Μερικές συναντήσεις είναι πολύτιμες και θέλεις να τις κρατήσεις φυλαγμένες σε ένα κουτάκι του μυαλού σου, ως πολύτιμη παρακαταθήκη. Ορισμένοι καλλιτέχνες ζουν πλημμυρισμένοι στο φως, πάνω και κάτω από τη σκηνή. Μιλούν και σε γεμίζουν αισιοδοξία. Σου μεταδίδουν με λίγες λέξεις και περισσότερες παύσεις μια ευγένεια και ένα ήθος τόσο σπάνιο που σε κάνει να πιστεύεις ακόμη στους ανθρώπους. Η Αριέττα Μουτούση με λεπτότητα και σεμνότητα που αφοπλίζει μας μίλησε για τις μεγάλες της αγάπες, τη Λαλιώ και την Ελένα, δύο ρόλους τους οποίους λάτρεψε και το κοινό, καθώς και για τη ζωή της, το θέατρο, τα όνειρά της, ενώ μας αποκάλυψε και τη μεγάλη της αδυναμία...

 Η «Νοσταλγός» είναι μια παράσταση που συνεχίζεται για δεύτερη χρονιά. Πόση απήχηση έχει σήμερα η γλώσσα του Παπαδιαμάντη, σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε από εικόνες και το θέατρο συχνά στοχεύει στον εντυπωσιασμό;

Πιστεύω πως η γλώσσα του Παπαδιαμάντη είναι πολύ δυνατή και ιδιαίτερη. Τα κείμενά του, όταν τα διαβάζεις, σε κατακλύζουν με εικόνες, εικόνες που δεν δίνονται με ένα συγκεκριμένο τρόπο ή, τέλος πάντων, όπως στην εποχή μας. Ο Παπαδιαμάντης ως πεζογράφος, και ως άνθρωπος, έχει το ξεχωριστό χάρισμα να δημιουργεί πάρα πολύ έντονες εικόνες. Πέρυσι επισκεφθήκαμε δύο φορές τη Σκιάθο και τη μια φορά παίξαμε κιόλας. Ο Θοδωρής Τζούμας, ο πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου «Η Σκιάθος», μας πήγε σε όλα τα μέρη για τα οποία έγραψε ο Παπαδιαμάντης, από τα οποία πέρασε, τα οποία αναφέρονται στη «Νοσταλγό». Ήταν μια μοναδική εμπειρία, καθώς μας ήταν όλα τόσο οικεία, είχαμε την αίσθηση πως τα γνωρίζαμε. Διαβάζοντας και ερμηνεύοντας το κείμενο του σπουδαίου αυτού συγγραφέα, είχαμε ήδη σχηματίσει την εικόνα τους στο μυαλό μας. 

 

Η Λαλιώ νοσταλγεί την πατρίδα της, αλλά τολμά, δεν κάθεται να θρηνήσει. Μπαίνει σε μια βάρκα και φεύγει. Σήμερα η στάση αυτή συνηθίζεται ή επαφιόμαστε στην κατάσταση;

Πρόκειται για μια ανάγκη διαχρονική. Οι άνθρωποι πάντα ποθούν αυτό που δεν έχουν, τουλάχιστον αυτή την εντύπωση δίνουν. Μάλλον ποθούν αυτό που έχουν και δεν ξέρουν ότι το έχουν και αυτό λαμβάνει διάφορες μορφές. Συμβολικά μπορεί να ονομαστεί πατρίδα, αγάπη, θεός, είναι δυνατό να αποκτήσει πολλές σημασίες. Όταν κάποιος επιθυμεί κάτι διακαώς, το έχει μεγάλη ανάγκη, όλο του το είναι τον οδηγεί σε αυτό και τολμά. Όταν φτάσει όμως στο συγκεκριμένο σημείο, είναι πλέον μια φυσιολογική παρόρμηση, κάτι αναπόφευκτο. 

 

 

Εσείς πότε ήταν η τελευταία φορά που κάνατε κάτι που δεν γινόταν να μην το κάνετε;

Γενικά νομίζω πως είμαι ένα άτομο που προσπαθώ να ακούω τον εαυτό μου, να αφουγκράζομαι τις ανάγκες μου, να ανακαλύπτω τα θέλω μου, όσα κάνουν καλό στην ψυχή μου. Έτσι, όταν επιθυμώ κάτι, όταν το χρειάζομαι, προσπαθώ να το αποκτήσω. Βέβαια δεν αναφέρομαι σε μεγαλεπήβολα σχέδια που πραγμάτωσα, σε τεράστια άλματα. Αναφέρομαι στην καθημερινότητα, που συνίσταται σε μικρά πραγματάκια τα οποία όλοι έχουμε ανάγκη για να μπορούμε να είμαστε καλά, να ισορροπούμε. Αναφέρομαι στη σχέση του ανθρώπου με το τώρα, με την ύπαρξή του.

 

Γι’ αυτό είστε τόσο αισιόδοξη; Η αδερφή σας σε μια πρόσφατη συνέντευξή της στο Texnes-plus επισήμανε ότι θέλει να είναι μαζί σας συνέχεια επειδή είστε πολύ αισιόδοξη και δεν έχετε άγχος, όπως εκείνη, κάτι που κληρονόμησε από τη μητέρα σας. Πώς τα καταφέρνετε; 

Σήμερα, με όλα αυτά που βιώνουμε, δεν γίνεται να μην έχουμε καθόλου άγχος. Ωστόσο ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να προβληματιστούμε, να προσπαθήσουμε να διερευνήσουμε πώς νιώθουμε και το λόγο για τον οποίο αισθανόμαστε έτσι, να αναρωτηθούμε γιατί το κάνουμε αυτό στον εαυτό μας, ποια είναι η πηγή του άγχους μας. Θα πρέπει να πιστέψουμε πως όλα θα πάνε καλά, πως δεν υπάρχει τίποτα κακό και αρνητικό, καθώς πολλές φορές επινοούμε με το μυαλό μας καταστάσεις που δεν υφίστανται. Αν εμπλακούμε σε έναν τέτοιο εφιάλτη, θα εγκλωβιστούμε. Επιβάλλεται λοιπόν να είμαστε ο εαυτός μας. Να πράξουμε αυτό που μπορούμε, το οποίο είτε θα αρέσει στους άλλους είτε όχι. Χρειάζεται να προσπαθήσουμε να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, να πούμε την αλήθεια μας και να ακούσουμε τη δική τους. Συνήθως όλα είναι στο χέρι μας. Γιατί πρέπει να βασανιζόμαστε μέχρι τελικά να ανασάνουμε και να πούμε «Δόξα τω Θεώ, όλα καλά πήγαν»; Καλό είναι να το λέμε αυτό από την αρχή. Πιστεύω πως, αν αντιμετωπίζουμε έτσι οτιδήποτε μας συμβαίνει, όλα πάνε καλά. Και, αν προκύψει και κάτι που δεν μας αρέσει, δεδομένου ότι συνέχεια ερχόμαστε αντιμέτωποι με απρόβλεπτες καταστάσεις, με πράγματα που δεν έχουμε προγραμματίσει, τότε θα δούμε τι πρέπει να κάνουμε και πώς θα αντεπεξέλθουμε. Όχι όμως να σκεφτόμαστε από πριν ότι θα συμβεί. Θα το αντιμετωπίσουμε όταν συμβεί. Όλα είναι θέμα απόφασης, επιλογής. Να αντιμετωπίζουμε την κάθε στιγμή, το τώρα. Να μην ξεφεύγουμε νοερά. 

 

 Αυτό είναι και το θέατρο...

Όντως. Το θέατρο με έχει βοηθήσει σε αυτό τον τομέα. Το ευγνωμονώ το θέατρο που μου δίνει την ευκαιρία κάθε βράδυ να κάνω πράξη αυτό. Είναι λυτρωτικό, με ηρεμεί, με κάνει να χαίρομαι, να απολαμβάνω τη στιγμή, το έργο, αυτό που συμβαίνει ανάμεσα σε μένα και στους θεατές, αυτό που γίνεται στη ζωή μου, το ότι υπάρχω, το ότι ζω.

 

 Θα μπορούσατε να έχετε γίνει και ψυχίατρος. Νομίζω αυτό θέλατε και μικρή;

Ναι, το ήθελα. Άλλωστε ο πατέρας μου ήταν νευρολόγος-ψυχίατρος και η μητέρα μου ηθοποιός, είχα να επιλέξω και είχα και μια κλίση προς την ιατρική και τα παιδιά. Θα μπορούσα να είχα ασχοληθεί με αυτό τον τομέα.

 

 

 Όταν μελετάτε ένα ρόλο, τον αντιμετωπίζετε και με αυτή την οπτική, επιστημονικά;

Κάποτε το έκανα περισσότερο, τώρα πια τον προσεγγίζω με το συναίσθημα. Έτσι οδηγούμαι στην ουσία, σε αυτό που πραγματικά ισχύει, ξεφεύγω από το φαίνεσθαι. Δεν στέκομαι στο πρώτο επίπεδο.

 Η αγάπη για τα παιδιά που αναφέρετε έχει σχέση με την «Αγαπητή Ελένα», μια παράσταση στην οποία έχετε αδυναμία, ή πρόκειται για μια απλή σύμπτωση; Αυτός ο ρόλος είναι καρμικός για σας. Στο συγκεκριμένο έργο υποδύεστε την καθηγήτρια. Πολλοί υποστηρίζουν ότι το να είναι κάποιος καλός παιδαγωγός απαιτεί μεταξύ άλλων και ταλέντο. Το πιστεύετε αυτό; 

Νομίζω πως αυτό που μου έρχεται αμέσως στο μυαλό είναι η αγάπη, η αγάπη για το καθετί. Στο θέατρο γενικά, στις σχέσεις με τους συναδέλφους, στη σχέση με τον εαυτό μας, γενικά ισχύει. Όμως με τα παιδιά, που είναι τόσο ιδιαίτερα πλάσματα, μοναδικά, που, χωρίς να το καταλαβαίνουν, σε βοηθούν να ανακαλύψεις την αλήθεια σου, την ουσία σου, σε αγγίζουν με τέτοιο τρόπο που δεν μπορεί να εκφραστεί με λόγια, η αγάπη είναι ξεχωριστή. Τα παιδιά έχουν σχέση με την ύπαρξή μας. Συμβολίζουν την αγνότητα. Τρελαίνομαι να βλέπω τα παιδιά να παίζουν, να συγκεντρώνονται  στη στιγμή, να εστιάζουν σε αυτό που μπορούν να κάνουν. Χαίρομαι πάρα πολύ που συμμετέχω στη συγκεκριμένη παράσταση. Είναι πολύ όμορφο που μοιράζομαι αυτές τις στιγμές μαζί τους.

 Πώς επηρεάζει ο κόσμος του έργου, η εποχή στην οποία αναφέρεται και η χώρα που διαδραματίζεται τις αντιδράσεις των παιδιών;

Η συγγραφέας μελετά τέσσερις διαφορετικές κοινωνικές τάξεις. Αυτό το στοιχείο μπορείς να πεις ότι καθόριζε την κατάσταση στη Ρωσία τότε και το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. Αυτό φάνηκε από την πορεία των πραγμάτων. Στην Ελλάδα βέβαια το πρόβλημα του αλκοολισμού δεν είναι τόσο έντονο, αν και, όπως έχω διαβάσει, είμαστε σε υψηλή θέση στην κατανάλωση αλκοόλ, ωστόσο μας ταλανίζουν άλλα εξίσου σοβαρά προβλήματα. Κάποια προβλήματα είναι κοινά σε διάφορες χώρες. Ο αλκοολισμός στη Ρωσία έχει σχέση και με το κλίμα, είναι ένα υπαρκτό φαινόμενο,  που παρατηρείται σε συγκεκριμένες κοινωνικές τάξεις και έχει σχέση με τις πολιτικές συνθήκες.

 

Ποιες είναι οι αντιδράσεις του κοινού; Τι σας λένε;

Πολύ έντονες. Πάρα πολύ έντονες. Εκτός από το συνεχές χειροκρότημα και τις επευφημίες, συγκινούνται, κλαίνε, έρχονται και μας βρίσκουν, μας αγκαλιάζουν. Πολλές καθηγήτριες ταυτίζονται, πάρα πολλοί γονείς και καθηγητές ξανάρχονται να δουν την παράσταση, αυτό γίνεται σχεδόν συνέχεια.

 

Αν δεν ήσασταν μητέρα, θα ερμηνεύατε διαφορετικά αυτόν το ρόλο;

Πιστεύω πως το γεγονός ότι έγινα μητέρα με βοήθησε πάρα πολύ. Ήταν η φυσική πορεία των πραγμάτων. Άλλαξα. Είχα σταματήσει να παίζω για επτά χρόνια και έζησα για ένα διάστημα στην Τζια. Θυμάμαι χαρακτηριστικά, όταν ξαναγύρισα, πολλοί αναρωτιόνταν πού ήμουν, αν έπαιζα στο νησί και δεν το ήξεραν. Μου επισήμαιναν ότι άλλαξα και το ένιωθα κι εγώ. Μου έλεγαν ότι κανένας δεν θα με θυμόταν έπειτα από τόσο μεγάλο διάστημα αποχής, όμως δεν με απασχολούσε. Δεν ήξερα καν αν θα επέστρεφα, δεν το είχα προγραμματίσει, το άφησα στην τύχη. Αυτά τα επτά χρόνια δεν με απασχολούσε το θέατρο καθόλου, δεν μου έλειπε, δεν πήγαινα να δω παραστάσεις, εκτός βέβαια από  την Αμαλία και τη μαμά στις πρεμιέρες τους. Ούτε σινεμά πήγαινα που μου αρέσει πολύ. Ήμουν αλλού και περνούσα πολύ καλά. Κάποια στιγμή η ανάγκη να ασχοληθώ και πάλι με το θέατρο εμφανίστηκε ξανά.

 

Είστε παραδοσιακή μητέρα;

Και ναι και όχι. Από τότε που ο γιος μου ήταν πολύ μικρός ήθελα να τον ακούω, να τον σέβομαι, να λαμβάνω υπόψη τις επιθυμίες του και πολλοί μου έλεγαν ότι δεν ήμουν αρκετά αυστηρή. Πιστεύω πως, όταν ένα παιδί δεν ζητά παράλογα πράγματα, δεν υπάρχει πρόβλημα. Αν σου ζητά κάτι που το θέλει, είναι σημαντικό γι’ αυτό, πρέπει να το σκεφτείς σοβαρά. Ο γιος μου, για παράδειγμα, ήθελε κάποια στιγμή, στην πρώτη γυμνασίου, να πάει σχολείο στην Αγγλία, εσωτερικός –όπως κι εγώ–, και τελικά το δέχτηκα. Βέβαια εκείνη τη χρονιά δεν δούλεψα και μπορούσα να τον επισκέπτομαι συχνά. Έκανα κάτι τέτοια που άλλοι τα θεωρούσαν υπερβολές. Γενικά στη ζωή μου επιτρέπω οι άνθρωποι να κάνουν αυτό που επιθυμούν και το ίδιο ισχύει και για μένα, θέλω κι εγώ να μπορώ να κάνω αυτό που μου αρέσει.

 

 

Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Το Φεβρουάριο θα συμμετέχω, για λίγες παραστάσεις, στο «Linie 1» των Volker Ludvig και Birger Heymann, ένα μιούζικαλ από τη Σοφία Βγενοπούλου και την ομάδα Grasshopper Youth που θα ανέβει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης. Οι συντελεστές είναι πολλοί και όλοι έχουμε από τέσσερις μικρούς ρόλους. Όταν γνώρισα τη Σοφία Βγενοπούλου, μου άρεσε πάρα πολύ ως άνθρωπος και, μολονότι δεν είχα σκοπό να παίξω, δέχτηκα αμέσως την πρόταση. Είναι συμπαθέστατη, έχει σπουδάσει παιδοψυχιατρική και σκηνοθεσία δέκα χρόνια στην Αμερική και εργάζεται και ως παιδοψυχίατρος. Τέλος θα ήθελα να αναφέρω και μια ταινία στην οποία έλαβα μέρος, τα «Γενέθλια» του Δημήτρη Κατσιμίρη, που κέρδισε έξι βραβεία.      

    

 

Ευχαριστούμε το «Upupa Epops» Αλκμήνης 7 για την φιλοξενία.

Φωτογράφιση για το Τexnes-plus  έγινε από τον Κοσμά Ινιωτάκη.

 

Η Αριέττα Μουτούση πρωταγωνιστεί στην Νοσταλγό στο θέατρο Αλκμήνη κάθε Δευτέρα και Τρίτη για λίγες ακόμη παράστασεις.

Στην "Αγαπητή Ελένα" στο Θέατρο Επί Κολωνώ από Πέμπτη έως Κυριακή.

Και από τον Φεβρουάριο για λίγες παραστάσεις, στο «Linie 1» των Volker Ludvig και Birger Heymann, ένα μιούζικαλ από τη Σοφία Βγενοπούλου και την ομάδα Grasshopper Youth που θα ανέβει στη Μικρή Σκηνή της Στέγης.