν ήρωα της Επανάστασης (Καραθάνος), στην οποία εξομολογείται την σεξουαλική του κακοποίηση από έναν στρατηγό. Γιατί τώρα; Γιατί τώρα μπόρεσα. Αυτή είναι μια ατάκα-ορόσημο της φετινής χρονιάς με το μπαράζ τηλεοπτικών ή μη εξομολογήσεων κακοποιητικών συμπεριφορών είτε προς γυναίκες είτε προς νεαρούς άντρες. Η Καβαλιεράτου σαν άλλη μια Στεφανίδου που προσπαθεί να δικαιολογήσει κάθε απεχθή με παραβατική συμπεριφορά, σε μια σχεδόν φαρσική σκηνή, τσιγκλά τον «κακοποιημένο» και θίγει το θέμα μ’ έναν ευθύβολο και σκηνικά ενδιαφέρον τρόπο. Το κερασάκι στην τούρτα είναι η «βλάχα» μητέρα του ήρωα, η «σέξι» εκπρόσωπο μας στην Eurovision, η Γαλήνη Χατζηπασχάλη που καταφέρνει να ξεχωρίζει σε κάθε παράσταση.

Κλείνοντας, η παράσταση «1821 – η Επιθεώρηση» των Καραντζά-Δεληβοριά είναι το πρώτο και ένα πολύ ενδιαφέρον θεατρικό παυσίλυπο στο θέατρο του Παραλόγου που ζούμε τα τελευταία δύο χρόνια. Η διάρκεια της παράστασης (140 λεπτά χωρίς διάλειμμα λόγω αυστηρού πρωτοκόλλου) ίσως κουράσει τους μεγαλύτερους θεατές, αλλά τελικά η παράσταση θα δικαιώσει την επιλογή του κοινού. Το ελληνικό καλοκαίρι πέραν από τα νησιά  έχει συνδεθεί με τ’ ανοιχτά του θέατρα, και το κοινό φέτος το έχει περισσότερο από ποτέ ανάγκη. Η Επιθεώρηση κι η θεατρική ζωή επανεκκινούνται και είθε να έχουμε περισσότερο φως και ακόμη πιο ελεύθερες θεατρικές γραφές.

Διαβάστε επίσης: 

Γιώργος Γάλλος: «Ο Καλλιτέχνης Πρέπει Να Ενθαρρύνεται Να Ξαναπροσπαθήσει Και Όχι Να Κατηγορείται Ή Να Αφορίζεται»

Ιωάννα Πιατά: «Ο Ερχομός Της Κόρης Μου Τα Τοποθέτησε Όλα Στην Σωστή Τους Θέση»

Από τον Αναστάση Πινακουλάκη 

Μια ιδιαίτερη σκηνική σύνθεση με αφετηρία την ελληνική φουστανέλα και με αφορμή την επέτειο της Ελληνικής Επανάστασης προτείνει αυτό τον μήνα το Φεστιβάλ Αθηνών. Το όνομα της; Εθνικό Ντεφιλέ. Η παράσταση αναμένεται να κάνει πρεμιέρα στις 26 Ιουνίου 2021 στην Πειραιώς 260. Το πρόσωπο πίσω από αυτή την ιδέα είναι ο σκηνοθέτης Παντελής Φλατσούσης. Απόφοιτος της Δραματικής Σχολής «Αρχή» της Νέλλης Καρρά, έχει εργαστεί ως ηθοποιός από το 2011 έως το 2016, συμμετέχωντας σε παραστασεις στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Θέατρο Ακροπόλ, Skrow Theatre, Knot Gallery, σε σκηνοθεσία των Σπύρου Ευαγγελάτου, Βίκυς Γεωργιάδου, Βασίλη Μαυρογεωργίου. Από το 2014 έως το 2017 εργάστηκε ως βοηθός σκηνοθέτης σε παραστάσεις του Θωμά Μοσχόπουλου για το Θέατρο Πόρτα και του Ανέστη Αζά για την Πειραματική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου στην παράσταση Το Φιντανάκι (2017). Έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις, οι οποίες αναζητούν νέες φόρμες παρουσίασης θεατρικού ντοκιμαντέρ, όπως το site - specific Κυψέλη – New Kids On the Block (Φεστιβάλ Αθηνών 2019) και το NO FUTURE! (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ Κοζάνης 2018). Επίσης έχει σκηνοθετήσει παραστάσεις, κλασικών και σύγχρονων κλασικών έργων 

 

κηνοθεσία - Κείμενο Παντελής Φλατσούσης

Δραματουργία Παναγιώτα Κωνσταντινάκου

Σκηνικά - Κοστούμια Κωνσταντίνος Ζαμάνης

Πρωτότυπη μουσική σύνθεση - Ζωντανή εκτέλεση Jan Van de Engel

Βίντεο editing Μάριος Γαμπιεράκης - Χρυσούλα Κοροβέση

Σχεδιασμός φωτισμών Ελίζα Αλεξανδροπούλου

Συνεργασία στη δραματουργία Κατερίνα Κωνσταντινάκου

Βοηθός σκηνοθέτη Παναγιώτα Παπαδημητρίου

Παίζουν Houssain Amiri, Θέμης Θεοχάρογλου, Γιώργος Κριθάρας, Ντέμπορα Οντόγκ, Φωτεινή Παπαχριστοπούλου, Αινείας Τσαμάτης, Γιλμάζ Χουσμέν

Οργάνωση παραγωγής Κωστής Παναγιωτόπουλος

Εκτέλεση παραγωγής SPECTRUM AMKE