Μια εβδομάδα πριν την πρεμιέρα του «Hotel Éternité», ο Αργύρης Ξάφης μιλά και φωτογραφίζεται για το texnes-plus.
Συνέντευξη: Γιώτα Δημητριάδη
Φωτογραφίες: Κοσμάς Ινιωτάκης
Το ραντεβού μας είναι στο φουαγιέ του Εθνικού Θεάτρου, λίγο μετά την πρόβα για τη νέα παράσταση του Γιάννη Καλαβρινού, στην οποία και πρωταγωνιστεί, το «Hotel Éternité».
Ο Αργύρης Ξάφης έχει απαχθεί και στη θέση του εμφανίζεται ένας πολύ νεότερος κι εντυπωσιακά, πιο αδύνατος άνδρας, το ίδιο χαρισματικός με εκείνον και πολύ πιο ήρεμος, όπως μου αποκαλύπτει.
Εντυπωσιασμένη, ακόμα, από την ερμηνεία του στην παράσταση «Ρίττερ, Ντένε, Φος» σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα στο Θεάτρο Τέχνης, του λέω πως για μένα ήταν, ίσως, η καλύτερη ερμηνεία του μέχρι σήμερα.
Χαμογελάει και μου απαντάει: «Οφείλεται στο έδαφος που προετοιμάζουν τα κορίτσια (Στεφανία Γουλιώτη και Λουκία Μιχαλοπούλου). Όταν τις παρακολουθείς μέσα από την κουίντα, δεν έχεις επιλογή. Λες ή θα βγω ή δεν θα βγω! Προετοιμάζουν το γήπεδο για έναν ωραίο αγώνα».
Σε λίγες μέρες, μετά το ψυχιατρείο, όπου πέρασε μεγάλο μέρος της ζωή του, ως Φος, στον ρόλο του Τόμας Μπέρνχαρντ, θα γίνει υπάλληλος σ’ ένα φανταστικό ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά και θα παλεύει με τους δαίμονες που προκαλεί ο ανελέητος χρόνος στους ανθρώπους.
Μείον 30 κιλά!
Αδυνάτισα με τη νηστειοθεραπεία. Είναι ένας διαφορετικός τρόπος διατροφής, που σε μαθαίνει πώς πρέπει να συμπεριφέρεσαι με το φαγητό. Για παράδειγμα σε μαθαίνει ότι πρέπει να μασάς πολλές φορές την τροφή σου. Για να φάω κρέας θα πρέπει να μασήσω την κάθε μπουκιά 50 φορές, γι’αυτό και πλέον τρώω μια φορά την εβδομάδα. Φτάνεις στο σημείο να τρως όπως έτρωγαν παλιά οι άνθρωποι.
«Ρίττερ, Ντένε, Φος» ...για τόσο λίγο;
Όταν βρεθήκαμε με τα κορίτσια (Στεφανία Γουλιώτη, Λουκία Μιχαλοπούλου και Μαρία Πρωτόπαππα) θέλαμε να πάμε το «Ρίττερ, Ντένε, Φος» όλη τη χρονιά, αλλά η παραγωγή θεωρούσε ότι ήταν δύσκολο να πάει για ολόκληρη τη σεζόν.
Τώρα, βέβαια με την επιτυχία που σημείωσε έχουν αλλάξει γνώμη, αλλά δυστυχώς όλοι μας έχουμε κλείσει για την άλλη μισή χρονιά δουλειές.
Πρώτη συνεργασία με τον Γιάννη Καλαβριανό
Με τον Γιάννη (Καλαβριανό) προσπαθούμε 4-5 χρόνια να συνεργαστούμε. Όταν του έγινε η πρόταση από το Εθνικό Θέατρο να γράψει και να σκηνοθετήσει ένα έργο, πριν καν το γράψει είπαμε ότι θα δουλέψουμε μαζί! Το μόνο που μου είχε πει είναι ότι σκέφτεται κάτι σχετικά με τον χρόνο και τη φθορά που επιφέρει.
«Hotel Éternité»
Είναι ένα πάρα πολύ ωραίο κείμενο, με τη γνωστή ευαισθησία της γραφής του Γιάννη, αλλά διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα, καθώς μοιάζει με θρίλερ.
Είναι ένα ξενοδοχείο στη μέση του πουθενά, στόχος του είναι να βοηθάει όσους ανθρώπους έχουν θέμα με τον χρόνο. Είτε για παράδειγμα αυτούς που θέλουν να παγώσουν τον χρόνο, γιατί είναι μια καλή περίοδος της ζωής τους, είτε εκείνους που για κάποιο λόγο έχουν περιορισμένο χρόνο ζωής (π.χ λόγω μιας αρρώστιας) θέλουν στον χρόνο που τους απομένει να ζήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα. Όλοι οι ρόλοι αφορούν τους ανθρώπους, οι οποίοι δουλεύουν σ’ αυτό το ξενοδοχείο και που προσπαθούν με διάφορους τρόπους να τιθασεύουν τον χρόνο, που άλλοτε τρέχει κι άλλοτε δεν κυλάει καθόλου.
Ο ρόλος μου
Εγώ είμαι ο εραστής και το δεξί χέρι της διευθύντριας κι ιδιοκτήτριας, η οποία έχει κληρονομήσει την επιχείρηση από τους γονείς της και τη συνεχίζει η ίδια. Ο δικός μου ρόλος είναι αυτός που φέρνει ένα κομμάτι τεχνογνωσίας στην επιχείρηση. Προσπαθεί να στηθεί όλο αυτό πιο πειστικά.
Σκέψου ότι αλλάζουμε την ημέρα με τη νύχτα, αλλάζουμε το εικοσιτετράωρο σε δωδεκάωρο, τους δημιουργούμε εμπειρίες συμπυκνωμένης ζωής κ.λ.π ανάλογα με την περίπτωσή τους. Στην παράσταση δεν βλέπουμε κανέναν από τους επισκέπτες του ξενοδοχείου. Παρακολουθούμε μόνο τους ανθρώπους, οι οποίοι εργάζονται εκεί κι όλα όσα κάνουν για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες. Κανείς τους δεν έχει πάει να εργαστεί εκεί μόνο για βιοποριστικούς λόγους, όλοι έχουν κάτι πιο σημαντικό που τους ενώνει μ’ αυτή τη δουλειά.
Η σχέση μου με τον χρόνο
Νομίζω, ότι όπως οι περισσότεροι άνθρωποι, θέλω να είναι πολύς και πολύτιμος! Τον σπαταλάω, όμως, γιατί συνεχώς όλο κάτι προκύπτει και παίρνει τη θέση κάποιου σημαντικού πράγματος. Όσο μεγαλώνεις και πατάς περισσότερο στα πόδια σου, στο κομμάτι των απαιτήσεων που μπορείς να έχεις, τόσο περισσότερο κερδίζεις χρόνο, έχοντας παράλληλα όμως έντονα την αίσθηση ότι είναι λιγότερος.
Θα ήθελα περισσότερο χρόνο για...
Διακοπές! Αυτό νιώθω ότι έχω στερηθεί κι όσο περνά ο χρόνος είναι σαν να μου το στερούν περισσότερο ή εγώ να το στερώ από τον εαυτό μου.
Δεν έχω το περιθώριο να πω ότι «Δεν θα δουλέψω μια σεζόν!»
Δεν προέρχομαι από πλούσια οικογένεια, ούτε έχω κάποια έξτρα εισοδήματα. Ζω από τη δουλειά μου. Μπορώ να μην δουλέψω κάποιους μήνες, αν μου τύχει ένα θέμα υγείας αλλά δεν μπορώ μην δουλέψω κι έτσι απλά να κάτσω να κάνω διακοπές.
Αν μπορούσα να παγώσω τον χρόνο σε μια περίοδο...
Αν ήξερα ότι έχω παγώσει σε μια εποχή και δεν θα μπορούσα να φύγω από αυτή δεν θα ήθελα να το κάνω! Πιστεύω ότι αν γνώριζα κάτι τέτοιο δεν θα μπορούσα ποτέ να το χαρώ!
Αυτή την περίοδο...
Χαίρομαι που έχω μια τάση μεγάλης αλλαγής στη ζωή μου. Έχω ανάγκη από πράγματα που δεν τα έχω δοκιμάσει και με προκαλούν πολύ να τα κάνω. Από καινούργια κείμενα και συνεργασίες ή στις υπάρχουσες πράγματα που δεν έχουμε ξανακάνει, όπως τώρα με τους ΠΥΡ, που ετοιμάζουμε ένα καινούργιο εκπληκτικό έργο, το «Μάκιναλ» της Σόφι Τρέντγουελ. Τελείωσα τη μετάφραση, η οποία ήταν ιδιαίτερα απαιτητική. Σκέψου, ότι πέρσι με τις επιχορηγήσεις είχα μεταφράσει ένα-δύο κομμάτια και μου πήρε τόσους μήνες να την ολοκληρώσω! Είναι ένα έργο με εννέα σκηνές στο σύνολό του. Μπορεί να υπάρχει μια σκηνή δικαστηρίου, η οποία να είναι 15 σελίδες, να παίζουν είκοσι άτομα κι ο καθένας να πετάει μια λέξη και εσύ να πρέπει να το μεταφράσεις μ’ έναν τρόπο, ώστε να μην είναι τεχνική μετάφραση, αλλά θεατρική!
ΠΥΡ, η ομάδα μου
Πέρσι κάναμε την «Ορέστεια», που δεν ήταν στα πλάνα μας, αλλά επιλέχθηκε η Ιώ Βουλγαράκη να σκηνοθετήσει και δουλέψαμε όλοι σαν ομάδα. Η τελευταία παράσταση «Μόλλυ Σουήνη» έγινε πριν δύο χρόνια, απλά πήγε για 2η χρονιά επανάληψη. Η προηγούμενη ήταν η «Άφιξις» πριν ενάμιση χρόνο κι η «Μισσαλοδοξία» πριν δύο χρόνια. Ουσιαστικά έχουμε κάνει πέντε δουλειές από το 2012 μέχρι σήμερα.
Είχαμε πει από την αρχή ότι είναι ζητούμενο αυτής της ομάδας να μην υπάρχει η αίσθηση της εξάρτησης μεταξύ μας, ώστε όσο είμαστε να είμαστε, επειδή θέλουμε να είμαστε ομάδα και όχι επειδή δεν έχουμε άλλη πρόταση, που και αυτό είναι πολύ ανθρώπινο και το καταλαβαίνω, αλλά πρέπει να το ξεπεράσεις για να είσαι ενεργός καλλιτεχνικά. Δεν μπορείς να βασίσεις μια μακροχρόνια συνεργασία στην εξάρτηση, γιατί δημιουργεί προβλήματα.
Το κριτήριό μου για να πω «ναι» σε μια συνεργασία είναι...
Το ένστικτό μου! Σκέψου ότι και τώρα με το «Hotel Éternité» δεν υπήρχε έργο όταν μου έκανε την πρόταση ο Γιάννης (Καλαβριανός).
Μας κυνηγούν οι «Άγριες Μέλισσες»...
Είναι απλοικό να πούμε ότι ο κόσμος δεν πάει θέατρο, γιατί παρακολουθεί τη σειρά. Ο κόσμος βλέπει τις «Άγριες Μέλισσες» αλλά το κάνει για πολλούς λόγους. Πρώτα απ’ όλα, γιατί δεν έχει χρήματα για να βγει κι η σειρά είναι δωρεάν, τις βλέπει γιατί είναι σίγουρα καλύτερες από το μηδέν που είχαμε όλα αυτά τα χρόνια κι επειδή, επιτέλους, βλέπει πολύ καλούς ηθοποιούς! Όλοι λένε «Πού ήταν αυτοί οι ηθοποιοί τόσα χρόνια!» κι εμείς λέμε ότι «Εδώ, είμαστε και δουλεύουμε τόσα χρόνια!». Δεν είναι μόνο ότι είναι πλούσια παραγωγή, είναι ότι και το κοινό δεν είναι πλούσιο και πολλές φορές δεν έχει και διάθεση να βγει έξω. Το είδαμε αυτό και στην αγορά την άσχετη με το θέατρο που έπεσε 20-30%...Οι άνθρωποι δεν βγήκαν να ψωνίσουν! Θέατρο θα πάνε; Αν και θέατρο θα έπρεπε να πάνε...Παρ’ όλα αυτά, καταλαβαίνω πολύ καλά αυτό που συμβαίνει. Το βλέπω και με την οικογένειά μου και τους γύρω μου, ζορίζονται οι άνθρωποι και χρειάζονται εμψύχωση!
Υπερπληθώρα ηθοποιών
Το πρόβλημα ξεκινάει από το ίδιο το σύστημα, που έχει δημιουργήσει μια παραγωγή 600-700 ηθοποιών κάθε χρόνο κι όλοι αυτοί οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα να εργαστούν. Οι αντίστοιχες πληθυσμιακά χώρες του πλανήτη βγάζουν, το πολύ, 60 ηθοποιούς κάθε χρόνο. Όσο καλλιτεχνικός λαός και να είμαστε, που είμαστε, υπάρχει ένας μηχανισμός εκμετάλλευσης των ανθρώπων που λέει: «Εφόσον μπορείς να κάνεις τον άλλον να γελάει μ’ ένα ανέκδοτο μπορείς να γίνεις ηθοποιός και δεν χρειάζεται να σπουδάσεις κάτι ιδιαίτερο. Θα βγεις και θα έχεις δουλειά».
Έτσι έχουμε φτάσει τις 1.800 με 2.000 παραστάσεις τον χρόνο και το κοινό έχει σαστίσει και δεν ξέρει που να κατευθυνθεί. Αυτό είναι ένα ντόμινο πολλών πραγμάτων κι η ευθύνη των καλλιτεχνών αφορά στη διεκδίκηση της αξίας της δουλειάς τους. Οι ηθοποιοί, σήμερα, πληρώνουν για να παίξουν, αυτό δεν εκτιμάται από το κοινό. Αντίθετα θα πρέπει να διεκδικήσουν αμειβόμενοι να βελτιώσουν τις συνθήκες εργασίας τους.
ΣΕΗ
Ήμουν τέσσερα χρόνια στο ΣΕΗ και μάλιστα πολύ ενεργό μέλος. Επειδή, όμως, δεν υπάρχει κατά τη γνώμη μου κλάδος, απογοητεύτηκα και τα παράτησα. Ασχολήθηκα με τις διεθνείς σχέσεις και προσπάθησα να καταλάβω, γιατί σ’ αντίθεση με το εξωτερικό, δεν έχουμε μηχανισμούς που να δουλεύουν έτσι, ώστε κι όλοι να πληρώνονται και το κοινό να απολαμβάνει γεμάτες παραγωγές. Δυστυχώς, το πρόβλημα ξεκινάει από τις δραματικές σχολές κι από το γεγονός ότι δεν υπάρχει κανένα φίλτρο για το ποιος μπορεί να ανοίξει μια σχολή και ποιος μπορεί να διδάξει σ’ αυτήν.
Οι μαθητές μου
Αυτό που ξεκίνησα εγώ στην σχολή, γεγονός που συμβαίνει χρόνια στις σχολές του εξωτερικού, είναι ότι αναλαμβάνω ένα έτος από την αρχή, από τις εισαγωγικές εξετάσεις. Διαλέγω, δηλαδή, την ομάδα που θα περάσει στη σχολή και δουλεύω με τα παιδιά, μέχρι να αποφοιτήσουν στο τέταρτο έτος.
Επιπλέον, είμαι υπεύθυνος για όλο το πρόγραμμα σπουδών τους: από τη δραματουργία μέχρι την ξιφασκία. Μ’ αυτόν τον τρόπο έχουν κάπου να «λογοδοτήσουν» για την πρόοδό τους, αλλά και τον φόβο ότι θα κοπούν. Γιατί κόβονται οι μαθητές στο Ωδείο, δεν τελειώνουν όλοι όσοι ξεκινάνε. Σ’ αντίθεση με πολλές άλλες δραματικές σχολές, όπου οι καθηγητές αλλάζουν κάθε εξάμηνο και τα παιδιά ακούνε άλλα από τον έναν και άλλα από τον άλλον κι αποπροσανατολίζονται.
Μέχρι σήμερα έχω βγάλει δύο φουρνιές ηθοποιών κι είμαι πολύ περήφανος γι’ αυτά τα παιδιά! Όλοι τους δουλεύουν.
Το Ωδείο είναι η μοναδική ελληνική δραματική σχολή που έχει μπει στον παγκόσμιο οργανισμό δραματικών σχολών. Είμαστε στις 15 καλύτερες σχολές στον κόσμο και, σήμερα, διαθέτουμε και την καλύτερα εξοπλισμένη αίθουσα black box στην Ελλάδα.
Μόνο μια οπτική του ρόλου μπορείς να κατακτήσεις....
Ούτε καν μια μεριά! Μόνο την οπτική του κάθε ηθοποιού κι αυτό είναι και το ωραίο στο θέατρο, γιατί η κάθε οπτική είναι ιδιωτική κι αποκαλύπτει στους άλλους κάτι που δεν γνώριζαν. Αν δεν υπάρχει η προσωπική οπτική του καλλιτέχνη, όλες οι ερμηνείες θα ήταν ίδιες.
Σκηνοθετώ...
Μόνο όταν ξέρω ότι αυτό το έργο δεν θα ενδιέφερε κανέναν άλλο, γι’ αυτό κι έχω σκηνοθετήσει μόνο 4 φορές στη ζωή μου. Γεγονός που θα ξανακάνω μ’ ένα εκπληκτικό κείμενο του Κρίστοφερ Μπρετ Μπέιλι, την Άνοιξη στο Skrow. Σε μια παράσταση που θα παίζουν αγαπημένοι μαθητές μου, οι οποίοι σήμερα, ήδη, ξεχωρίζουν στον χώρο κι είμαι πολύ περήφανος γι’ αυτούς.
Διαφορετικά, πιστεύω ότι υπάρχουν σκηνοθέτες, οι οποίοι είναι καταπληκτικοί επαγγελματίες και ξέρουν να οργανώσουν τα πράγματα πολύ καλύτερα. Προτιμώ να δουλεύω ως ηθοποιός και να δίνω στον εαυτό μου την ελευθερία να κάνει ακόμη και λάθη.
Στην Ελλάδα έχουμε εξαιρετικούς σκηνοθέτες και σπουδαίους ηθοποιούς, όποιος δεν το βλέπει αυτό είναι μάλλον νοσταλγός του Rock and Roll....των παλιών εποχών!
Νοσταλγώ...
Δεν γίνεται να μην νοσταλγώ το «Αμόρε», ήταν μια μοναδική συγκυρία. Ξέρω ότι είναι ανεπιστρεπτί κι αυτό έχει γραφτεί βαθιά μέσα μου. Παρ’ όλα αυτά, θα ήμουν αχάριστος να μην πω ότι ήταν μια πολύ λαμπερή εποχή για όλους μας. Υπήρξε υπόδειγμα συνεργασίας πολλών ανθρώπων: ο τρόπος που στήριζε η μια παράσταση την άλλη ήταν μοναδικός. Ήταν όλοι για όλους, έπαιζαν δεν έπαιζαν, υπήρχε η λογική ότι όλοι έκαναν τα πάντα για να βοηθοήσουν. Υπήρχε μια μεγάλη αίσθηση ισοτιμίας, ανεξαρτήτως από τα πόσα χρόνια είχες ξεκινήσει κι αυτό οφειλόταν στον Γιάννη (Χουβαρδά), που είχε καταφέρει να δημιουργήσει μια τρομερή ισορροπία μεταξύ μας.
Η νέα χρονιά σε προσωπικό επίπεδο....
Θα ήθελα επειδή είμαι σε φάση που μετακομίζω, να έχω καταφέρει να μπω στο σπίτι, που έχω σημαδέψει κι έχω βρει και μέχρι να τελειώσει η χρονιά να έχω καταφέρει να είμαι χαρούμενος μέσα σ’ αυτό το σπίτι, έχοντας καταφέρει να το στήσω όπως το φαντάζομαι.
Ακούω πάρα πολύ...
Μουσική, ατελείωτη μουσική....Ένα κλάσμα του δευτερολέπτου να έχω ελεύθερο αυτό κάνω.
Μέλος μια διαφορετικής αναρχίας....με κώδικες και bitcoins
Εδώ και πάρα πολλά χρόνια ασχολούμαι με το bitcoin και με την έννοια της αποκέντρωσης της εξουσίας και πώς αυτό επιτυγχάνεται μέσω της τεχνολογίας. Βλέπεις τι γράφει εδώ; (μου δείχνει την μπλούζα του) Paralelni Polis, αυτό είναι μια κολλεκτίβα, που ξεκίνησε από την Πράγα και υπάρχει πίσω της μια ιδεολογία κρυπτοαναρχίας, καμία σχέση με την αναρχία που έχουμε στην Ελλάδα, γιατί το «κρύπτο» αναφέρεται στην κρυπτογραφία και πως αυτή μέσω της ιδιωτηκότητας και του κώδικα μπορούν να συμβαίνουν πράγματα, χωρίς να χρειάζονται την παρέμβαση της κεντρικής εξουσίας ή κάποιου άλλου μεσάζοντα. Υπάρχει, πλέον, κώδικας που δεν χρειάζεται την τράπεζα για τις συναλλαγές μας ή όποιον άλλον μεσάζοντα, όπως για παράδειγμα έναν δικηγόρο.
*Ακολουθεί αναλυτικό παράδειγμα συναλλαγής με bitcoins για να κατανοήσει η ανίδεη δημοσιογράφος. Τελικά ο Αργύρης είναι καλός δάσκαλος.
«Hotel Éternité» του Γιάννη Καλαβριανού από 18/1/2020 στη σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου.
Σκηνθεσία: Γιάννης Καλαβριάνος
Παίζουν οι: Δέσποινα Γιαννοπούλου , Γιώργος Γλάστρας, Μαρία Κατσιαδάκη, Χρήστος Κραγιόπουλος, Νίκος Λεκάκης, Χριστίνα Μαξούρη, Αλεξία Μπεζίκη, Αργύρης Ξάφης.
«Έτσι πεθαίνουμε» του Κρίστοφερ Μπρετ Μπέιλι από 24/4/2020 στο Skrow
Σκηνοθεσία: Αργύρης Ξάφης
Παίζουν: Κωνσταντίνος Γιουρνάς, Μαρία Δαμασιώτη, Ιώκο Ιωάννης Κοτίδης, Γιώργος Δικαίος, Μαίρη Μηνά,Βασίλης Ντάρμας, Ανδρέας Παπανικόλας
«Μάκιναλ» της Σόφι Τρέντγουελ από την Ομάδα ΠΥΡ από 27/4/2020 στο Θέατρο του Νέου Κόσμου
Σκηνοθεσία: Ιώ Βουλγαράκη
Παίζουν: Δέσποινα Κούρτη, Αργύρης Ξάφης, Κώστας Κορωναίος, Δημήτρης Γεωργιάδης, Αμαλία Καβάλη, Μάνος Κοντός
Διαβάστε επίσης:
Στεφανία Γουλιώτη: «Στις Πρόβες Διαλύομαι Γνωρίζοντας Τον Εαυτό Μου»
Η Μαρία Πρωτόπαππα Δεν Έγινε Γιατρός Και Υπήρξαν Φορές Που Το Μετάνιωσε (Συνέντευξη)