Από τη Γιώτα Δημητριάδη 

Τι και αν η χρονιά ήταν λειψή θεατρικά; Πάλι ήρθαν θεατρικές δουλειές που μίλησαν στην καρδιά μας και στριφογύρισαν μέρες στο μυαλό μας. Όλοι οι συντάκτες του texnes-plus προσπάθησαν πολύ να απαντήσουν στο ερώτημα, «Αν κρατούσατε μόνο μια παράσταση από όλη τη χρονιά του 2021, ποια θα ήταν αυτή;», όπως παραδοσιακά κάνουμε τα τελευταία χρόνια. 

Φέτος ζητήσαμε και από άλλους, δημοσιογράφους και κριτικούς θεάτρου που γράφουν σ' άλλα ΜΜΕ αλλά εκτιμάμε την πένα και την άποψή τους να απαντήσουν και εκείνοι σ' αυτό το πραγματικά δύσκολο ερώτημα!

Ευχή όλων μας; Κάθε χρόνο να στίβουμε ακόμη περισσότερο το κεφάλι μας και να είναι τόσες οι καλές παραστάσεις που να είναι αδύνατον να διαλέξουμε.

Εύκολη ερώτηση. Αλλά θα κλέψω απαντώντας με μια ξένη και μια ελληνική. Η πρώτη είναι φυσικά το «Οδύσσεια, μια ιστορία για το Χόλιγουντ» του Κριστόφ Βαρλικόφσκι. Η μαγική αποσπασματικότητα της δραματουργίας του, ο συνδυασμός διαφορετικών ιστοριών που μόνο ο Βαρλικόφσκι μπορεί να επιτύχει, οι αναφορές του που φτάνουν από τον Αγγελόπουλο μέχρι τον Μπολτάνσκι, δημιούργησαν ένα ακόμη αριστούργημα. Από τα εγχώρια θα κρατήσω τη «Γραμμή του Ορίζοντος». Η Ηλέκτρα Ελληνικιώτη πέτυχε όσα υποσχόταν επί χρόνια σε μια θεατρική εμπειρία βασισμένη σε σκληρή δουλειά, αλλά κυρίως στην αγάπη: αγάπη προς το βιβλίο του Βακαλόπουλου, αγάπη ως ιστού που ενώνει μια ιδεώδη ομάδα, αγάπη για το θέατρο. Σκέφτηκα και τον «Προμηθέα», το αριστούργημα του Νίκου Καραθάνου-όμως τα μέσα με τα οποία τα δημιουργήθηκαν οι δυο δουλειές δεν είναι συγκρίσιμα, και τάσσομαι πάντα υπέρ της απέλπιδος, ιδανικής απόπειρας.

Γιώργος Βουδικλάρης , σκηνοθέτης, μεταφραστής και κριτικός θεάτρου στο elculture.gr, την Εφημερίδα των Συντακτών και το artivist.gr 

Αν κρατούσα μια μόνο παράσταση από το 2021 αυτή θα ήταν η εξαιρετική χορογραφία της Πατρίσιας Απέργη «U(r)topias» με την ομάδα σύγχρονου χορού Αερίτες, η οποία παρουσιάστηκε μέχρι τις 21 Νοεμβρίου στο «Ολύμπια – Δημοτικό Μουσικό Θέατρο Μαρία Κάλλας» (στην παλιά Λυρική Σκηνή, δηλαδή). Δουλεύοντας πάνω στις διαφορετικές εννοιοδοτήσεις της «επανάστασης», η κυρία Απέργη έφτιαξε ένα σκηνικό δοκίμιο εξέχουσας αισθητικής, θεσπίζοντας μια εντελώς πρωτόγνωρη σειρά κινήσεων πτώσης, ήττας, παραίτησης, αλλά και ανάτασης, αντίδρασης, διαφοροποίησης. Έτσι, κάτω από μια ποικιλία ζυγών ή συμβιβασμών, είδαμε το σκυφτό, καταπονημένο ανθρώπινο σώμα να μάχεται και να καθιερώνει τις νέες συνθήκες ύπαρξής του. Υπέροχες ερμηνείες από τη Σεβαστή Ζαφείρα, τον Άγγελο Αποστολίδη-Ισαάκ (Fuerza Negra), τον Γιάννη Οικονομίδη, τον Κώστα Phoenix, τη Σοφία Πουχτού, τον Χάρη Χατζηανδρέου και τον Ηλία Χατζηγεωργίου. Είθε να δούμε και στο μέλλον δουλειά σκηνική και ευαισθησία τέτοιου βεληνεκούς. Καλές γιορτές σε όλους!

Νίκος Ξένιος, φιλόλογος, συγγραφέας και κριτικός θεάτρου στο bookpress.gr 

Η πρώτη φορά που μπήκα σε κλειστή αίθουσα το 2021 ήταν στην Στέγη, στον Προμηθέα του Καραθάνου. Ένα εικαστικό ποίημα για τη θλίψη. Και τους ανθρώπους που έφυγαν αλλά η μνήμη τους ζει. Χρειάστηκα αυτή την παράσταση/ μνημόσυνο για να καταφέρω να ξαναμπώ ως θεατής στην λεγόμενη νέα κανονικότητα. Αλλά, Η παράσταση που παρακινώ φίλους και γνωστούς να δουν είναι οι «Οι Παίκτες» του Γκογκόλ που σκηνοθετεί ο 32χρονος Γιώργος Κουτλής. Μιλάμε για μια θεατρική συμμορία που ιδρώνει -κυριολεκτικά- τη φανέλα. Οι Γιάννης Νιάρρος, Βασίλης Μαγουλιώτης, Ηλίας Μουλάς, Αλέξανδρος Χρυσανθόπουλος. Γιώργος Τζαβάρας, Γιώργος Μπουκαούρης και Χρήστος Στέργογλου έχουν γίνει το talk of the town, δικαίως. Αν κι εσύ πιστεύεις ότι το νόημα μιας θεατρικής παράστασης είναι -μόλις κλείσουν τα φώτα- να μπεις σε μια ιστορία και να βιώσεις μια εμπειρία, βγάλε εισιτήρια. Γιατί αυτή η κοινωνικοπολιτική σάτιρα μας δείχνει ποιοι είμαστε.

Ζωή Δημητρίου, δημοσιογράφος Provocateur.gr και στο Κ της Καθημερινής 

Νομίζω θα μείνει στη μνήμη μου η ματιά του Ίβο Βαν Χόβε στον «Γυάλινο Κόσμο» του Τένεσσι Ουίλιαμς με την Ιζαμπέρ Υπέρ, που είδαμε στην Στέγη. Ο επαναπροσδιορισμός της ρεαλιστικότητας των χαρακτήρων της Αμάντα, της Λώρα, του Τομ και του Τζιμ ως άνθρωποι εγκωβισμένοι που παλεύουν να ξεφύγουν από την σκληρότητα της πραγματικότητας τους, αποτίναξε από το έργο τον άδικο χαρακτηρισμό του ψυχοδράματος. Και βεβαίως, θα προκαταλάβω ως παράσταση της σεζόν 21-22 τον «Τυχαίο θάνατο ενός αναρχικού» του Ντάριο Φο, μια σύγχρονη ανάγνωση από τον Γιάννη Κακλέα στο θέατρο Γκλόρια, έναν σκηνοθέτη που «και ξέρει και μπορεί», μια ερμηνεία από τον Πάνο Βλάχο και με σύσσωμο τον θίασο που ροκάρει (και όχι μόνο σε μουσικό επίπεδο). Μια παράσταση που σε παρακινεί να σηκωθείς από τη θέση σου και να βγεις στο δρόμο, να αγωνιστείς ενάντια σε ένα σάπιο σύστημα και μια λάθος κοινωνία που διαιωνίζονται.

Κώστας Ζήσης, κριτικός θέατρου στην εφημερίδα Documento και στο fragilemag.gr

 Η «Σιωπηλή λίμνη», του Iσπανού Νταβίντ Ντεσόλα, με την υπογραφή της Ελένης Σκότη, στο θέατρο Επί Κολωνώ, είναι ένα έργο τρυφερό που μιλάει για τη δύναμη της αγάπης και πώς αυτή μπορεί να επουλώσει προσωπικά τραύματα και ανθρώπινες πληγές.Αυτή η εμβληματική παράσταση, ένα δύσκολο δράμα με αρκετές δόσεις χιούμορ, αποζημιώνει το θεατή που αποζητεί την ποιότητα και τη σκηνική αισθητική.

 Και οι συντάκτες του texnes-plus...

Αν κρατούσα μια παράσταση για το 2021 θα ήταν, οπωσδήποτε το Μια Ιστορία Αγάπης του Alexis Michalik σε σκηνοθεσία του Σίμου Κακάλα, μια παράσταση γεμάτη συναίσθημα και ευαισθησία βασισμένη σε ένα εκπληκτικό κείμενο και την Ελένη του Ευριπίδη του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου από το Κ.Θ.Β.Ε., για την τόσο διαφορετική και ενδιαφέρουσα σκηνοθετική του ανάγνωση. Αυτά που μου έμειναν δηλαδή από τη χρονιά που φεύγει είναι καλά και κείμενα ιδωμένα μέσα από ενδιαφέρουσες σκηνοθεσίες. Ας ευχηθώ για το 2022 να πολλαπλασιαστούν αυτές οι περιπτώσεις!

Τόνια Τσαμούρη, κριτικός θεάτρου texnes-plus 

 Αναστάσης Πινακουλάκης, κριτικός θεάτρου texnes-plus

Είναι κάποια έργα που ένας επαγγελματίας δημοσιογράφος και κριτικός θεάτρου έχει δει πολλές φορές στη ζωή του. Ένα από αυτά είναι ο «Γυάλινος Κόσμος» του Τεννεσί Ουίλιαμς. Η παράσταση που έφερε στην Ελλάδα η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών σε σκηνοθεσία του Ίβο βαν Χόβε με την Ιζαμπέλ Ιπέρ, με έκανε να «διαβάσω» αλλιώς το έργο μετά από τόσα χρόνια. Αξέχαστη θεατρική εμπειρία.

Από τις ελληνικές παραγωγές θα ξεχωρίσω και πάλι μια παράσταση που απόλαυσα στη Στέγη και δεν είναι άλλη από τον υψηλής αισθητικής και ευαιασθησίας «Προμηθέα»δια χειρός Νίκου Καραθάνου. Ο ίδιος μαζί με τρεις ακόμη ηθοποιούς  και αγαπημένους του συνεργάτες - Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Γιάννη Κότσιφα και Χρήστο Λούλη- κατάφεραν να κάνουν μια ουσιαστική πρόταση για το πώς μπορούν να εμπνεύσουν σήμερα οι Αρχαίοι Τραγικοί. Η παράσταση του Καραθάνου, κατά την προσωπική μου άποψη, άνοιξε έναν ουσιαστικό διάλογο πάνω στην ποίηση του Αισχύλου. Υπέροχο και το σκηνικό της Εύας Μανιδάκη αλλά και οι μελωδίες του Άγγελου Τριανταφύλλου. 

Γιώτα Δημητριάδη, δημοσιογράφος, κριτικός θεάτρου  στο texnes-plus

Μέσα στην γενικευμένη καταστροφή των αυγουστιάτικων πυρκαγιών, μεταξύ των περιβαλλοντικών και αστικών τραγικών συνεπειών, το Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στερήθηκε το ανέβασμα της Ελένης του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Επιλέγοντας μία τραγωδία με στοιχεία που αποκλίνουν από τον ρεαλισμό, επενδύει στο χιούμορ που συνοδεύει την απομάκρυνση συνειδήσεων και πράξεων από την απτή πραγματικότητα. Και καταφέρνει, τελικά, μέσα από τους εξαιρετικούς Θέμη Πάνου και Έμιλυ Κολιανδρή, αλλά και μέσα από έναν εξαιρετικό χορό με υπέροχα κοστούμια, να δημιουργήσει μια ξεκαρδιστική κωμωδία. Αν για κάτι θα θυμάμαι την παράσταση, πέρα από τα βροντόφωνα γέλια, είναι για την υπέρβαση των εμποδίων και των σκηνοθετικών αναστολών που οριοθετούν τις σκηνοθετικές προσεγγίσεις των τραγωδιών. Αλλά και για την βαθιά μελέτη και γνώση του κειμένου του Ευρυπίδη που είναι σίγουρα απόλυτη προϋπόθεση για την ανατροπή σκηνοθετικών προτύπων και, ενδεχομένως, κεκτημένων.

Σοφία Γουργουλιάνη, συντάκτρια σινεμά texnes-plus

Διαβάστε επίσης:

Είδα Την «Ελένη», Σε Σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου

Είδα Το «Μια Ιστορία Αγάπης», Σε Σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα 

Είδα Τον «Πουπουλένιο», Σε Σκηνοθεσία Μαίρης Ανδρέου (Αποστολή Θεσσαλονίκη)

«Girls & Boys»: Κορίτσια, Πώς Καταφέρατε Να Κάνετε Την Παράστασή Σας Talk Of The Town;

Από τη Τόνια Τσαμούρη 

Το Μια Ιστορία Αγάπης ανεβαίνει στο θέατρο Άνεσις σε σκηνοθεσία Σίμου Κακάλα. Το Μια Ιστορία Αγάπης δεν είναι μια παράσταση, αλλά ένα αριστούργημα επί σκηνής.

Πρόκειται για ένα σύγχρονο έργο, γραμμένο μόλις το 2020, από τον Alexis Michalik. Η Κάτια συναντάει την Ζυστίν. Οι δύο γυναίκες ερωτεύονται. Αποτέλεσμα αυτού του έρωτα είναι ένα παιδί. Το έργο όμως θέτει πολλά περισσότερα ζητήματα από αυτή τη βασική του ιστορία, η οποία είναι ο ομοφυλόφιλος έρωτας μεταξύ δύο γυναικών. Παράλληλα, παρακολουθούμε τον πόνο της μητρότητας, τον γυναικείο φθόνο, τον απόλυτο έρωτα τόσο μεταξύ ανθρώπων του ίδιου φύλου, όσο και διαφορετικού, την αγωνία του θανάτου, αλλά και το πάθος για ζωή που δημιουργείται από την παρουσία ενός αθώου παιδιού.

Τα πολλαπλά αυτά θέματα καταφέρνει να διαχειριστεί με απόλυτη μαεστρία, σχεδόν μαγικά, η σκηνοθεσία του Σ. Κακάλα. Ως αποτέλεσμα, ο τόσο ικανός σκηνοθέτης παραδίδει στο κοινό μια παράσταση, η οποία ξεχειλίζει συναίσθημα, δίνει μπόλικη τροφή για σκέψη, ισορροπεί με ταχυδακτυλουργικό τρόπο ανάμεσα στον άφατο πόνο και το απροσποίητο γέλιο. Στήνει δηλαδή μια παράσταση που κυλάει όπως η ζωή: απλά, γεμάτη πόνο και θλίψη, πλημμυρισμένη χαρά και απόλαυση, με έντονες μνήμες, αλλά σε κάθε περίπτωση γεμάτη αλήθεια. Η καταπληκτική επιλογή της μουσικής επένδυσης της παράστασης υπογραμμίζει έντονα το συναίσθημα του σκηνοθέτη, όπως επίσης και οι «εκκωφαντικές» στιγμές απόλυτης σιωπής επί σκηνής που υπογραμμίζουν τις μύχιες σκέψεις και τα βαθύτερα συναισθήματα των χαρακτήρων.

Πολύτιμος σύμμαχος του σκηνοθέτη η πολύ καλή μετάφραση του Αντώνη Γαλέου, ο οποίος αποδίδει με απροσποίητη απλότητα και καθημερινότητα το λόγο του κοσμοπολίτη συγγραφέα.

Εξαιρετική επίσης η σκηνοθετική επιλογή των συγκεκριμένων ηθοποιών στους ρόλους τους. Μολονότι οι δραματουργικές ανάγκες επιβάλλουν στους 5 ηθοποιούς την εναλλαγή πολλών ρόλων, ωστόσο τον καθένα τους χαρακτηρίζει ένας συγκεκριμένος ρόλος. Έτσι, η Βίκυ Βολιώτη δίνει ένα υποκριτικό ρεσιτάλ στη σκηνή ως Κάτια, περνώντας από την προσποιητή αδιαφορία στον πόνο και από την απόλυτη χαρά στην απελπισία. Ώριμη και κατασταλαγμένη υποκριτικά δίνει τον καλύτερο ρόλο της μέχρι σήμερα πορείας της. Στο πλάι της, η Ευδοκία Ρουμελιώτη η οποία αποδίδει μοναδικά τη σκληρότητα, τη ζήλια και την προστασία της προσωπικής της ευτυχίας. Η Ζυστίν της Ρουμελιώτη είναι ένα καλομαθημένο κορίτσι που στο διάβα του σκορπάει πόνο και δυστυχία, ενώ παράλληλα η ίδια προσπαθεί, μάταια, να γλιτώσει από αυτή την καταστροφή. Η Τζίνη Παπαδοπούλου είναι καταπληκτικά αιθέρια, γλυκιά και στοργική ως Κλερ. Η Ζαν της Στεφανίας Ζώρα αποδίδει καθημερινά και χωρίς ακρότητες την πορεία ενός ιδιοφυούς παιδιού που οδεύει προς την ορφάνια, ενώ το ίδιο αποτελεί το μοναδικό φανό στο σκοτεινό και δύσβατο μονοπάτι των ενηλίκων που το περιτριγυρίζουν. Τέλος, ο Σίμος Κακάλας είναι απολαυστικός σε όλους τους ρόλους που υποδύεται (ειδικά ως μεταφορέας), με αυτόν του Ουίλιαμ όμως να είναι εκπληκτικός. Η τελευταία σκηνή του ανήκει δικαιωματικά, εκφράζοντας έντονο λυρισμό και συναίσθημα.

Η συγκεκριμένη παράσταση δείχνει τη σημασία της δραματουργίας στο θέατρο. Ένα καλό κείμενο, στα χέρια ενός ευφυούς και ικανού σκηνοθέτη μπορεί να μεταμορφωθεί σε κάτι το πραγματικά μοναδικό. Το μονοπάτι αυτό ακολουθούν τόσο τα σκηνικά (Αντώνης Δαγκλίδης), όσο και τα κοστούμια (Κλερ Μπρέισγουελ), τα οποία διακριτικά ακολουθούν και πλαισιώνουν. Πρωταγωνιστής σε αυτή την παράσταση είναι ξεκάθαρα το κείμενο, η σκηνοθεσία και οι ηθοποιοί.

Το Μια Ιστορία Αγάπης είναι ένα έργο που αφηγείται με απλότητα την ιστορία της ζωής κάποιων ανθρώπων. Χωρίς να στοχεύει στο συναίσθημα του θεατή, καταφέρνει να κερδίσει απόλυτα το κοινό του. Για αυτό άλλωστε εναλλάσσει το δραματικό με το κωμικό, καθώς δεν καταφεύγει σε κόλπα για να παγιδεύσει συναισθηματικά τον θεατή. Σε συνδυασμό με τη μοναδική σκηνοθετική ευαισθησία και ευφυία του Σ. Κακάλα δημιουργείται ένα πραγματικά μαγικό σκηνικό αποτέλεσμα. Η αγάπη άλλωστε έχει πολλές μορφές και εκφάνσεις, όπως φανερώνει ο σκηνοθέτης στο τέλος της παράστασης…