Τρεις παραστάσεις που ξεχώρισαν την περσινή σεζόν το «Μαύρο Χιόνι» βασισμένη στο μυθιστόρημα του Μιχάηλ Μπουλγκάκωφ σε σκηνοθεσία Κώστα Φιλίππογλου, «Η Δίκη του Κ.»  σε σκηνοθεσία Θωμά Μοσχόπουλου και η «Μύτη» εμπνευσμένη από το διήγημα του Νικολάι Γκόγκολ των Patari Project σε σκηνοθεσία της Σοφίας Πάσχου θα συνεχίσουν και τη νέα θεατρική χρονιά στο θέατρο της Μεσογείων. Ενώ πολύ πιθανόν είναι να ξαναδούμε και τη «Χορωδία ανέργων», ένα ιδιαίτερο project της Ελένης Ευθυμίου και του Δημήτρη Ζάχου, μια μουσική και θεατρική performance για την Εργασία με αφορμή αληθινές ιστορίες ανθρώπων που αυτοπροσδιορίζονται ως «άνεργοι» που παρουσιάστηκε στο πλαίσιο των «Άλλων παράλληλων».

Η χρονιά θα ξεκινήσει με το «Μαύρο Χιόνι» που θα πραγματοποιήσει λίγες παραστάσεις καθώς Κώστας Φιλίππογλου από τις 29 Νοεμβρίου κάνει πρεμιέρα με την «Νεκρή Ζώνη» του Χάρολντ Πίντερ στο Θέατρο Θησείον όπου πέρα από τη σκηνοθεσία θα τον δούμε και στη σκηνή.

 *Κάντε κλικ πάνω στους ενεργούς συνδέσμους για να διαβάσετε τις κριτικές των παραστάσεων.

«Υπάρχουν περίπλοκοι μηχανισμοί στον κόσμο αλλά στο θέατρο οι πιο πολύπλοκοι».

Σχόλια για το θέατρο, τους θεατές, τους τζαμπατζίδες θεατές, την κριτική, την λογοκρισία, τα άγχη και τις αγωνίες των δημιουργών παρακολουθεί κανείς να ζωντανεύουν μέσα στο θεατρικό μυθιστόρημα του Michail Afanasjevic Bulgakov «Μαύρο Χιόνι» γι’ αυτό και αν αγαπά το θέατρο και τους ανθρώπους του αυτό το έργο μιλά στην καρδιά του. 

Το μυθιστόρημα, που έγραφε παράλληλα με το «Μαιτρ και Μαργαρίτα» και άφησε λόγω του θανάτου του ημιτελές (1936-1939),αποτυπώνει την θέση του καλλιτέχνη σ’ ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, εστιάζοντας συγκεκριμένα στην περιπέτεια ενός συγγραφέα μπλεγμένου στα γρανάζια του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας επί Στάλιν. 

Πρωταγωνιστής είναι ο  Μαξούντοφ ουσιαστικά η περσόνα του ίδιου του συγγραφέα, που  για να βρει την λύτρωση γίνεται αυτόχειρας -«Οι νεκροί θα κριθούν από τα έργα τους» και μπορεί αυτό να ακούγεται πολύ μελό ωστόσο, ο αυτοβιογραφούμενος συγγραφέας  δεν αφήνει κανέναν μελοδραματισμό να παρεισφρήσει. Η αφήγησή του απογειώνεται με τέχνη μέσα από το φίλτρο του χιούμορ και της εξπρεσιονιστικής απόστασης. 

Ο Κώστας Φιλίππογλου και η Δήμητρα Κονδυαλάκη έκαναν μια εξαιρετική διασκευή και έδωσαν σκηνική  πνοή στο έργο του Ρώσου καλλιτέχνη. 

Η σκηνοθεσία με παιγνιώδη και ευφυή τρόπο, στηριζόμενη στο σωματικό θέατρο και τις γρήγορες κινηματογραφικές εναλλαγές αξιοποιεί κάθε πιθαμή του κειμένου.

Το μεγαλύτερο ατού της παράστασης είναι οι κωμικές της σκηνές και η ομάδα των ηθοποιών, που λειτουργεί σαν έναν σώμα. 

Μικρή της αδυναμία, κατά τη γνώμη μου, κάποια προβλήματα ρυθμού. Ίσως, όμως, να έχουν ήδη λυθεί, επειδή έτυχε να παρακολούθησω μια από τις πρώτες παραστάσεις. Νομίζω, πάντως, πως η παράσταση θα μπορούσε να αποφύγει το διάλειμμα και με το «σφίξιμο» στο ρυθμό να είναι και λίγο μικρότερη σε διάρκεια. 

Οι ηθοποιοί: Τάσος Δημητρόπουλος, Δημήτρης Δρόσος, Εύα Οικονόμου-Βαμβακά, Γιάννης Στεφόπουλος Κώστας Φιλίππογλου, Εύα Αγγελοπούλου και Γιάννης Γιαννούλης δίνουν τον καλύτερό τους εαυτό επί σκηνής  ερμηνεύοντας τους πολλαπλούς τους ρόλους. Αεικίνητοι, κεφάτοι ανέπτυξαν μία ξεχωριστή διαδραστική επικοινωνία.

Ενδιαφέρουσα η προσέγγιση του Τάσου Δημητρόπουλου ως  Μαξούντοφ, ένας συγγραφέα που δεν έχει υπάρξει ποτέ, αλλά θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ο Bulgakov. Ο ηθοποιός κατάφερε να απαλλαγεί από το μονοδιάστατο της ψυχικής διαταραχής ενός ανθρώπου, με κατάθλιψη, λίγο πριν την απόπειρα και χρωμάτισε τον ήρωά του με πολλαπλά συναισθήματα. 

Ξεχωρίζει ο Γιάννης Στεφόπουλος για πολλές σκηνές. Αναφέρω χαρακτηριστικά την παρουσία του ως εκδότη. 

Αποκάλυψη ο Κώστας Φιλίππογλου, δεν έχουμε συχνά την ευκαιρία να βλέπουμε τον σκηνοθέτη σε ρόλο ηθοποιού. Ξεχώρισα τη στιγμή στο θέατρο ως ταμία με την απίστευτη ατάκα: «Δεν έχει νόημα εμείς να σας δώσουμε τόσα λεφτά τα βγάζετε και μόνοι σας» 

Απολαυστική η Εύα Οικονόμου-Βαμβακά στον ρόλο της γραμματέας που λιώνει στο ακουστικό όταν την καλεί ο «σύντροφος», ενώ παράλληλα δαχτυλογραφεί πατώντας κουδουνάκια!

Από τους ρόλους που ερμήνευσε η Εύα Αγγελοπούλου ξεχωρίσαμε αυτόν την πρωταγωνίστριας του θιάσου και από τον Δημήτρη Δρόσο αυτό του σκηνοθέτη του θεάτρου. Ο Γιάννης Γιαννούλης εκπλήσσει ως γάτα. 

Λιτό και λειτουργικό το σκηνικό της Όλγα Μπρούμα με την εντυπωσιακή αποκάλυψη στο φινάλε και την  «απογύμνωσή» του μαζί με τον ήρωα. Προσεγμένοι οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη που το αναδεικνύουν. Μέσα στο κλίμα της εποχής τα κουστούμια της Μαργαρίτας Δοσούλα. Ατμοσφαιρική και η  μουσική των Lost Bodies.

Μια παράσταση με άποψη και υψηλή αισθητή.Μια καθαρή ανάγνωση πάνω σ’ ένα άγνωστο στο ευρύ κοινό θεατρικό μυθιστόρημα που ξεκινά από μια ηθογραφική διάσταση την οποία εν τέλει υπερβαίνει μπροστά στην ανθρώπινη τραγωδία της απόρριψης από το «σύστημα». Πόσο αληθινό; Πόσο διαχρονικό;

Δραστήρια και πολυτάλαντη θυσίασε μια πολλά υποσχόμενη καριέρα στη δικηγορία για χάρη της υποκριτικής. Παιδί του θεάτρου Τέχνης, συνεργάζεται, σχεδόν κάθε χρόνο με τις σκηνές του. Φέτος την απολαμβάνουμε και στο θέατρο Πόρτα και το υπέροχο «Μαύρο Χιόνι» του Κώστα Φιλίππογλου. Λίγο οι γιορτές, λίγο το κλίμα του  Μπουλγκάκοφ αποφασίσαμε να τα πούμε σ’ ένα πιο γιορτινό και χιονισμένο τοπίο… στην Πεντέλη!

 Ένα ανολοκλήρωτο και αυτοβιογραφικό έργο του Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ. Πώς δουλέψατε πάνω σε αυτό; Πώς σας επηρέασαν τα επίθετα «ανολοκλήρωτο» και «αυτοβιογραφικό»;

Νομίζω πως η δυσκολία δεν έγκειται τόσο στα επίθετα όσο στο ουσιαστικό. Μυθιστόρημα. Στις 29 Σεπτέμβρη που ξεκινήσαμε πρόβες είχαμε στα χέρια μας ένα υπέροχο βιβλίο 280 σελίδων και κάποιες ωραίες σκόρπιες ιδέες. Μέσα σε εννέα βδομάδες το βιβλίο αυτό δεν μετατράπηκε απλώς σε θεατρικό αλλά σε παράσταση. Δουλέψαμε πολύ και σε επίπεδο συγγραφής. Είχαμε βέβαια μαζί μας και μια πολύ έμπειρη δραματολόγο, τη Δ. Κονδυλάκη, που μας βοήθησε ιδιαίτερα. Μας έβαζε συχνά σε τροχιά όταν από ενθουσιασμό παρεκκλίναμε. Ωστόσο για μένα ήταν μια πρωτόγνωρη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα διαδικασία. Και μετά, κοιτώντας πίσω, νιώθεις παντοδύναμος. Αυτή η παράσταση, εκτός από τα αναρίθμητα πράγματα που μου έμαθε, μου άνοιξε νέους ορίζοντες, με αποτέλεσμα να βλέπω σχεδόν όλα τα διηγήματα ως εν δυνάμει θεατρικά έργα με έναν πολύ πρακτικό και δημιουργικό τρόπο.

Τα επίθετα δηλαδή δε σας επηρέασαν καθόλου;

Αυτοβιογραφικά πιστεύω πως είναι όλα τα έργα. Είναι τόσο δεμένα με την ύπαρξη του δημιουργού τους. Εμπεριέχουν εν μέρει τις εμπειρίες του, τις φαντασιώσεις του, τις αποστροφές του. Νομίζω πως το στοίχημα θα ήταν κάποιος κάποτε να γράψει ένα μη αυτοβιογραφικό έργο. Τώρα ότι το δικό μας έχει και τα διαπιστευτήρια του αυτοβιογραφικού συνέβαλε στην έρευνα που έπρεπε να κάνουμε προκειμένου να το κατανοήσουμε. Και κάπως έτσι ο –σχεδόν άγνωστός μας– Μπουλγκάκοφ κυριάρχησε στις μέρες μας. Το ανολοκλήρωτο από την άλλη θεωρώ πως σε φέρνει αντιμέτωπο με ένα δίλημμα. Κάνεις μαζί του όλο το ταξίδι και κάπου –λίγο μετά τη μέση σε εμάς– σε αφήνει. Και, έχοντας τη φόρα από όλα όσα έχουν προηγηθεί, μπαίνεις στον πειρασμό να συνεχίσεις, να δώσεις εσύ το τέλος που πιστεύεις πως ο έως τώρα συνοδοιπόρος σου θα έδινε. Και εκεί υπεισέρχεται η λογική, η οποία σου υπενθυμίζει ότι μάλλον δεν έχεις το δικαίωμα να βάλεις τελεία σε ό,τι κάποιος άλλος επινόησε αλλάζοντας την τελική μορφή του. Και αυτή η μάχη δεν τελειώνει ποτέ. Ωστόσο νομίζω πως όλα τα μεγάλα έργα τελειώνουν, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, με άρση.

«Αυτοκτόνησε ένας συγγραφέας και θα σας πω την ιστορία του». Αυτή η εναρκτήρια φράση δεν αφήνει και πολλά περιθώρια αισιοδοξίας ή κάνω λάθος;

Σε όλη την παράσταση ακολουθούμε την πορεία αυτού του συγγραφέα ώσπου να φτάσει στο σημείο να αυτοκτονήσει. Και ενώ ως γεγονός φαντάζει τραγικό, το κείμενο του Μπουλγκάκοφ ξεχειλίζει από μαύρο χιούμορ. Σπάνια συναντάς αυτή την οπτική. Όταν ξεκινήσαμε πρόβες, δεν ξέραμε σε τι παράσταση θα οδηγηθούμε. Αφεθήκαμε λοιπόν ελεύθεροι στα ερεθίσματα του κειμένου και αόρατα γλιστρήσαμε στη μαύρη κωμωδία. Άλλωστε, όπως είχαμε καταλήξει, ο Μπουλγκάκοφ βάζει τον ήρωά του να αυτοκτονήσει για να μπορέσει ο ίδιος, κάνοντας την ίδια διαδρομή, να παραμείνει στη ζωή. Και αυτό από μόνο του έχει κάτι βαθιά αισιόδοξο.

Οι περιπέτειες ενός συγγραφέα πόσο κοντά πιστεύεις πώς είναι στις περιπέτειες ενός ηθοποιού;

Οι περιπέτειες του συγκεκριμένου συγγραφέα είναι πολύ κοντά στις περιπέτειες ενός ηθοποιού, καθώς, όντας δημιουργικός και αντισυμβατικός, προσπαθεί να εισχωρήσει σε ένα κατεστημένο που δεν του ταιριάζει και συνθλίβεται από αυτό. Δεν δέχεται να κάνει συμβιβασμούς και το πληρώνει.

 Πώς ήταν η συνεργασία σου με τον Κώστα Φιλίππογλου;

Μαγική. Ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. Και είναι τέλειο να το νιώθεις αυτό στο «ταμείο», όταν έχει ήδη συμβεί και είσαι μακριά από την αρχική παρόρμηση και τον ενθουσιασμό μιας νέας συνεργασίας. Είναι εκπληκτικός άνθρωπος ο Κώστας. Πολύ εμπνευσμένος, δημιουργικός και –σπάνιο στο χώρο μας– εξαιρετικά γενναιόδωρος. Σε κάνει να νιώθεις ασφάλεια, να θες να βγάλεις τον καλύτερό σου εαυτό. Ίσως οφείλεται στο ότι πριν από ηθοποιός και σκηνοθέτης είναι και δάσκαλος. Πολύ τυχεροί αυτοί που συναντά στο δρόμο του… Όμως και όλη η ομάδα ήταν υπέροχη. Σπάνια έχεις την ευκαιρία να περιτριγυρίζεσαι από ανθρώπους με τέτοια ενέργεια. Να χαίρεσαι για όσα δίνεις και για όσα παίρνεις. Νομίζω πως είναι μια συνεργασία που θα τη θυμάμαι για πολύ πολύ καιρό. Νιώθω –και ας μην πιστεύω στον Θεό– ευλογημένη.

 Πρόσφατα είχες μια εμπειρία από το Βασιλικό Θέατρο της Χάγης με τη «Μήδεια» σε σκηνοθεσία του Δ. Γεωργαλά; Τι αποκόμισες;

Πάρα πάρα πολλά! Καταρχήν πρώτη φορά συμμετείχα σε παράσταση αρχαίου δράματος. Ήταν μοναδική εμπειρία. Είναι τελείως διαφορετικός ο κώδικας δουλειάς, άλλα τα μεγέθη, και ας ήταν σκηνοθετημένη για κλειστό χώρο. Τα όπλα που έχεις αναπτύξει για να διαχειριστείς το θέατρο δωματίου είναι εκεί σχεδόν ανενεργά. Πρέπει να μεγαλώσεις, να αποκτήσεις άλλη βαρύτητα. Η ερμηνεία σου είναι προϊόν συνθετικής αφαίρεσης και αυτό είναι ταυτόχρονα προκλητικό και δύσκολο. Νομίζω όμως πως τα καταφέραμε πολύ καλά. Ο Δημήτρης, παρακινούμενος από ένα μοναδικό ένστικτο, έστησε μια παράσταση στέρεα, όμως πολύ σύγχρονη. Και αισθητικά υπέροχη. Χωρίς να θυσιάσει τίποτε από την ουσία της, της έδωσε άλλους τόνους, την έκανε να αφορά ουσιαστικά. Και, μολονότι σε ελληνική γλώσσα, κατάφερε να κερδίσει το ολλανδικό κοινό. Ήμασταν και στις τρεις παραστάσεις sold out και, αν δεν έπρεπε να γυρίσουμε άμεσα πίσω, θα μπορούσαμε να δώσουμε και άλλες.

Θα υπάρξει συνέχεια;

Ελπίζουμε. Είναι μια πολύ ξεχωριστή παράσταση και θα ήταν κρίμα να είναι τόσο θνησιγενής. Να αρχίσει τελειώνοντας με τρεις παραστάσεις στη Χάγη. Συζητάμε με τους ανθρώπους της Ολλανδίας για μια μικρή περιοδεία στο εξωτερικό, αν και πιστεύω πως όλοι ευχόμαστε κάποια στιγμή να βρει χώρο και στην Ελλάδα. Θεωρώ πως θα είχε μεγάλη απήχηση.

Είσαι απόφοιτη του Θεάτρου Τέχνης και διατηρείς δεσμούς με αυτό, συνεργαζόμενη σχεδόν κάθε χρόνο. Φέτος σε βλέπουμε πάλι σε εφηβική παράσταση. Πόσο εύκολα αντιλαμβάνονται οι νέοι τον Τσέχωφ;

Θεωρώ το Θέατρο Τέχνης λίγο σαν οικογένεια. Δουλεύω σε αυτό από το δεύτερο έτος της σχολής και στις δύο χρονιές που έλειψα από τους κόλπους του το αίσθημα ήταν λίγο περίεργο. Δένομαι κάπως και συναισθηματικά. Εδώ και τέσσερα χρόνια με πρωτοβουλία του Κωστή Καπελώνη και με έναν πυρήνα αποφοίτων του Θεάτρου Τέχνης έχουμε στήσει την Εφηβική Σκηνή του Θεάτρου Τέχνης. Ήταν νομίζω κάτι που έλειπε, να τοποθετήσει το θέατρο στο επίκεντρο τον έφηβο και να οργανώσει παραστάσεις ειδικά γι’ αυτόν, φέρνοντάς τον μάλιστα σε ένα χώρο ιστορικό όπως είναι το Υπόγειο, συστήνοντάς του ένα νέο γι’ αυτόν κόσμο. Είναι ειδικό κοινό οι έφηβοι, δύσκολο. Λένε πάντα την αλήθεια. Δεν σου χαρίζονται, δεν έχουν μυηθεί ακόμη στον κοινωνικό καθωσπρεπισμό που συναντάς στους μεγάλους. Οπότε μόνο με ειλικρίνεια μπορείς να τους αντιμετωπίσεις.

Φέτος για πρώτη φορά το έργο που ανεβάζουμε δεν ανήκει σε αυτό που θα λέγαμε εφηβικό ρεπερτόριο. Αρχικά φοβόμουν πολύ την ενασχόληση με έναν τόσο κλασικό και μεγάλο συγγραφέα, αλλά περιέργως τα παιδιά το παρακολουθούν με τεράστια προσήλωση και ενδιαφέρον. Είναι νομίζω η έμπρακτη εφαρμογή της έννοιας του κλασικού, του ουσιαστικά διαχρονικού.

 Υπάρχει κάποιος ρόλος ή συνεργασία που ονειρεύεσαι;

Νομίζω ονειρεύομαι περισσότερο συνεργασίες παρά ρόλους. Θεωρώ το θέατρο την πλέον ομαδική δουλειά και πιστεύω πως τελικά έχει μεγαλύτερη σημασία με ποιους συμπορεύεσαι παρά το τι κάνεις. Οι συναντήσεις με τους ανθρώπους είναι αυτές που σε εξελίσσουν. Οι ρόλοι είναι απλώς οι αφορμές.

 Επόμενα επαγγελματικά σχέδια

Όσες φορές έκανα σχέδια σε αυτόν το χώρο ανατράπηκαν… Το έχω αποδεχτεί, οπότε εμπιστεύομαι το απρόβλεπτο. Αν μπορούσα να ευχηθώ κάτι και να πιάσει, θα ήταν οι άνθρωποι που με ενέπνευσαν και με εξέλιξαν να ξαναβρεθούν στο δρόμο μου…

 Φωτογράφιση για το Texnes-plus Μάριος Θεολόγης 

Η Εύα πρωταγωνιστεί στο "Μαύρο Χιόνι" στο Θέατρο Πόρτα και στην εφηβική παράσταση του Θεάτρου Τέχνης«Η Ζωή είναι Ωραία» (Οδηγός Ευδαιμονίας από τον Τσέχωφ)