Η Ακαδημία, όπως κάθε χρόνο, έτσι και φέτος τίμησε τη μνήμη των σπουδαίων καλλιτεχνών που έφυγαν από τη ζωή τη χρονιά που πέρασε.

Όπως κάθε χρόνο, έτσι και στην 94η τελετή απονομής των βραβείων, παρουσιάστηκε το αφιέρωμα «In Memoriam». Ένα συγκινητικό βίντεο, έξι περίπου λεπτών, με το οποίο οι διοργανωτές τιμούν τα αγαπημένα πρόσωπα που έφυγαν από τη ζωή τη χρονιά που μας πέρασε.

Ανάμεσά τους, φυσικά, ο Μίκης Θεοδωράκης, ο οποίος μάς αποχαιρέτησε τον περασμένο Σεπτέμβρη.

Από τη Μαρία Κακαλή

Από τα σπλάχνα του ελληνικού πολιτισμού του 20ού αιώνα, γεννήθηκαν δεκάδες δημιουργοί, των οποίων η τέχνη αποτελεί παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές. ¨Όμως, Θέ μου, τι να σκέφτηκες τάχα όταν έφερες κοντά το αμάραντο ρόδο του Οδυσσέα και το μενεξεδένιο πεντάγραμμο του Μίκη…. Τι σκοπό να είχες, άραγε, όταν παρέδιδες στα χέρια του λαού σου αυτό το απαύγασμα της Τέχνης, που τίποτα άλλο δεν θυμίζει παρά Ελλάδα…

Ο Οδυσσέας Ελύτης και ο Μίκης Θεοδωράκης έχουν περάσει στην αιωνιότητα, η λήθη, όμως, δεν είναι δυνατόν να τους αφορά. Κι αυτό γιατί άφησαν κληροδότημα το τεράστιο έργο τους. Ανάμεσα σε αυτό, το «Άξιον Εστί», που έμελλε να συνδεθεί με τη νεότερη ελληνική ιστορία και τους αγώνες για τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Ο Οδυσσέας Ελύτης υπήρξε ένας από τους τελευταίους εκπροσώπους της Γενιάς του ’30. Το έργο του ταλαντευόταν ανάμεσα στις επαναστατικές ιδέες και τα χαρακτηριστικά του μοντέρνου ρεύματος. Το θεόπνευστό ταλέντο του, ίσως μικρή λέξη για ν’ αποδώσει την ιδιαίτερη ποιητική του, ήταν αρκετό για να επιφέρει την ισορροπία αυτών των δύο αντίθετων κόσμων. Το «Άξιον Εστί» υπήρξε, όπως ο ίδιος είχε πει στον Μίκη Θεοδωράκη, το έργο της ζωής του.

Άξιο μνείας είναι το γεγονός πως, αν και οι στίχοι του ταυτίστηκαν με την εποχή της δικτατορίας και τον αγώνα για την απελευθέρωση, στην πραγματικότητα, ο Ελύτης το συνέγραψε κατά τη διαμονή του στην Ευρώπη, με αφορμή την περίοδο 1948-1951, τα βιώματα του πολέμου, της γερμανικής κατοχής, του αντιστασιακού κινήματος και του εμφυλίου.

Ο Ελύτης προσέγγισε τον Θεοδωράκη, ζητώντας του να μελοποιήσει το έργο που τόσα χρόνια επεξεργαζόταν, έχοντας προηγουμένως εκφράσει τον θαυμασμό του προς το πρόσωπό του και τη δεινότητα με την οποία είχε συνθέσει τον «Επιτάφιο». Ο ποιητής απέστειλε το έργο του στο Παρίσι, όπου θα βρισκόταν ο Θεοδωράκης το επόμενο διάστημα, υποθέτοντας πως ο τελευταίος θα εμπνεόταν ένα ορατόριο, μια λειτουργία.

Ο συνθέτης επιδόθηκε αδιάλειπτα στη μελοποίηση των στίχων του Ελύτη, με αποτέλεσμα εντός μίας εβδομάδας να έχει ολοκληρώσει τη σύνθεση του έργου, πλην του τελευταίου μέρους, ήτοι του δοξαστικού. Όπως έχει αναφέρει ο Θεοδωράκης, η

διαδικασία της δημιουργίας συντελέστηκε σ’ ένα μικρό δωμάτιο στο Παρίσι, με τον ίδιο να τραγουδά ξανά και ξανά τους στίχους, μπροστά στη μικρή του Μαργαρίτα και την αγαπημένη του Μυρτώ. Ο μελοποιός ταλαντεύτηκε σχετικά με τη μορφή του έργου, καθώς ήθελε να συγκεράσει σε αυτό συμφωνική ορχήστρα, χορωδία και λόγιο τραγουδιστή και, συνάμα, να δημιουργήσει μια τέχνη που θα καταστεί οικεία και κατανοητή από το λαϊκό κοινό.

Ωστόσο, η παρουσίαση του έργου στην Ελλάδα έλαβε χώρα ύστερα από πολλά εμπόδια, τα οποία προκάλεσαν ακόμη και τη δυσπιστία του Ελύτη έστω και προσωρινή, σχετικά με την επιτυχή του έκβαση. Αρχικά, υπήρξαν περιορισμοί στους χώρους πραγματοποίησης των προβών. Πολλές ενστάσεις διατυπώθηκαν αναφορικά με την επιλογή του Γρηγόρη Μπιθικώτση. Μάλιστα, η διοίκηση του Ε.Ο.Τ. αντιτάχθηκε στη διεξαγωγή της συναυλίας στο Ηρώδειο, ζητώντας σθεναρά την αντικατάσταση του τραγουδιστή. Ο Θεοδωράκης, όμως, πεπεισμένος για την ορθότητα της επιλογής του, χρηματοδότησε ο ίδιος το έργο και το παρουσίασε στο Θέατρο Ρεξ-Κοτοπούλη τον Οκτώβριο του 1964, με συμμετέχοντες όχι μόνο τον Γρηγόρη Μπιθικώτση αλλά και τον Θόδωρο Δημήτριεφ και τον κορυφαίο Μάνο Κατράκη.

Αν και αρχικά οι αντιδράσεις του κοινού δεν ήταν ιδιαίτερα θερμές, στην πορεία, το μελοποιημένο «Άξιον Εστί» μετουσιώθηκε σε ένα μουσικό ταξίδι, στο οποίο οι νότες του Θεοδωράκη σε συνεπαίρνουν και σε οδηγούν στις εικόνες που με τόση μαεστρία και λυρισμό «ζωγράφισε» ο Ελύτης.

Ο ίδιος ο ποιητής γνώριζε εξαρχής πως ανέθεσε στον συνθέτη μια δύσκολη «αποστολή», δεδομένης της ιδιομορφίας της δομής του «Άξιον Εστί». Ο Ελύτης θαύμασε για ακόμη μία φορά τη δεξιοτεχνία και το ταλέντο του Θεοδωράκη.

Η απήχηση του έργου, ιδίως στις λαϊκές μάζες, ήταν πρωτοφανής. Ο συνθέτης, ευρισκόμενος στις Σέρρες, είδε με τα μάτια του το πλήθος των απλών ανθρώπων, των μεροκαματιάρηδων, που συνέρρεαν για να δουν την παράσταση ή να αγοράσουν τον δίσκο. Σημειώνεται πως, το εξώφυλλο του «Άξιον Εστί» φιλοτεχνήθηκε από τον Κώστα Τσαρούχη, ένας ακόμη καλλιτέχνης για τον οποίο είναι περήφανη η Ελλάδα.

Ο Θεοδωράκης τότε, αναλογίστηκε: «Άραγες υπάρχει τίποτα πιο σημαντικό να κάνεις στη ζωή σου; Μήπως αυτό είναι η κορυφή;…».

Γιατί τάχα αυτό το έργο να είχε τόση απήχηση στον λαό; Ίσως επειδή κάθε του νότα και κάθε του στίχος πραγματώνει τη συγχρονία και τη διαχρονία της αξιοπρέπειας και της ελευθερίας της ανθρώπινης υπόστασης. Δεν είναι ένα έργο ελληνικό, είναι πανανθρώπινο… Κάθε άνθρωπος σε τούτη τη γη, αποζητά τον «Πρωτομάστορά του μέσα στις πασχαλιές», έχοντας βιώσει χιλιάδες δεινά μέσα στα χρόνια και, ξέροντας πως, «ήρθαν ντυμένοι “φίλοι” αμέτρητες φορές οι εχθροί του».

Κι έτσι, λοιπόν, «με το λύχνο του άστρου, στο αγιάζι των λειμώνων», ψελλίζει μοναχός «πού να βρω την ψυχή μου, στους ουρανούς εβγήκα, στη μονή αυτού του κόσμου, το τετράφυλλο δάκρυ!».

Ο Μίκης Θεοδωράκης απεβίωσε λίγες ημέρες πριν και έφερε στα χείλη μας ξανά και ξανά τα λόγια του Ελύτη. Οι φωνές ενώθηκαν και το «Άξιον Εστί» μετουσιώθηκε σε «Άξιος Εστί», για να αποτίσει φόρο τιμής σε έναν οικουμενικό Έλληνα που πραγμάτωσε με τη ζωή και την Τέχνη του, τον ελληνικό πολιτισμό και τον αγώνα για την ελευθερία. Η μελωδία του, πλεγμένη με τους στίχους του Ελύτη, θα θυμίζει πάντοτε πως είναι η «άνοιξη ακριβή» σε «αυτό τον κόσμο, τον μικρό, τον μέγα».

Πέθανε σήμερα, 2 Σεπτεμβρίου σε ηλικία 96 ετών ο σπουδαίος μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης, σπουδαίος συνθέτης, πολιτικός και συγγραφέας· από τις σημαντικότερες και πιο πολυσυζητημένες προσωπικότητες της νεώτερης Ελλάδας.

 

Η «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» του Μίκη Θεοδωράκη σε απόδοση-σκηνοθεσία Γιώργου Βάλαρη, η θεατρική – μουσική υπερπαραγωγή της χρονιάς, που υμνήθηκε από κοινό και κριτικούς, μετά από τις sold out παραστάσεις στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών - Θεσσαλονίκης και στο Ηρώδειο, θα προβληθεί διαδικτυακά σε online streaming – worldwide με μιας υψηλής τεχνολογικής κάλυψης ήχου και εικόνας της παράστασης από το Ηρώδειο, μόνο για δύο ημέρες στις 9 και 10 Ιανουαρίου 2021, μέσω της πλατφόρμας του VIVA.GR, ώστε να την απολαύσει όλος ο κόσμος τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Σε αυτή την δύσκολη περίοδο που διανύουμε, το θέατρο δίνει και πάλι το παρόν και μας ταξιδεύει, με την χρήση νέων τεχνολογιών όπως η εποχή απαιτεί. Ας γίνουμε λοιπόν όλοι συνταξιδιώτες στις 9 και 10 Ιανουαρίου, με προορισμό το Ηρώδειο κάτω από τον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης, μέσα από τους στίχους, τη διαχρονική μουσική και την ποίηση του Μίκη Θεοδωράκη απολαμβάνοντας τη μοναδική μουσικοθεατρική υπερπαραγωγή «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» που σκηνοθέτησε αριστοτεχνικά ο Γιώργος Βάλαρης. Με την ελπίδα να ανταμώσουμε και πάλι στο θέατρο όταν επιτραπεί ξανά η φυσική του λειτουργία.

PROMO TRAILER - ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ ONLINE STREAMING – WORLDWIDE: https://youtu.be/QnlkFh7LQMk

Λίγα λόγια για το έργο:
Με άξονα-μύθο τις γνωστές μελωδίες του μεγάλου μας μουσουργού και την ποίησή του για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή, ο σκηνοθέτης Γιώργος Βάλαρης δημιουργεί και παρουσιάζει μια σύγχρονη «Όμορφη πόλη» του 2020, μια μοναδική θεατρική-μουσική υπερπαραγωγή, μια ωδή στον μεγάλο μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Μέσα από τα ποιητικά κείμενα που υπογράφει ο Μίκης Θεοδωράκης και πεζά κείμενα του Γιώργου Βάλαρη, τα οποία πραγματεύονται κυρίαρχα θέματα της ανθρώπινης ύπαρξης και της ελληνικής κοινωνίας – ο έρωτας, η ξενιτιά, ο θάνατος, η ρωμιοσύνη – και με τα γνήσια λαϊκά και διαχρονικά τραγούδια του μεγάλου μας συνθέτη που γαλούχησαν γενιές και γενιές, («Όμορφη πόλη», «Φεγγάρι μάγια μου ’κανες», «Της δικαιοσύνης», «Ένα το χελιδόνι», «Στρώσε το στρώμα σου», «Βρέχει στη φτωχογειτονιά», κ.ά.), παρουσιάζεται ένα  μοντέρνο εικαστικό- οπτικοακουστικό θέαμα, με σύγχρονη χορογραφία και  video art .

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Μουσική – ποίηση: Μίκης Θεοδωράκης
Σύνθεση έργου – Σκηνοθεσία: Γιώργος Βάλαρης
Πεζά κείμενα: Γιώργος Βάλαρης, Στέλιος Παπαδόπουλος
Μουσική διεύθυνση – Ενορχήστρωση: Θανάσης Βασιλάς
Χορογραφία: Φώτης Νικολάου
Σκηνικά- video art: X SQUARE DESIGN LAB
Χρήστος Μαγγανάς – Χριστόφορος Κώνστας
Κοστούμια: Έλενα Παπανικολάου
Φωτισμοί: Γιώργος Τέλλος
Διεύθυνση παραγωγής: Δημήτρης Χωριανόπουλος
Ηχοληψία- Ηχογράφηση: Μανώλης Καλλίτσης
Stage Ηχολήπτης: Αντώνης Μωραίτης
Μίξη ήχου: Δημήτρης Χωριανόπουλος (minus 2 productions)
Βοηθός σκηνοθέτη: Κωνσταντίνος Φρίγγας
Βοηθός παραγωγής: Δέσποινα Βενιχάκη
Φωτογράφος παράστασης: Γιώργος Καλφαμανώλης
Δημιουργία trailer: X SQUARE DESIGN LAB – Φώτης Φωτόπουλος
Φωτογραφίες παράστασης: https://www.photolifez.com/
Τηλεσκηνοθεσία: Στέφανος Παπαδόπουλος

Τα τραγούδια ερμηνεύουν: Δημήτρης Μπάσης, Μίλτος Πασχαλίδης, Φωτεινή Βελεσιώτου, Σαλίνα Γαβαλά.

Πρωταγωνιστούν: Γιώργος Κιμούλης, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Κωνσταντίνος Καζάκος, Ελισάβετ Μουτάφη, Γιώργος Βάλαρης, Αιμίλιος Ράφτης, Ακης Σιδέρης
και η Λήδα Πρωτοψάλτη.
Video συμμετοχή: Κώστας Καζάκος

Χορεύουν (αλφαβητικά): Ιωάννα Θεοδώρου, Αλέξανδρος Κεϊβανάι, Ηλίας Μπαγεώργος, Φαίδρα Νταϊόγλου, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Στεφανία Σωτηροπούλου.

Με τη Λαϊκή Ορχήστρα «ΜΙΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗΣ» :
Διεύθυνση: Μαργαρίτα-Ασπασία Θεοδωράκη

Μαέστρος -μπουζούκι-: Θανάσης Βασιλάς
Πιάνο: Δημήτρης Ανδρεάδης
Μπουζούκι: Γιάννης Ματσούκας
Όμποε-φλογέρες-μπαγλαμάς: Ξενοφών Συμβουλίδης
Κιθάρα: Παντελής Ντζιάλας
Βιόλα: Αρτέμης Σαμαράς
Ακορντεόν: Λευτέρης Γρίβας
Μπάσο: Θεόδωρος Κουέλης
Ντραμς: Νίκος Σκομόπουλος
Κρουστά: Στέφανος Θεοδωράκης-Παπαγγελίδης
-Συμμετέχει στο σόλο βιολί η μικρή Παναγιώτα Χριστίνα Ζαρείφη
ΠΑΡΑΓΩΓΗ: Broadway Show Productions
(Γιώργος Λυκιαρδόπουλος – Γιώργος Βάλαρης)

ΗΜΕΡΕΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ONLINE STREAMING – WORLDWIDE
ΣΑΒΒΑΤΟ 9 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2021
ΚΥΡΙΑΚΗ 10 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2021

ΤΙΜΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΟΥ
14€
ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
1.40’
ΩΡΕΣ ΠΡΟΒΟΛΩΝ:

20:00 – 24:00
Προπώληση εισιτηρίων online: https://www.viva.gr/tickets/theatre/streaming/omorfi-poli/

Η «Όμορφη Πόλη» του Μίκη Θεοδωράκη σε απόδοση – σκηνοθεσία Γιώργου Βάλαρη, μετά την τεράστια επιτυχία που σημείωσε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης, επιστρέφει για δύο μοναδικές παραστάσεις στο Ηρώδειο, την Κυριακή 13 και την Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου 2020.

Με άξονα-μύθο τις γνωστές μελωδίες του μεγάλου μας μουσουργού και την ποίησή του (για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή), η «ΟΜΟΡΦΗ ΠΟΛΗ» πατώντας στις μελωδίες της θρυλικής παράστασης, φθάνει στο σήμερα, μέσα από την σύγχρονη θεατρική και σκηνοθετική ματιά του Γιώργου Βάλαρη.

Μια μοναδική θεατρική-μουσική υπερπαραγωγή, μια ωδή στον μεγάλο μας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, παρουσιάζεται μέσα από ένα μοντέρνο εικαστικό - οπτικοακουστικό θέαμα, με σύγχρονη χορογραφία, video art και minimal αισθητική.

Το Ηρώδειο θα πλημμυρίσει από μελωδίες και τραγούδια που λατρέψαμε και μας γαλούχησαν επι σειρά ετών.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν ο Δημήτρης Μπάσης, η Σαλίνα Γαβαλά και ερμηνευτές που θα ανακοινωθούν σύντομα.

Πρωταγωνιστούν οι: Κώστας Καζάκος, Γιώργος Κιμούλης, Πέγκυ Σταθακοπούλου, Κωνσταντίνος Καζάκος, Ελισάβετ Μουτάφη, Γιώργος Βάλαρης, Αιμίλιος Ράφτης, Ακης Σιδέρης και η Λήδα Πρωτοψάλτη.
Χορευτές (αλφαβητικά): Ιωάννα Θεοδώρου, Αλέξανδρος Κεϊβανάι, Ηλίας Μπαγεώργος, Φαίδρα Νταϊόγλου, Αλέξανδρος Σταυρόπουλος, Στεφανία Σωτηροπούλου.

Η παράσταση της καρδιάς μας για δύο μοναδικές βραδιές, κάτω από τον Ιερό βράχο της Ακρόπολης, στο ΗΡΩΔΕΙΟ.
Φωτογραφίες παράστασης: https://www.photolifez.com/
Παραγωγή: Broadway Show Productions (Γιώργος Λυκιαρδόπουλος – Γιώργος Βάλαρης)

Προπώληση εισιτηρίων online:
https://www.ticketservices.gr/event/omorfi-poli/
Ταμείο: Πανεπιστημίου 39, Αθήνα
Τηλεφωνικώς: 210 7234567 και στα εκδοτήρια του Φεστιβάλ Αθηνών

Να σημειώσουμε ότι θα τηρηθούν οι συγκεκριμένες οδηγίες που ανακοίνωσε το Υπουργείο Πολιτισμού ώστε να «μείνουμε όλοι ασφαλείς»

Του Γιάννη Παναγόπουλου/ πηγή: https://eretikos.gr/fragilemag/o-mikis-kai-o-manos-mousiki/

Ήταν ευτύχημα πως στην Ελλάδα υπήρξε εκείνο το διάστημα όπου ο Μίκης και ο Μάνος δημιούργησαν τέχνη σε ίδιο χρόνο, σ’ ένα παράλληλο μουσικό – αισθητικό σύμπαν. Ποια ήταν η σχέση που έτρεφε ο ένας για τον άλλο; Όποια ιστορική διαφωνία και αν υπάρχει ή υπάρξει πολλοί από εμάς θα θέλαμε να ζούσαμε στην Αθήνα του 1962 απλά και μόνο για να γίνουμε αυτόπτες μάρτυρες ενός μοναδικού καλλιτεχνικού μαρτυρίου. Τον Ιούνη εκείνης της χρονιάς η θεατρική Αθήνα διχάστηκε.

Μιλάμε για τη σεζόν που το Θέατρο Μετροπόλιταν φιλοξένησε την παράσταση “Οδός Ονείρων” σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι, σκηνοθεσία Αλέξη Σολωμού με πρωταγωνιστές τους Δημήτρη Χορν, Ρένα Βλαχόπουλου και, παράλληλα, στο απέναντι θέατρο “Παρκ” ανέβηκε το έργο “Όμορφη Πόλη” του Μίκη Θεοδωράκη σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη. Τα δύο θέατρα γέμιζαν ασφυκτικά. Η Αθήνα δεν μπορούσε ν’ αποφασίσει. Ποιος από τους δύο τους είναι καλύτερος; Η σπάνια και τόσο συγκεκριμένη λαϊκή μελωδία του Μίκη θα μπορούσε να ξεχωρίσει της πηγαίας μουσικής πρόζας του Μάνου; Το ερώτημα ή έκδοχα του ερωτήματος παρέμειναν ανεξίτηλα στο πέρασμά του χρόνου. Και συχνά μπολιάζονταν από δόσεις πολιτικής. Η άποψη του Μίκη ήταν συγκεκριμένη. Η αριστερά ήταν η μόνη πολιτική ελπίδα για πραγματική δικαιοσύνη. Η άποψη του Μάνου ζούσε αλλού. Δεν ήταν στρατευμένη πολιτικά. Το ζητούμενο της αισθητικής παιδείας τον απασχολούσε διαχρονικά ανεξαρτήτως πολιτικής σημαίας.

 

Μίκης και Μάνος στη Ρώμη

•Έχουν γραφτεί πολλά γύρω από τη σχέση που διατηρούσαν οι δύο μεγάλοι Έλληνες συνθέτες. Η πρώτη τους συνάντηση έγινε την άνοιξη του 1945. Τότε ο Μίκης και ο Μάνος συμφώνησαν πάνω σε δύο πράγματα. Το πρώτο ήταν πως τα αριστουργήματα της Συμφωνικής Μουσικής ήταν κοινά μουσικά τους πρότυπα. Το δεύτερο, παρ’ όλο που η Ελλάδα ζούσε τη χαρά της απελευθέρωσης από τον γερμανικό ζυγό, πως στο μέλλον θα ζούσε νέες συμφορές

Εκείνη η πρώτη συνάντηση Μίκη – Μάνου έγινε στις κουίντες του θεάτρου Βρετάνια. Ο Χατζιδάκις είχε γράψει τη μουσική για την παράσταση “Το Καλοκαίρι θα Θερίσουμε” του Αλέξη Δαμιανού και ο Μίκης διεύθυνε μια μικρή χορωδία από Επονίτες. Συχνά ο Μίκης έπαιζε και αρμόνιο. Εκείνη η παράσταση του θιάσου των Ενωμένων Καλλιτεχνών ήταν ο επίσημος θεατρικός φορές της Αριστεράς, του ΕΑΜ. Ο Μίκης έχει παραδεχτεί πως εκείνη την περίοδο με τον Μάνο μοιράζονταν το ίδιο ιδεολογικό στρατόπεδο. Μιλάμε για περίοδο που η αξία της λέξης μετριοπάθεια ήταν άγνωστη. Η σκεπτόμενη νεολαία είχε καταφύγει στην αριστερά. Λίγο αργότερα ο Μάνος θ’ απογειώνονταν προς την κορυφή. Η στιγμή του Μίκη θα έρχονταν λίγο αργότερα.

Η πρώτη επαφή των δύο συνθετών φαντάζει ο πρόλογος μιας βαθιάς φιλίας, αλληλοεκτίμησης, θαυμασμού του ενός για τον άλλο. Ο Μίκης επιστρέφει στην εποχή λέγοντας: “Αρχίσαμε να επισκεπτόμαστε ο ένας το σπίτι του άλλου, αυτός να έρχεται στη Σμύρνης 39 στη Νέα Σμύρνη κι εγώ στη Μάνου 3 στο Παγκράτι, ήταν φυσικό να παίζουμε ο ένας στον άλλο τις συνθέσεις μας στο πιάνο. Ακολουθούσε συζήτηση στην αρχή για τη μουσική, με κατάληξη στην πολιτική. H διαφορά μας τότε ήταν ότι εγώ ήμουν οργανωμένος και γι’ αυτό θα έλεγα φανατισμένος. Δεν ήθελα να δω την πραγματικότητα που μου ανέλυε με την τετράγωνη λογική του ο Μάνος, όμως αυτές οι διαφωνίες μας, αντί να μας απομακρύνουν, μας έφερναν πιο κοντά: Εγώ τον εκτιμούσα ακόμα πιο πολύ γιατί συμφωνούσα στο βάθος με την ορθότητα και την εντιμότητα της σκέψης του. Εκείνος πάλι έβλεπε ότι ήμουν πιασμένος στο δόκανο ενός «πρέπει» που με οδηγούσε πέρα από τη λογική… Όταν βρέθηκα στα 1947 εξόριστος στην Ικαρία, μου έγραψε: «Έχω τύψεις που εσύ είσαι εκεί κι εγώ έμεινα εδώ…»”.

•Η ζωή στην προεμφυλιακή Ελλάδα ήταν σκληρή. Μια κοινωνία έπρεπε να στηθεί πάνω στις στάχτες μιας εγκληματικής πολεμικής κατοχής. Η αγάπη για τη μουσική ήταν η κύρια και κοινή αναφορά των δύο προσωπικοτήτων όμως η ζωή κυλούσε δύσκολα. Το μεροκάματο δεν έβγαινε από τη μουσική. Ο Μάνος έπιασε δουλειά στο παγοποιείο του Fix και ο Μίκης έκανε το ίδιο ως εφημεριδοπώλης. Ο δεύτερος έχει την ευκαιρία να βρίσκει ένα πιάτο φαγητό στο πατρικό του

Ο Μάνος δούλευε για να θρέψει την οικογένειά του. Ο Μίκης θεωρεί πως εκείνη η μάχη επιβίωσης στοίχειωσε στο μυαλό του φίλου του. Το όνειρο δημιουργίας συμφωνικής μουσικής απομακρύνθηκε από τις βλέψεις του. Μόνο στο φινάλε της ζωής του, με τη δημιουργία της Ορχήστρας των Χρωμάτων ο Χατζιδάκις είχε την ευκαιρία ν’ ασχοληθεί με τη μουσική που αγάπησε, πόθησε τόσο δυνατά.

Λίγο πριν το φινάλε της δεκαετίας του 1940 ο Χατζιδάκις συναντήθηκε με τον Κάρολο Κουν και ανέβασαν Λόρκα “Ματωμένος Γάμος” στο θέατρο (1948). Την ίδια περίοδο ο Θεοδωράκης ήταν ένας κυνηγημένος αριστερός. Ένας παράνομος που κρύβονταν δεξιά και αριστερά για ν’ αποφύγει τη σύλληψή του. Στο άκουσμα της θεατρικής συνεργασίας Κουν – Χατζιδάκι πάνω σε κείμενα ενός ομοφυλόφιλου και αριστερού ποιητή δεν δίστασε να ρισκάρει την ελευθερία του δίνοντας το «παρών» σ’ εκείνη την παράσταση. Με τη σύζυγό του Μυρτώ βρέθηκαν στην πρεμιέρα της. Κάθισαν στις τελευταίες σειρές του θεάτρου. Ο Μίκης μαγεύτηκε από τη μουσική του Μάνου. Την πιο χαρακτηριστική ίσως συγκινητική στιγμή της βραδιάς φωτίζει το σημείωμα που έγραψε στον φίλο του πάνω σ’ ένα χαρτάκι. Εκείνο που έγραψε την άποψή του για τη μουσική του. Ο Μάνος το φύλαξε. Σε συναντήσεις που είχαν στο μέλλον του το έδειχνε συχνά. Ήταν μια δική τους συμβολική διάλεκτος.

Υπήρξε μια περίοδος που η μουσική σκηνή της Ελλάδας ήταν αληθινά γόνιμη. Στη δεκαετία του 1950 ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις μοιάζουν να προσφέρουν τη καλλιτεχνική δροσιά που περιμένει το κοινό σε Ελλάδα και Ευρώπη. Οι συνθέσεις τους αναγνωρίζονται ποικιλοτρόπως. Ο Θεοδωράκης μένει πιστός στο όραμα που είχαν μοιραστεί κάποτε οι δυο τους. Γράφει συμφωνική μουσική που ανεβαίνει σε περίοπτα θέατρα του Λονδίνου και του Παρισιού όμως πέρα από τη διεθνή αναγνώριση και οι δύο τους νιώθουν την ανάγκη να επιστρέψουν πίσω. Στην Ελλάδα. Ο Χατζιδάκις γράφει τη μουσική για τη “Στέλλα”. Ο Θεοδωράκης στο απόγειο των συμφωνικών του αναζητήσεων μετά από συναυλία του στο Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου αποφασίζει να επιστρέψει στην πατρίδα του. Ίσως ένας φιλόδοξος για καριέρα “παντού” συνθέτης δεν θα έκανε το ίδιο. Ο Θεοδωράκης ρίσκαρε και του βγήκε. Η Ελλάδα έμοιαζε με προορισμό άγονης καλλιτεχνικής γραμμής όμως συχνά τα φαινόμενα απατούν. Μια νέα μεγάλη καλλιτεχνική συνεργασία τον περίμενε.

Ο Γιάννης Ρίτσος έστειλε τον Επιτάφιο στον Μίκη Θεοδωράκη το 1958. Η πρόκληση για τον Έλληνα συνθέτη μεγάλη. Γράφει τη μουσική και όπως ο ίδιος έχει πει: Ευθύς μόλις έγραψα τα τραγούδια, τα έστειλα – πού αλλού – στον Χατζιδάκι. Όταν τον συνάντησα τον άλλο χρόνο στο σπίτι του στο Παγκράτι, έβγαλε και μου έδειξε τους μαγικούς δίσκους Fidelity με τα πρώτα του τραγούδια. Πόσο ήταν πλήρης, ευτυχής, ολοκληρωμένος. Κι εγώ πόσο τον ζήλεψα εκείνη τη στιγμή: Ένα κοινό εφηβικό μας όνειρο, να πάει η μουσική μας παντού, εκείνος το πραγματοποιούσε. Τότε τον ρώτησα: «Πήρες τον “Επιτάφιο”, Μάνο; Τι γνώμη έχεις;». Δεν τόλμησα να τον ρωτήσω αν μπορεί να ηχογραφηθεί… Όμως εκείνος φαίνεται ότι έβλεπε στο πρόσωπό μου τη συνέχιση του κοινού μας ονείρου, του συμφωνιστή: – Εσύ γράφεις συμφωνικά έργα και πας πολύ καλά. Κατάφερες αυτό που και οι δύο επιθυμούσαμε τόσο. [Ωστόσο εγώ τα έβλεπα ανάποδα, πίστευα πως εκείνος τα είχε καταφέρει καλύτερα.] Τώρα παίζεται στην Επίδαυρο η μουσική σου για τις «Φόνισσες», συνέχισε. Έχεις παραγγελίες, μπαλέτα, γίνεσαι γνωστός στην Ευρώπη. Ναι, γνωρίζω τον «Επιτάφιο», όμως πρέπει να σου πω ειλικρινά ότι δεν είναι αντάξιός σου…”

•Ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις. Μια χώρα μόνοι τους. Από την φλεγόμενη μεταπολεμική, μετεμφυλιακή Ελλάδα στην αιωνιότητα της ανθρώπινης αλληλοεκτίμησης. Εκείνης που δεν γνωρίζει πολιτικές σημαίες και κοινωνικές προκαταλήψεις. “Βαθιά Φιλία”, αυτές τις λέξεις θα διαλέγαμε δοκιμάζοντας να περιγράψουμε την ποιότητα της σχέσης τους

⁃

Στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών νοσηλεύεται ο Μίκης Θεοδωράκης από τις 26 Φεβρουαρίου.

Σύμφωνα με το ιατρικό ανακοινωθέν, ο μουσικοσυνθέτης εισήχθη στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών λόγω επεισοδίου δύσπνοιας και ταχυαρρυθμίας, επί εδάφους υποτροπιάζουσας κολπικής μαρμαρυγής, και τέθηκε σε ενδοφλέβιο φαρμακευτική αγωγή.

Το ιατρικό ανακοινωθέν:

«Ο μουσικοσυνθέτης Μίκης Θεοδωράκης εισήχθη στο Ιατρικό Κέντρο Αθηνών την 26η Φεβρουαρίου 2019, λόγω επεισοδίου δύσπνοιας και ταχυαρρυθμίας, επί εδάφους υποτροπιάζουσας κολπικής μαρμαρυγής. Ετέθη σε ενδοφλέβιο φαρμακευτική αγωγή και συνεχίζει νοσηλευόμενος.