Δυσκολεύτηκα, όπως όλοι. Και εξακολουθώ να δυσκολεύομαι, μια και τώρα που μιλάμε, πρώτη βδομάδα του Ιουνίου, είμαστε ακόμη σε καραντίνα. Έχουμε κλείσει πια τους τρεις μήνες, και δεν χρειάζεται να εξηγήσω παραπάνω πόσο βαραίνει αυτό.

 

Η απαγορευμένη «κοινωνικότητα» δεν είναι διαχειρίσιμη. Προπαντός όταν η δουλειά σου, δηλαδή το θέατρο και το σινεμά, είναι κατεξοχήν δουλειά κοινωνική. Εκπαιδεύομαι λοιπόν --μαζί με τη μισή υφήλιο, τουλάχιστον— σε μια καινούργια πραγματικότητα. Τα φιλικά, τα οικογενειακά, τα επαγγελματικά, όλα περνούν από μια οθόνη. Πάλι καλά που υπάρχει κι αυτή, κι ας μην είναι ποτέ αρκετή.

 

Μετά από είκοσι χρόνια (δέκα συν δέκα, για την ακρίβεια, σε δύο δόσεις), η Αγγλία είναι «σπίτι» μου όσο και η Ελλάδα. Τα κλεισμένα μας σύνορα μού στέρησαν τους γονείς μου, όμως στάθηκα τυχερή, αφού μπορώ να περνάω όλη μέρα με την κόρη μου. Βγάζουμε παρέα την τρίτη δημοτικού (τα αγγλικά σχολεία δουλεύουν στο φουλ εξ αποστάσεως, και η ύλη είναι απαιτητική), και κάνουμε ό,τι κάνουν δυο κορίτσια, που περνούν πολύ καλά όταν είναι μαζί. Η Αλίνα είναι η αντοχή μου.

 

Όλοι είναι αιφνιδιασμένοι. Παντού. Εδώ, σ’ εμάς, η κρατική βοήθεια προσπάθησε να ομαδοποιήσει τους επιδοτούμενους σε μισθωτούς και σε ελεύθερους επαγγελματίες, και να τους ενισχύσει ανάλογα με τα δηλωμένα τους έσοδα. Λογικό. Όμως ο κόσμος του θεάτρου και του κινηματογράφου συνδυάζει πολλές φορές και τις δύο ιδιότητες, με αποτέλεσμα, σ’ ένα πολύ μεγάλο ποσοστό του, να εισπράττει μια επιδότηση στα όρια του συμβολικού ή και τίποτα.

 

Μέχρι τώρα που μιλάμε, τα θέατρα δεν έχουν λάβει κρατική ενίσχυση. Ένα κλειστό θέατρο στο West End του Λονδίνου, για να σου δώσω ένα παράδειγμα, «μπαίνει μέσα» 30.000 λίρες την εβδομάδα. Αν δεν γίνει κάτι δραστικό, πολλά μεγάλα θέατρα όπως το Old Vic, το Young Vic, το Globe, το Sadlers Wells, το Royal Opera House (και γενικά το 70% των σκηνών), δεν θα αντέξουν μετά τον Νοέμβριο-Δεκέμβριο. Και υπάρχουν ήδη τέσσερα μεγάλα θέατρα εκτός Λονδίνου, που κήρυξαν πτώχευση.

 

 

Το “Support Art Workers” είναι η αρχή μιας ουσιαστικής διεκδίκησης. Έχει «φόρα», έχει και φωνή. Συμφωνώ όμως με τον Νίκο Χατζόπουλο, που λέει πως «χρειάζεται μια ψύχραιμη, μεθοδική αντιμετώπιση, ώστε να φτάσουμε σ’ ένα αποτέλεσμα».

 

Στην Αγγλία υπάρχουν πολλά και ισχυρά σωματεία και αυτή τη στιγμή προσφέρουν βοήθεια και πληροφορίες σε όλους. Έχουν επίσης γεννηθεί κάποιες νέες ομάδες και κινήσεις, που δεν σκοπεύουν να αντικαταστήσουν τα σωματεία, αλλά να διευρύνουν τον διάλογο: Είναι κοινή η ανάγκη όλων (από τους καταξιωμένους επαγγελματίες μέχρι τους απόφοιτους των θεατρικών τμημάτων, που δεν ξέρουν αν θα ασκήσουν ποτέ αυτό που σπούδασαν) να καταλάβουν, να καταλάβουμε, τι περίπουέχουμε μπροστά μας.

 

Όταν όμως κοιτάζω τα αστρονομικά ποσοστά της ανεργίας, σε παγκόσμιο επίπεδο, όταν διαβάζω τις ζοφερές προβλέψεις για την παγκόσμια φτώχεια που ήρθε και θα έρχεται, πραγματικά, δεν ξέρω τι άλλο να πω.

 

 

Δεν υπάρχει ακόμα προοπτική για να ανοίξουν κανονικά τα θέατρα πριν από το 2021. Τα περισσότερα χρειάζονται τουλάχιστον 60% πληρότητα για να λειτουργήσουν, πράγμα που κάνει το να ανοίξουν τηρώντας ασφαλείς αποστάσεις αποτρεπτικό. Το Royal Οpera House και το Old Vic ξεκινούν live streaming παραστάσεων, και για τον Οκτώβριο έχει ανακοινωθεί μια παράσταση-promenade (The Great Gatsby).

 

Μένει να δούμε ακόμη πως θα επιστρέψει στα θέατρα το κοινό, παραμερίζοντας τον φόβο του covid. Αλλά και πώς θα παραμερίσουν τον ίδιο φόβο και οι άνθρωποι του θεάτρου, καλλιτέχνες και τεχνικοί.

 

 

 

 

Δεν μπορώ ούτε θέλω να τις ξεχωρίσω. Ο πολιτισμός παράγεται με πάθος και με πάθος καταναλώνεται, και στις δυο τους.

 

Στην Ελλάδα μού αρέσει πολύ να δουλεύω με συγκεκριμένους ανθρώπους και συγκεκριμένα θέατρα. Γι’ αυτούς επιστρέφω, όταν επιστρέφω. Στην Αγγλία πάλι, τα ωράρια του θεάτρου έχουν μια κανονικότητα, που μου εξασφαλίζει και τον προσωπικό και τον οικογενειακό μου χρόνο. Έτσι μπορώ να το χαίρομαι διπλά όταν είμαι σε πρόβα μεσάνυχτα παρά πέντε στην Αθήνα!

 

 

Ο covid πάγωσε σχέδια και ταξίδια. Μερικά από αυτά έχουν μετατεθεί για το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 2021, π.χ. μια όπερα στη Δανία, μια ταινία, και μια μεταφορά ήδη συντελεσμένης παράστασης σε πολύ μεγαλύτερο θέατρο.

 

Άλλες παραστάσεις που ετοίμαζα, βρίσκονται αναγκαστικά σ’ ένα παρατεταμένο στάδιο pre-production περιμένοντας τον επαναπρογραμματισμό των θεάτρων. Το μόνο που σκέφτομαι όμως, είναι πώς θα είναι ο Κόσμος Μετά. Και εύχομαι να τελειώσει κάποια στιγμή όλο αυτό το κακό, και να μετρηθούμε, και να είμαστε πάλι όλοι εδώ.