Αν η καθημερινότητα μας συνοδεύεται πλέον αναγκαία από ιούς, κρούσματα, εμβόλια και μολύνσεις, κι αν η τραγικότητα της κατάστασης μοιάζει, συχνά, με μαύρη κωμωδία, ο Γιώργος Γεωργόπουλος έπλασε ένα σενάριο γεμάτο ιούς και λοιπά δαιμόνια πολύ πριν την παρατεινόμενη πανδημία. Και μοιάζοντας να έχει αντικατοπτρίσει την τραγικωμικότητα του σήμερα πριν από μας για εμάς, πλάθει μία μαύρη κωμωδία που «πιάνει» ανά σημεία την ουσία της 7^ης τέχνης.

Εμπνεόμενος από έναν ιό σεξουαλικώς μεταδιδόμενο που οδηγεί, όμως, στον θάνατο μόνο γυναίκες, θέτει στο επίκεντρο του, τον Άρη ένα μεγαλοστέλεχος εταιρείας, έναν σεξουαλικά αχαλίνωτο, συναισθηματικά (σχεδόν) «ανάπηρο» γιάπη κλασικής κοπής, με τον Όμηρο Πουλάκη σε μια υπέροχη ερμηνεία. Έναν, όμως, Άρη που μετά από εντολή των γιατρών θα πρέπει να επιδοθεί στην αναζήτηση των σεξουαλικών του συντρόφων των 4 τελευταίων ετών για να τις ειδοποιήσει για την πιθανότητα νόσησης τους από τον νέο θανατηφόρο ιό. Μέσα, λοιπόν, από το ταξίδι στο παρελθόν και τα πεπραγμένα του Άρη, ο Γεωργόπουλος βρίσκει την ευκαιρία να μιλήσει ανοιχτά και απόλυτα κωμικά για την συναισθηματική αποξένωση και την μοναξιά ως τον ιό με τα περισσότερα κρούσματα παγκοσμίως και ως μία ανυποχώρητη και σφοδρή πανδημία.

Με το σενάριο των Γεωργόπουλου και Φακίνου να λειτουργεί άρτια σε όλα σχεδόν τα επίπεδα πλην ενός βιαστικού και εύκολου φινάλε μιας ιστορίας με μπόλικο -ακόμα- κινηματογραφικό ψωμί για «παπάρα» στα άδυτα των χαρακτήρων της, η σκηνοθεσία επενδύει σε ένα σύμπαν αποστείρωσης (και) από συναίσθημα. Με μία, λοιπόν, σκηνοθετική αισθητική κι επιλογή νεκρή από συναίσθημα κι από εντάσεις κι εξάρσεις που προσεγγίζει τα νερά της (πλέον) παράδοσης του weird, καταφέρνει να μην χαρίσει στις αφηγηματικές του κορυφώσεις την συναισθηματική δόνηση και ταύτιση που επιφύλασσε στον εαυτό του το ίδιο του το σενάριο.

Συμπερασματικά, είναι μια απόλυτα διασκεδαστική ταινία που κλείνει το κινηματογραφικά της μάτι στον Τζάρμους που αγαπάμε, αντιμετωπίζοντας με σεβασμό τις κινηματογραφικές της καταβολές και τολμώντας να ανανεώσει εκφραστικά μέσα και κινηματογραφικές φόρμες.

3/5

Από τη Σοφία Γουργουλιάνη

Στο θέατρο «Τόπος Αλλού», ο Νίκος Καμτσής ανεβάζει φέτος την «Έντα Γκάμπλερ» του Ιψεν. Την ιστορία μιας γυναίκας που αναζητά τη δική της ομορφιά, χαμένη σε ένα λαβύρινθο ακούσιων και ενίοτε εκούσιων καταπιέσεων.

Η κουβέντα μας, ένα ζεστό πρωινό του Ιανουαρίου  κινήθηκε γύρω από το από όλους εκείνους τους θεατρικούς μίτους της αριάδνης- απαντήσεις σε διαχρονικά ερωτήματα του θεάτρου και της πραγματικότητας.

Η υπερπληροφορία της εποχής μας απωθεί από το θέατρο;

Καλώς ή κακώς ναι. Αυτή είναι η πορεία των πραγμάτων, η εξέλιξη της εποχής μας. Από μία άποψη αυτό είναι το τραγικό της εποχής μας. Και εξηγώ τι εννοώ:
Η κάθε εποχή έχει ένα τραγικό. Ο αρχαίος άνθρωπος, όταν γεννήθηκε η τραγωδία αναρωτιόταν ποιος ευθύνεται για όλα όσα συμβαίνουν γύρω του, ο θεός ή ο άνθρωπος. Οι τρεις τραγικοί έχουν μία διαφορετική οπτική να μας προσφέρουν. Από τον θεοκεντρικό Αισχύλο μέχρι τον ανθρωποκεντρικό Ευριπίδη. Σήμερα το τραγικό είναι ότι ο άνθρωπος έχει δημιουργήσει έναν πολιτισμό ο οποίος, όχι μονάχα του διαφεύγει από τα χέρια, αλλά στρέφεται εναντίον του. Αν η τραγωδία είναι μία σύγκρουση ανάμεσα στο θεό και τον άνθρωπο, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα αντίστοιχο θείο και άγνωστο μέγεθος, την τεχνολογία.

Το κοινό πως έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια;
Πάρα πολύ. Η βασική στροφή που έγινε ήταν η στροφή με την είσοδο της ιδιωτικής τηλεόρασης στην καθημερινότητα μας. Εκεί άλλαξε το αισθητήριο, το κριτήριο και ο τρόπος και που πηγαίναμε και που παρακολουθούσαμε μία παράσταση. Μερικές δεκαετίες πριν στη μεταπολίτευση πηγαίναμε να δούμε μία παράσταση για να μοιραστούμε σκέψεις και προβληματισμούς με τη σκηνή. Ακούγαμε ότι κάπου γίνεται μια παράσταση που αρθρώνει κάποια καινούργια πράγματα. Έτσι, αρχίζαμε να συνομιλούμε με την παράσταση. Να διαφωνούμε η να συμφωνούμε και να το πηγαίνουμε παραπέρα. Αυτό ,τώρα, δε νομίζω ότι γίνεται. Το θέατρο έχει πάρει μία στροφή προς την κοσμικότητα. Τώρα κάνουμε μία κοσμική έξοδο και το θέατρο είναι το πρόσχημα. Είναι μία άλλου είδους προσέγγιση. Τελειώνει η παράσταση και δε σου προσέφερε τίποτα παρά δύο ώρες κακής ή καλής ανάλωσης. Αυτό υποβιβάζει το ρόλο του θεάτρου, το ρόλο του καλλιτέχνη σε απλό διασκεδαστή.

Αυτό παρασύρει και την ποιότητα;

Μοιραία. Το θέατρο δεν ήταν ποτέ μια μαζική διασκέδαση. Ήταν ψυχαγωγία. (Αγωγή ψυχής). Τεράστια διαφορά. Τα τεράστια θέατρα των 1500 θέσεων και πάνω, γήπεδα μπάσκετ και taekwondo, είναι μία βιομηχανία θεάματος που τον θεατή τον θέλουν καταναλωτή. Δε βλέπεις όλα αυτά τα πούλμαν που έρχονται από την επαρχία καθημερινά. Υπάρχουν ολόκληρα θέατρα που στήνουν παραστάσεις μόνο για αυτό κοινό, που μπαίνει στο θέατρο και δεν ενδιαφέρεται τι θα δει. Έλκεται από τηλεοπτικά ονόματα τα οποία είτε παίζουν μιούζικαλ είτε τον τηλεφωνικό κατάλογο είναι το ίδιο. Ο κόσμος δεν είχε κανένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το τι θα δει. Θα κάνει μια εκδρομή, θα μπει σε μία τεράστια αίθουσα, θα δει ένα εύπεπτο θέαμα και θα ξαναμπεί στο πούλμαν να επιστρέψει σπίτι του. Αυτό το πράγμα δεν είναι υγιές για το θέατρο όπου ζωντανοί άνθρωποι δημιουργούν μπροστά σε ζωντανούς ανθρώπους σε παρόντα χρόνο. 

Τι είναι αυτό που σας κινητοποιεί ακόμα στο θέατρο;
Η επικοινωνία με τους ανθρώπους μέσα από τους συναισθηματικούς τους κόσμους με ένα τρόπο που αφορά το κοινωνικό σύνολο. Πάνω στη σκηνή ενώνονται αυτοί οι κόσμοι και παράγουν ένα έργο που αφορά και κινητοποιεί έναν ολόκληρο κόσμο που έρχεται και το βλέπει. Αυτό είναι επαναστατικό. Αυτός είναι ένας λόγος που μας καθιστά πολιτισμένα όντα. Αυτό κάνει την ενασχόληση με την τέχνη λειτούργημα. Όταν γίνει καθαρό επάγγελμα τότε χάνει τις ιδιότητες του.

Χάνει το ρομαντισμό του;
Λίγο έως πολύ τον χάνει. Πρέπει κάνεις να αποφασίσει αν θα ακολουθήσει τα γούστα και τις ορέξεις του κοινού η θα θελήσει να το καθοδηγήσει

Πιστεύετε, δηλαδή, ότι η τέχνη πρέπει να κάνει πολιτική;
Δεν είναι θέμα πολιτικής. Εξάλλου, με μια έννοια όλα είναι πολιτική. Είναι βασική ανθρώπινη λειτουργία να παρατηρώ τον εαυτό μου και να βλέπω τη λειτουργία του. Αυτό είναι ανθρωπισμός.

Ο καλλιτέχνης θέλει, όμως, να εκφράσει κάτι απ’ αυτό που συμβαίνει γύρω του;
Ναι, αλλά είναι τόσα που θες να εκφράσεις και δεν προκύπτουν μόνο από την πολιτική σου θέση, όπως το μεταναστευτικό, το προσφυγικό, η Συμφωνία των Πρεσπών. Είναι πολλά που επαφίονται της ευαισθησίας σου, της φαντασίας σου, του ανθρωπισμού σου και θα τα αντιμετωπίσεις με τα όπλα που έχεις και από την επιστήμη, τη γνώση και την τέχνη. Όλα αυτά τα υλικά ανεβαίνουν κα επενδύονται πάνω στη σκηνή.

Θεωρείτε ότι στη νέα γενιά υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να εξελίξουν το θέατρο;
Σαφώς και υπάρχουν. Εγώ ελπίζω στην ανατροπή. Να ανατρέψει η νέα γενιά με ένα όραμα, με ένα στόχο την ήδη υπάρχουσα κατάσταση. Να ανατρέψει το θέατρο, αν όχι τον κόσμο όλο. Αυτό, δηλαδή, που περιμέναμε από τους μεγάλους ιδεολόγους.

Ακόμα και αν η δουλειά σου έχει όλα αυτά τα στοιχεία πως την κυκλοφορείς;
Δεν ξέρω. Νομίζω ότι απλώς βάζεις τους δικούς σου όρους και τους υπηρετείς. Εγώ, ας πούμε, έβαλα κάποιους όρους. Δημιουργώντας, για παράδειγμα, το «Τόπος Αλλού», έχοντας κάποιους ανθρώπους που μου είναι βασικοί. Και το επικοινωνώ όσο μου πάει το οικονομικό μου και όσο μου πάει το μυαλό μου.Ο βασικός φιλοσοφικός δραματουργικός πυρήνας είναι ένας άνθρωπος που προέρχεται από ένα κόσμο Α σε ένα κόσμο Β εντελώς εχθρικό και διαφορετικό. Μέχρι που ο κόσμος αυτός στενεύει για να της αποδείξει ότι σ’ αυτό τον κόσμο δεν μπορεί να ζήσει. Έρχεται από μια αριστοκρατική τάξη με όλο τον ρομαντισμό που διαθέτει αυτό και μπαίνε σε ένα κόσμο στυγνά ρεαλιστικό. Ενώ, προηγουμένως είχε δεσμό με έναν οραματιστή, όπως ο Λέβμποργκ τελικά παντρεύεται τον θαμπό και «λίγο» Τέσμαν. Η Εντα μέσα σε μία μέρα αντιλαμβάνεται ότι αυτός ο κόσμος δεν την συμπεριλαμβάνει. Ελπίζει ρομαντικά ότι μπορεί να στηρίζεται σε κάποιες αξίες, αλλά αυτές οι αξίες καταρρέουν η μία μετά την άλλη. Έτσι δεν της μένει παρά να κάνει αυτή την τελευταία «ωραία» ρομαντική πράξη.

Έντα Γκάπλερ

Θέατρο Τόπος Αλλού, Κεφαλληνίας 17 και Κυκλάδων, Κυψέλη

Πέμπτη-Παρασκευή και Κυριακή: 20:00, Σάββατο: 20:30, 

Τηλέφωνα: 2108656004, 2108624392