Στο Ρεξ παρουσιάζεται το εμβληματικό μυθιστόρημα «Αιολική Γη» του Ηλία Βενέζη σε σκηνοθεσία Τάκη Τζαμαργιά.

Ο Σάββας Κυριακίδης (εμβληματική φιγούρα στο δραματολόγιο του Εθνικού για χρόνια, στη συνέχεια υπηρέτησε στον ΘΟΚ) και ο Δημήτρης Χαλιώτης υπογράφουν τη θεατρική διασκευή του κειμένου, που συμπίπτει με τα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή. Το μυθιστόρημα Αιολική Γη κυκλοφόρησε το 1943 από τις εκδόσεις Άλφα και θεωρείται από πολλούς ως το σημαντικότερο μυθιστόρημα του Ηλία Βενέζη. Ο συγγραφέας καταγράφει με νοσταλγία τις παιδικές του αναμνήσεις από τις Κυδωνίες της Μικρασίας, βάζοντας ως πρωταγωνιστές δύο αδέρφια, τον Πέτρο και την Άρτεμη. Γι’ αυτό θα μπορούσαμε να κατατάξουμε το μυθιστόρημα στην εφηβική λογοτεχνία –όχι με τα σημερινά εμπορικά κριτήρια-, ενώ ν’ αναφέρουμε πως απόσπασμα του έργου αποτελεί αυτή την στιγμή διδακτική ύλη της ΣΤ’ Δημοτικού.

Υπόθεση: Η Αιολική Γη ξεπηδάει από τις ρίζες των δέντρων της Ανατολής, από τα βουνά της Μικρασίας που τα λένε Κιμιντένια και ταξιδεύει από το κτήμα του παππού και της γιαγιάς στα κύματα του Αιγαίου. Έτσι όπως ταξιδεύει και η ψυχή του μικρού Πέτρου, που παρέα με την αγαπημένη αδελφή του, ακούει τις μυστικές φωνές της φύσης, τα καλέσματα των σπηλιών και των φαραγγιών και αφουγκράζεται τους ήχους της γης και του νερού. Κοντά στα τσακάλια, τα αγριογούρουνα, τις αρκούδες και τους αετούς ο Πέτρος θα γνωρίσει μαζί με τα παραμύθια της γιαγιάς, τα πρώτα σκιρτήματα του έρωτα. Θα γνωρίσει την τραχιά και άγρια φύση του τόπου και των ανθρώπων και θα μάθει για τους προγόνους του, που ξεχέρσωσαν την άγονη γη κάνοντάς τη ζωή και πεπρωμένο τους.

Το υποστατικό του παππού είναι ανοιχτό και φιλόξενο. Σαν ομηρικός βασιλιάς, φιλοξενεί τους περαστικούς κι εκείνοι σαν αντάλλαγμα για τη φιλοξενία αφηγούνται στην οικογένεια ιστορίες και παραμύθια από τον μαγικό κόσμο της Ανατολής. Αυτά τα παραμύθια, ντυμένα με ήχους, χρώματα και μυρωδιές θα είναι οι ανεξίτηλες μνήμες που θα συνοδεύουν τον νεαρό ήρωα για πάντα.

Η παράσταση

Ο Τάκης Τζαμαργιάς φέτος έχει μια από τις πιο δραστήριες χρονιές του αφού παίζονται ταυτόχρονα τρεις σκηνοθεσίες του: Το Μινόρε της Αυγής (Δημοτικό Θέατρο Πειραιά), Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου (Θέατρο Κατερίνα Βασιλάκου), Αιολική Γη (Ρεξ). Όλες οι δουλειές του φέρουν έναν αέρα νοσταλγίας και ιστορικής συνείδησης. Απ’ ό,τι φαίνεται το είδος του πηγαίνει πολύ κι ο ίδιος το υποστηρίζει. Στην Αιολική Γη έχει στη διάθεσή του μια ομάδα εξαιρετικών ηθοποιών που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τους Μ. Συριόπουλο, Γ. Χατζηπασχάλη, Α. Αλεξανδράκη, Θ. Κατσαφάδο, Δ. Παπαδόπουλο, Μ. Μουμούρη, Γ. Κηλαηδόνη και Κ. Μάρκου.

Το σκηνικό περιβάλλον της παράστασης (Παντελής Μάκκας) είναι ιδιαίτερα λιτό μα ανάγλυφο του περιβάλλοντος του έργου με δυσανάλογα μικρές βουνοκορφές που εξυπηρετούν τις δράσεις των ηθοποιών, δωρικού τύπου σανίδες στους τοίχους, δίνοντας την αίσθηση σπιτιών. Πάνω σε αυτές προβάλλονταν οπτικά εφέ όπως δάση, δέντρα, θάλασσα ακολουθώντας τη δραματουργία και (υπερ)περιγράφοντας την. Στα κοστούμια δεν είχαμε τόσο καλαίσθητο και δουλεμένο αποτέλεσμα με μικρές εξαιρέσεις. Για παράδειγμα, για να δούμε ότι η Αγάπη είναι «επιμελής», φορούσε γυαλιά μυωπίας, κρατούσε ένα τεφτέρι και μολύβι. Πολύ σημαντική η παρουσία της μουσικής του Λευτέρη Βενιάδη που εκτελείται ζωντανά επί σκηνής από διάφορα παραδοσιακά όργανα, μεταφέροντας αμέσως στην Αιολία, τη Μικρασία και την παράδοση των προσφύγων. Στη συνολική αισθητική της παράστασης συμβάλλουν κι οι φωτισμοί του Αλέκου Γιάνναρου.

Η διανομή της παράστασης είναι πολύ δυνατή, με τους ηθοποιούς να είναι στα λόγια...και στην πράξη ένας κι ένας. Δηλαδή, απολαύσαμε τον κάθε ηθοποιό ως μονάδα, αλλά κάπου δεν έδενε το αποτέλεσμα. Εξαιρετικοί πρωταγωνιστές ο Μιχάλης Συριόπουλος ως Πέτρος κι η Γαλήνη Χατζηπασχάλη ως Άρτεμη, δυο ηθοποιοί με αρκετά διαφορετική διαδρομή, που συναντιούνται ωραία σε αυτή την παράσταση. Ο βραβευμένος με Χορν ηθοποιός απουσίασε για ένα μεγάλο διάστημα από τις παραστάσεις λόγω ενός θέματος υγείας που είχε στο πόδι του, κι επέστρεψε πριν μερικές μέρες. Από αυτή την ατυχή συγκυρία για τον ίδιο, για εμένα είχαμε μια πολύ ενδιαφέρουσα σκηνική απόδοση, αφού ο νάρθηκας στο πόδι του, δίνει μια έξτρα «ιδιαιτερότητα» στο ρόλο και συνάδει και με το ατύχημα που παθαίνει κάποια στιγμή στην πλοκή. Ο ηθοποιός δίνει μια πολύ συγκινητική και γνήσια ερμηνεία στον κεντρικό ρόλο που είναι και διαρκώς παρών, μπαινοβγαίνοντας στις ένθετες ιστορίες του έργου. Έχω μια μικρή ένσταση μόνο για τα γένια του που δε συνάδουν με την ηλικία του ρόλου, αλλά φαντάζομαι ήταν επιλογή για τον τηλεοπτικό του ρόλο στη Σκοτεινή Θάλασσα (όπου είναι εξαιρετικός, όπως κι η σειρά).

Η Γαλήνη Χατζηπασχάλη δεν είναι καθόλου άγνωστη για το Εθνικό, αφού είχε ξεχωρίσει στις παραστάσεις του Καραθάνου (Δεκαήμερο, Οπερέτα). Εδώ, υποδύεται ένα μικρό κορίτσι, παρορμητικό και με έντονο χαρακτήρα, που είναι ό,τι πιο δροσερό στη διανομή. Αντίστοιχα, ξεχώρισε για το τραγούδι της η Κλεοπάτρα Μάρκου και ηΧαρά- Μάτα Γιαννάτου για τον ρόλο της Σκωτσέζας Ντόρις. Πολύ συγκινητικό και το ντουέτο των παππούδων, η Αλίκη Αλεξανδράκη κι ο Θοδωρής Κατσαφάδος, που εκπροσωπούν τη νοσταλγία των παππούδων της Μικρασίας, που πολλοί μπορεί να έχουν στο γενεαλογικό τους δέντρο.

Συνολικά όμως η παράσταση, παρά ήταν γραφική, συγκινησιακή και παλαιική ως λογική ερμηνείας που θυμίζει το Εθνικό παλιότερης δεκαετίας. Ίσως με ξένισε τόσο η παράσταση μετά από τις πολύ καλαίσθητες δουλειές Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (σκηνοθεσία: Θάνος Παπακωνσταντίνου) και Ο Κοτζάμπασης του καστρόπυργου (σκηνοθεσία: Δημήτρης Τάρλοου) που είδαμε πέρσι, που έδωσαν μια πιο φρέσκα και δημιουργική ερμηνεία δημοφιλών λογοτεχνικών έργων. Με έργα τέτοιου βεληνεκούς που συνδέονται με συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, ενέχεται πάντα ο κίνδυνος να κάνεις μια γραφική, άνευρη παράσταση που υπηρετώντας το νοσταλγικό εθνικό συναίσθημα, χάνει το πιο άμεσο, θεατρικό, ανοίγοντας μια συζήτηση με τον σημερινό θεατή. Σαν θεατής είχα απολαύσει το Μεγάλο περίπατο του Πέτρου, που απευθύνεται σε ανήλικο κοινό, αλλά δυσκολεύτηκα να συνδεθώ με την Αιολική Γη. Η σκηνοθεσία της παράστασης δεν απέφυγε τις γραφικές mises-en-scene, την ιλαροτραγικότητα, το μελό και τα «τυράκια» της νοσταλγίας. Όσο καλή κι αν ήταν η διανομή, δεν ήταν ικανή να προσφέρει μια ατμοσφαιρική παράσταση που θα μπορούσε να ήταν βάσει του υλικού της. Στη δική μου οπτική, τέτοια έργα χρειάζονται μια συναισθηματική απόσταση, περισσότερη αφαιρετικότητα και λιγότερο διδακτισμό.