«Ο θάνατος υπάρχει είναι εκεί, Μώρις ,και εσύ απλά σβήνεις τις ημέρες από το ημερολόγιο».
Η
Ομάδα Νάμα ανεβάζει, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το έργο
«Η λάμψη μιας ασήμαντης νύχτας» του Ιρλανδού συγγραφέα
Κόνορ Μακφέρσον κι έτσι έχουμε την ευκαιρία να γνωρίσουμε ένα ακόμη έργο του, μετά τον «Φάρο», που σκηνοθετήθηκε από τον
Κωνσταντίνο Μαρκουλάκη στο Θέατρο Αθηνών.
Ο θεατής μπορεί, πολύ εύκολα, να εντοπίσει αρκετές ομοιότητες ανάμεσα στα δύο κείμενα, τα οποία, φέτος, συστήνονται στο αθηναϊκό κοινό μέσα από δύο εξαιρετικές παραστάσεις.
Ο «Ιρλανδός Τσέχοφ», όπως συνηθίζουν να αποκαλούν τον συγγραφέα οι Άγγλοι γείτονές του, τοποθετεί στο επίκεντρο του έργου του τα αδιέξοδα του μέσου Ιρλανδού, ο οποίος προσπαθεί να επιβιώσει ζώντας μέσα σ’ ένα σάπιο σύστημα καταναλώνοντας πολύ αλκοόλ και κάνοντας κι άλλες καταχρήσεις, χωρίς οικογενειακή θαλπωρή, χωρίς σταθερή επαγγελματική σχέση και σε άθλια οικονομική κατάσταση.
Στα έργα του εντοπίζουμε, σχεδόν πάντα, και κάποιον ήρωα με αναπηρία (στον «Φάρο» ο Ρίτσαρντ είναι τυφλός, στη «Λάμψη μιας ασήμαντης νύχτας» ο Ντοκ είναι νοητικά καθυστερημένος). Επιπλέον, οι ήρωες του λειτουργούν σαν το ζωικό βασίλειο, σαν μια τροφική αλυσίδα απέναντί στο πιο δυνατό ζώο. Πάντα υπάρχει κάποιος, ο οποίος νομίζει ότι ο άλλος είναι πιο ισχυρός. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, καθώς ο ένας ζηλεύει τον άλλον, κυριεύεται από ενοχές, και πνίγεται από τη σχέση αυτή, κανείς, όμως, δεν μπορεί να ξεφύγει. Ήρωες, οι οποίοι εθελοτυφλούν στη μιζέρια τους, οι οποίοι βλέπουν το δέντρο, αλλά χάνουν το δάσος. Σας θυμίζουν κάτι;
Στο δια ταύτα, όμως, η «Λάμψη της ασήμαντης νύχτας» (The Night Alive, 2013) ανέβηκε, για πρώτη φορά, σε σκηνοθεσία του ιδίου του συγγραφέα, στο θέατρο Donmar Warehouse στο Λονδίνο, τον Ιούνιο του 2013 ως μαύρη κωμωδία.
Η ιστορία επικεντρώνεται στη ζωή ενός άνδρα κοντά στα πενήντα, του Τόμμυ, ο οποίος έχει αποχωριστεί την οικογένειά του και ζει μόνος του, πια, σε ένα τμήμα του σπιτιού τού θείου του τού Μώρις, σε μια συνοικία του Δουβλίνου. Οι δουλειές του ποδαριού που κάνει με τον κολλητό φίλο του Ντοκ, οι γκρίνιες του θείου Μώρις κι οι τηλεφωνικοί καυγάδες με την πρώην γυναίκα του αποτελούν την καθημερινότητα του αποτυχημένου και μοναχικού Τόμμυ. Τη ζωή του έρχεται να ταράξει μια νεαρή κοπέλα, η Αϊμέ, που μόλις σώθηκε από μια άγρια επίθεση από τον σύντροφό της Κένεθ, ο οποίος την είχε σπρώξει στην πορνεία. Η ερωτική σχέση του Τόμμυ με την Αϊμέ θα αναστατώσει τη ζωή των πέντε ηρώων.
Η Ελένη Σκότη βρίσκει πρόσφορο έδαφος στο έργο σκηνοθετώντας το με τον προσφιλή της τρόπο, τον ρεαλισμό, καθώς δουλεύοντας με τη συγκεκριμένη ομάδα ηθοποιών κι έχοντας τα εχέγγυα της ευθύβολης μετάφρασης του Γιώργου Χατζηνικολάου οδηγείται σε μια παράσταση στην οποία δικαιώνεται απόλυτα.
Η σκηνοθεσία καταφέρνει να διεγείρει τόσα πολλά συναισθήματα στο θεατή, ώστε το έργο διατηρώντας την αξία και το ενδιαφέρον ενός θρίλερ και μιας μαύρης κωμωδίας, παράλληλα, συγκινεί.
Οι συντελεστές δεν αμέλησαν μια σημαντική παράμετρο του κειμένου: το εξαιρετικό χιούμορ του. Το διατήρησαν και το φώτισαν στις ανάλογες δόσεις.
Αυτό που μένει, όμως, από την παράσταση είναι οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών και όπως κι οι μεταξύ τους σχέσεις, που δουλεύτηκαν εξονυχιστικά.
Ο Δημήτρης Αλεξανδρής μοιάζει να μην παίζει τον Τόμμυ, αλλά να είναι ο ίδιος ο Τόμμυ, εξαιτίας της φυσικότητάς του και της άνεσής του με στον σκηνικό χώρο, που, σπάνια, κατακτά ένας ηθοποιός. Η φθορά του ήρωα κι η εσωτερική ένταση αντικατοπτρίζονταν στο πρόσωπό του, σαν όλα να έχουν βιωθεί βαθιά.
Ο Ερρίκος Λίτσης καταφέρνει να φέρει στη σκηνή μια άλλη κοινωνική τάξη κι έναν άλλο κόσμο, ο οποίος εξακολουθεί να επιζεί μέσω των αναμνήσεων του. Η πάλη των δύο κόσμων είναι, πάντα, παρούσα με τη μορφή της αναμέτρησης των ανθρώπινων υπάρξεων, γεγονός που κατάφερε να αποδώσει, περίφημα, ο ηθοποιός με την ερμηνεία του, ο οποίος ήταν εξαιρετικός στη σκηνή περιγράφοντας όσα συνέβησαν στο μνημόσυνο.
Ο Γιώργος Τριανταφυλλίδης κλέβει την παράσταση με τον αβανταδόρικο ρόλο του Ντοκ. Μια φιγούρα, η οποία ξεχωρίζει και, με πολύ χιούμορ, αποδίδει τις πιο τραγικές καταστάσεις. Υποψήφιος, πέρσι, για την ερμηνεία του στο έργο του Φέρντιναντ Μπρούκνερ «Η αρρώστια της νιότης», σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λάλου, για το βραβείο «Δημήτρης Χορν» 2017, μ’ αυτή την ερμηνεία του δεν μπορεί να μην διεκδικήσει και, πάλι, τον Χρυσό Σταυρό του Ηθοποιού.
Η Κατερίνα Μαούτσου χάρισε στην Αϊμέ μια αυθεντικότητα. Ήταν λιτή, ουσιαστική και καίρια. Η σκηνή του εφιάλτη κι η συζήτηση που ακολούθησε με τον Τόμμυ (Δημήτρη Αλεξανδρή) ήταν, ίσως, η καλύτερη σκηνή της παράστασης. Οι δύο ήρωες περιγράφουν τη συνουσία και ό,τι συνέβη μεταξύ τους προσπαθώντας, πίσω από τη σαρκική επαφή, να βρουν κάτι για να πιαστούν. «40 ευρώ εντάξει…Γιατί σε μια γνωριμία θέλει και όλο αυτό το ψηστήρι…» θα της πει ο Τόμμυ κι εκείνη θα προσπαθήσει δειλά να τον αγκαλιάσει...
Ο Αργύρης Σαζακλής, στον ρόλο του Κένεθ, εγκλωβίστηκε, ίσως, από τη σκηνοθεσία, στη γραφική φιγούρα του «κακού» κι η ερμηνεία του παρά ήταν εξωτερική.
Μεγάλο ατού της παράστασης αποτελεί και το σκηνικό του Γιώργου Χατζηνικολάου, που υπηρετώντας πιστά το πνεύμα αυτής, δηλ. το τμήμα του σπιτιού τού θείου του Μώρις, σε μια συνοικία του Δουβλίνου, μεταφέρεται στη σκηνή του Επί Κολωνώ με κάθε λεπτομέρεια, είτε αυτή είναι ένα μικρό βιβλίο pocket στη γωνία, είτε η αφίσα στον τοίχο δένοντας, έτσι, αρμονικά με τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του Αντώνη Παναγιωτόπουλου.
Μια παράσταση που μας συστήνει, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, ένα σύγχρονο βραβευμένο έργο. (Την περίοδο κατά την οποία παίχτηκε στο Atlantic Theater της Νέας Υόρκης, απέσπασε το βραβείο Καλύτερου Έργου 2014 ενώ, ταυτόχρονα, ήταν υποψήφιο για τα βραβεία Drama Desk & Lucille Lortell, όπως και για το Βραβείο Ολίβιε). Μια, ακόμα, εξαιρετική παράσταση από την ομάδα Νάμα.
Από τη Γιώτα Δημητριάδη
