Αφετηριακό έτος της δημιουργικής πεζογραφίας του Γ. Μ. Βιζυηνού είναι το 1883. Από τα οκτώ διηγήματά του τα επτά καλύπτουν ένα χρονικό άνυσμα περίπου δύο ετών. Το όγδοο θα δει το φως της δημοσιότητας μετά τον εγκλεισμό του στο ψυχιατρείο, τον Απρίλιο του 1895. Το πρώτο του διήγημα λοιπόν απέστειλε από το Λονδίνο ‒με τη συνδρομή του Βικέλα‒ για να δημοσιευτεί στο περιοδικό «Εστία» και αυτό δεν είναι άλλο από «Το αμάρτημα της μητρός μου». Το Μάρτιο του επόμενου έτους θα αναγκαστεί να επιστρέψει εσπευσμένα στην Ελλάδα, εξαιτίας του θανάτου του χρηματοδότη και προστάτη του, Γ. Ζαρίφη. Το φάσμα του πρακτικού βίου είναι πια ορατό. Στις 17 Ιουνίου και την 1η Ιουλίου η «Εστία» θα δημοσιεύσει «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον».

Κοινός παρανομαστής των διηγημάτων του είναι: τα ηθογραφικά στοιχεία, η έντονη θεατρικότητα, η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, οι μυστηριακοί τίτλοι και η ενδελεχής ψυχογραφία των ηρώων, το ντοκουμενταρισμένο και περιγραφικό ύφος και οι εγκιβωτισμένες ιστορίες. Όλα αυτά κάνουν θελκτικά τα έργα του για κινηματογραφικά, τηλεοπτικά και θεατρικά ανεβάσματα. Θυμίζουμε χαρακτηριστικά και την πολυβραβευμένη ταινία «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» (2001) του Λάκη Παπαστάθη.

Ο Δήμος Αβδελιώδης δεν είναι η πρώτη φορά που βυθίζεται στον κόσμο του σπουδαίου πεζογράφου για να αναδείξει το έργο του στη σκηνή. Έχουμε απολαύσει και το «Αμάρτημα της μητρός μου» με τον Κωνσταντίνο Γιανακόπουλο και τη Ρένα Κυπριώτη για λογαριασμό του ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων και φυσικά δεκαετίες πριν την Άννα Κοκκίνου στις «Μορφές από το έργο του Βιζυηνού» στο Θέατρο Σφενδόνη (ανέβηκε για πρώτη φορά το 1993). Επίσης, το διήγημα «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον» είχε παρουσιαστεί και με τη Μαρίνα Αργυρίδου το Δεκέμβριο του 2010 στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών.

Η Ιωάννα Παππά όμως στο ρόλο του ραφτόπουλου φαίνεται πως είναι μία από τις καλύτερες επιλογές του σκηνοθέτη. Η ηθοποιός χάρη στην εντυπωσιακή σκηνική άνεση και την ευφυΐα της καταφέρνει να ενσαρκώσει μοναδικά όλους τους ήρωες του διηγήματος, χωρίς να καταλήξει σε σκηνικές καρικατούρες, αφού μας πείθει απόλυτα για τις σχέσεις και τις συναισθηματικές διαδρομές που ακολουθούν. Άλλοτε εστιάζοντας στο χιούμορ και άλλοτε στις δραματικές πλευρές της καθημερινότητας, η πρωτοπρόσωπη αφήγηση, εσωτερικά εστιασμένη, που από γραφής εξυπηρετεί την περιορισμένη προοπτική την οποία επιδιώκει να δώσει ο Βιζυηνός στην ιστορία του εγγονιού, δημιουργεί έναν «ζωντανό» και ενδιαφέροντα θεατρικό ήρωα.

Κρατώντας μια εξαιρετική ροή, η ηθοποιός δείχνει να στηρίζει την ιστορία σε μια μνημονική αναπαράσταση της πραγματικότητας, πείθοντάς μας ότι όλα είναι βίωμα. Εξαιρετική και στις περιγραφές της πραγματικότητας, με τη «ζωγραφική» ή «φωτογραφική» περιγραφή προσώπων, αλλά και της σκηνογραφικής πλαισίωσης της δράσης.

Ωστόσο το μεγαλύτερο στοίχημα που κερδίζει η Ιωάννα Παππά είναι ο σκόπελος της γλώσσας, καθώς καταφέρνει να κάνει την καθαρεύουσα να μοιάζει οικεία στους θεατές, εκφέροντάς τη με λόγο καθαρό και φυσικό. Ακόμα και η χρήση του τοπικού ιδιώματος γίνεται με προσοχή στη λεπτομέρεια και κάθε «φωνογραφική» καταγραφή του λόγου φαίνεται να έχει δουλευτεί πολύ.

Σε ό,τι αφορά τη γλώσσα, τα εύσημα ανήκουν και στον Δήμο Αβδελιώδη, που, όπως προαναφέρθηκε, έχει σπουδή πάνω στην αναπαράσταση κειμένων στη καθαρεύουσα, και δη του συγκεκριμένου συγγραφέα. Η σκηνοθεσία του είναι λιτή και έχει επιλεγεί ως συνοδοιπόρος στο ταξίδι της ηθοποιού ένας μουσικός επί σκηνής (Αλέξανδρος Αβελιώδης). Εκεί οι νότες συναντιούνται με τις λέξεις και τα μονοπάτια της αφήγησης και σε στιγμές δένουν εξαιρετικά. Σε κάποιες κορυφώσεις όμως, που η ερμηνεία φτάνει σε εντυπωσιακά σημεία, κόβοντας την ανάσα, η μουσική μοιάζει με βίαιη σκηνοθετική παρέμβαση, σαν να προσπαθεί να δώσει μια συγκεκριμένη φόρμα σε ό,τι παρακολουθούμε. Αυτό επαναλαμβάνεται τρεις τέσσερις φορές, αφαιρώντας και το στοιχείο της έκπληξης.

Μέσα από αυτή την παράσταση το κοινό έχει τη σπάνια ευκαιρία να συναντηθεί με ένα από τα διαμάντια της ελληνικής λογοτεχνίας, σε μια γλώσσα πάλλουσα, που συνδυάζει ρεαλισμό και ποίηση, και να απολαύσει παράλληλα μια εξαιρετικής ποιότητας ερμηνεία από την Ιωάννα Παππά.